سعیده شهبازین
چکیده
مهاجرت داخلی مکانیزمی برای سازگاری با تفاوتهای منطقهای و مبنای مهمی برای برنامهریزی است، اما در ادبیات جمعیتشناختی کمتر به آن توجه شده است. مهاجرت از مجموعه عوامل پیچیدهای تأثیر میگیرد که برای بررسی نیاز به ابزارهای قدرتمندی دارد. مدل گرانش از مهمترین این ابزارها است که با دو رویکرد پایه و گسترده، تأثیر این عوامل را بررسی ...
بیشتر
مهاجرت داخلی مکانیزمی برای سازگاری با تفاوتهای منطقهای و مبنای مهمی برای برنامهریزی است، اما در ادبیات جمعیتشناختی کمتر به آن توجه شده است. مهاجرت از مجموعه عوامل پیچیدهای تأثیر میگیرد که برای بررسی نیاز به ابزارهای قدرتمندی دارد. مدل گرانش از مهمترین این ابزارها است که با دو رویکرد پایه و گسترده، تأثیر این عوامل را بررسی میکند. هدف این مقاله، بررسی عوامل تأثیرگذار بر مهاجرت منطقهای ایران بر اساس این مدل است. دادههای موردنیاز شامل تعداد مهاجرتهای بین استانی و متغیرهای اقتصادی-اجتماعی است که از دادههای سرشماری سال 1395 و بر اساس مطالعات قبلی انتخابشدهاند. نتایج نشان داد که مدل پایه گرانش قادر به تبیین 69 درصد و مدل بسط یافته 91 درصد از مهاجرت بین استانی هستند. درمجموع عامل شبکه اجتماعی و سپس مسافت بیشترین تأثیر را در مهاجرت منطقهای دارند. تحلیل تأثیر عوامل دافعه و جاذبه نشان داد که عوامل دافعه 53 و عوامل جاذبه 39 درصد، از حجم مهاجرت بین دو استان را تبیین میکنند. بر اساس مدل گرانش، در مهاجرت منطقهای نقش عوامل دافعه بیشتر از عوامل جاذبه است. درنتیجه تنها راه تعدیل مهاجرتهای منطقهای ایجاد خدمات و امکانات برای مناطق کمتر توسعهیافته و کاهش تفاوتهای منطقهای خواهد بود.