ORIGINAL_ARTICLE
سهم مفهوم «مقیاس انسانی» در موفقیت طرحهای شهری (موردپژوهش: طرحهای مرمتی شهری تهران در دهه 1380)
این مقاله میکوشد در پی بازتعریف مقیاس انسانی، ابعاد پنهان آن را در موفقیت طرحهای شهری بکاود. هدف، تقویت طرحهای شهری در بافتهای تاریخی با تعریف معیارهای مؤثر موفقیت است. ازهمینرو، طرحهای مرمتی شهری اجراشده دهه 1380 شمسی منطقه 12 تهران به عنوان مورد مطالعه در نظرگرفته شدهاست. روش کیفی-کمی با بهکارگیری «کدگذاری مفاهیم» در مرحله بازتعریف، «تکنیک دلفی» در مرحله انتخاب طرحها، رتبهبندی از طریق «تحلیل سلسله مراتبی» سپس تأیید با «مشاهدات» است. پس از تفسیر کیفی مفهوم مقیاس انسانی، میزان رعایت آن در طرحهای منتخب با سایر معیارها و موفقیت کلی هر طرح سنجیده شدهاست. نتایج حاکی است که گرچه مقیاس انسانی از مهمترین معیارهای موفقیت است ولی بیشتر، فهم کالبدی از آن شده درحالیکه ابعاد فراکالبدی همچون مشارکت، پیادهپذیری و هویت در این مفهوم مستتر است. مقیاس انسانی تأثیر متناسب و همسویی با کل معیارهای سنجش موفقیت یک طرح دارد؛ یعنی میتوان از آن بهعنوان حد مشترک و تام در فضاهای موفق شهر نامبرد. سهم رعایت مقیاس انسانی در هر طرح، نمایانگر نسبتی قابلقبول از کل معیارهای موفقیت طرح است. با شرایط نسبی یکسان در بافتهای ارزشمند تاریخی از میان معیارهای درونی مقیاس انسانی، نقش مشارکت مردمی یعنی مؤلفه فراکالبدی در موفقیت بالاترین است.
https://urdp.atu.ac.ir/article_13279_68b643ffbf24595b1d247702e9af04ff.pdf
2020-11-21
1
28
10.22054/urdp.2021.57686.1275
مقیاس انسانی
ابعاد و تناسبات فضایی
پیادهپذیری
مشارکت مردمی
فرامعیارهای موفقیت طرحهای بهسازی و نوسازی
محمود
رضایی
drrezaei26@gmail.com
1
دانشیار شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
آیدا
ایرانی ملک کیان
aidairani@yahoo.com
2
کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
AUTHOR
امینیان، ناصر و محمدپورزرندی، حسین. (1394). "ارزیابی قابلیتهای بازآفرینی پیاده راههای گردشگری از منظر توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: خیابان 15 خرداد تهران)"، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، شماره 11: 21-1.
1
اوست هویی زن، اندریاس. (1377). "مشارکت شهروندان در طرحریزی و توسعه نواحی شهری"، ترجمه: ناصر برکپور، مجله معماری و شهرسازی، شماره 48 و 49.
2
بیکن، ادموند. (1376). طراحی شهرها، ترجمه: فرزانه طاهری، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
3
پاکزاد، جهانشاه. (1385). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری، تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
4
پاکزاد، جهانشاه. (1386). سیر اندیشهها در شهرسازی، جلد دوم، تهران: شرکت عمران شهرهای جدید، چاپ اول.
5
پاکزاد، جهانشاه و بزرگ، حمیده. (1391). الفبای روانشناسی محیط برای طراحان، تهران: نشر آرمانشهر.
6
پیرنیا، کریم. (1386). سبک شناسی معماری ایرانی، تهران: نشر سروش دانش، چاپ دوازدهم.
7
توسلی، محمود. (1376). قواعد و معیارهای طراحی فضای شهری، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
8
توسلی، محمود. (1388). طراحی شهری: هنر نوکردن ساختار شهر همراه با چهار نمونه موردی، تهران: محمود توسلی.
9
تیبالدز، فرانسیس. (1387). شهرسازی شهروندگرا ارتقای عرصههای همگانی در شهرها و محیطهای شهری، ترجمه: محمد احمدی، اصفهان: نشر خاک.
10
تقفی اصل، آرش؛ زبردست، اسفندیار و ماجدی، حمید. (1395). "ارزیابی میزان تحققپذیری پروژههای طراحی شهری در ایران: نمونه موردی: پروژههای اجراشده در تهران"، نشریه معماری و شهرسازی آرمانشهر، شماره 17: 185-197.
11
جایزه ملی بهترین تجربههای بازآفرینی شهری، (1393). جستار کیفیت در تجربههای بازآفرینی شهری در چارچوب اندیشه ایرانشهر- جایزه ملی بهترین تجربههای بازآفرینی شهری، درباره رویداد.
12
چپ من، دیوید. (1384). آفرینش محلات و مکانها در محیط انسانساخت، ترجمه: شهرزاد فریادی و منوچهر طبیبیان، تهران: دانشگاه تهران.
13
حبیبی، سید محسن. (1380). "مسیر پیاده گردشگری"، هنرهای زیبا، شماره 9: 51-43.
14
دستجردی، معصومه سادات. (1384). پیادهراه سازی خیابان باغ سپهسالار، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته طراحی شهری، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
15
رضایی، محمود. (1392). "سنجههای پیادهپذیری (نقش پیاده راهسازی در بهبود حس مکان)"، هنرهای زیبا، شماره 4: 24-15.
16
رضایی، محمود. (1392 الف). "ارزشهای جاوید و جهانگستر شهرسازی اسلامی (بازنمودی از نگرشهای فرا کالبدی و فرا زمانی شهر اسلامی)"، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 3: 190-169.
17
رضایی، محمود. (1393). آنالوطیقای طراحی، یازنگری انگارهها و پندارهها در فرایند طراحی فرم و فضای معاصر، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، چاپ اول.
18
رضایی، محمود. (1397). "مردم: "فرا معیار درونی" موفقیت طرحها (مرور سه دهه و نیم طرحهای شهری تهران از دهه 1360 شمسی)"، معماری و شهرسازی آرمانشهر، شماره 31: 252-241.
19
رضایی، محمود. (1397). "سیر پیشرفت و گرایش طرحهای شهری جمهوری اسلامی ایران (پروژههای اجرا شده تهران از 1360 تا 1395)"، فصلنامه برنامهریزی توسعه شهری و منطقهای، شماره 4: 66-35.
20
رفیعیان، مجتبی؛ صدیقی، اسفندیار و پورمحمدی، مرضیه. (1390). "امکانسنجی ارتقای کیفیت محیط از طریق پیاده راهسازی محورهای شهری موردمطالعه: محور خیابان ارم بخش مرکزی شهر قم"، مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای، شماره 11:56 -41.
21
رنجبر، احسان و رئیس اسماعیلی، فاطمه. (1389). "سنجش کیفیت پیاده راههای شهری در ایران"، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، شماره 42: 93-83.
22
سیف الدینی، فرانک. (1393). طراحی شهری در مقیاسهای انسانی، تهران: هنر معماری قرن.
23
شهابینژاد، علی؛ قلعه نوعی، محمود و مظفر، فرهنگ. (1393). "مقیاس انسانی در میدان نقشجهان اصفهان"، دوفصلنامه علمی و پژوهشی مرمت و معماری ایران، شماره 8: 18-1.
24
عباسزادگان، مصطفی. (1383). "نگرش نهضت معماری مدرن شهری به فضاهای شهری"، شهرداریها– سازمان شهرداریها، شماره 67: 45-39.
25
عمرانی، مرتضی و منوچهری، محمدرضا. (1388). "ساماندهی و بهسازی گذر مروی"، هفت شهر، شماره 27 و 28: 58-63.
26
فدایینژاد، سمیه. (1386). "بهسازی، نوسازی و بازسازی گذر مروی"، نشریه هنرهای زیبا، شماره 32: 71-61.
27
قبادیان، وحید و رضایی، محمود. (1392). "نخستین میدان مدرن شهر تهران بررسی دگردیسی تاریخی ـ فضایی میدانهای کهن تهران تا دورۀ مدرن"، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 4: 196-177.
28
کاشانی جو، خشایار. (1393). پیاده راهها از مبانی طراحی تا ویژگیهای کارکردی، تهران: آذرخش.
29
گل، یان. (1392). شهر انسانی، ترجمه: علی غفاری و لیلا غفاری، تهران: موسسه علم معمار رویال.
30
گلکار، کورش. (بیتا). اصطلاحنامه طراحی شهری، مهندسان مشاور نقش پیراوش.
31
لطیفی، غلامرضا و گوهرپور، حامد. (1392). "تالار شهر، فضایی مطلوب در افزایش میزان مشارکت شهروندان"، مدیریت شهری، شماره 33: 200-185.
32
لک، آزاده و آقاملایی، ریحانه. (1395). "ساماندهی عرصه پیاده راههای شهری با رویکرد ارتقا کیفیت محیطی نمونه موردی: محور پیاده راه صف"، فصلنامه آمایش محیط، شماره 40: 90-67.
33
معینی، سید مهدی. (1391). شهرهای پیاده مدار، تهران: آذرخش.
34
مونینگر، مایکل. (1993). "سامان بخشیدن به شهر"، ترجمه: شهرزاد مهدوی، مجله آبادی، 1373، شماره 13.
35
مهندسین مشاور معماری و شهرسازی آمود. (بیتا). طراحی شهری میدان حسنآباد و محدوده مؤثر آن، کارفرما: سازمان زیباسازی شهر تهران.
36
میرحیدر، سارا و رضازاده، راضیه. (1391). "طراحی میدان راهآهن مشهد با تکیه بر اصول ادراک محیط"، نشریه علمی - پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 4: 98-85.
37
یاراحمدی، محمود. (1378). بهسوی شهرسازی انسانگرا، تهران: شرکت پردازش و برنامهریزی شهری، چاپ اول.
38
References
39
Ardalan, Nader., Bakhtiar, Laleh. (1973). The sense of unity: The Sufi tradition in Persian architecture. Chicago: University of Chicago Press.
40
Bentley, Ian., McGlynn, Sue., Smith, Graham., Alcock, Alan,, and Murrain, Paul. (1985). "Responsive Environments: A Manual for Designers". London: The Architectural.
41
Carmona, Matthew., Heath, Tim., Taner, Oc. and Tiesdell, Steve. (2003). "Public Places Urban spaces, The Dimensions of Urban Design". Oxford: Architectural Press.
42
Coleman, James. (1987). "Opportunities for Innovation in Urban Design Education". Australian Planners 25 (4): 28-31.
43
Davidoff, Paul. (1965). "Advocacy and pluralism in planning". Journal of the American Institute of Planners 31 November: 331-38.
44
DETR and CABE. (2000). "By Design: urbandesign in the planning system, towards better practice", Thomas Telford Publishing
45
Gehl, Jan. (1987). "Life between Buildings: Using Public Space", translated by Koch, Van Nostrand Reinhold New York.
46
Goodey, Brian. (1993). Two Gentlemen in Verona: The Qualities of Urban Design. Streetwise. 4(2):3-5
47
Haughton, Graham. & Hunter, Colin.S. (1994). "Sustainable Cities". London: Jessica Kingsley.
48
Jacobs, Allan., and Appleyard, Donald. (1987). Toward an Urban Design Manifesto. Journal of the American Planning Association. 53: 112-120.
49
LPAC (London Planning Advisory Committee). (1993). London's Urban Environmental Quality. Tibbalds Colbourne Karski Williams Monro, Romford.
50
Lynch, Kevin. (1981). "A Theory of Good City Form". Cambridge, Mass: MIT Press.
51
Mumford, Lewis. and Winner, Longdon. (1934). Technics and Civilization, Chicago: The University of Chicago Press.
52
Nelessen, Anton. (1994). "Visions for a New American Dream". Chicago: APA Planner Press.
53
Rezaei, Mahmud. (2020). "Reviewing Design Process Theories: Discourses in Architecture", Urban Design and Planning Theories,. Singapor: Springer.
54
Roudavski, Stanislav. (2009). "Towards Morphogenesis in Architecture". International Journal of Architectural Computing, 345-374
55
Southworth, Michael. (1989). "Theory and Practice of Contemporary Urban Desgn". Town Planning Review.6(4): 369-402.
56
Tibbalds, Francis. (1988b). "Planning and Urban Design": Tibbalds offers the Prince his ten Commandments, The Planner. 74(12):1.
57
Tibbalds, Francis. (1989). "Planning and Urban Design": A New Agenda. The Planner. 74(4):4.
58
Tibbalds, Francis. (1990b). "Urban Design: Public V. Private Realm". The Architect's Journal. 192(19):59-61
59
Tibbalds, Francis. (1990b). "Making People-friendly Towns": Improving the Public Environment in Town and Cities. Harlow: Longman.
60
Violich, Francis. (1983). Urban Reading and the Design of Small Urban Places: The Village of Sutivan. Town Planning Review, Vol. 54, OP.41-62.
61
Vischer, Jacqueline. & Marcus, Carle. (1986). Evaluating Evaluation: Analysis of a Housing Design Awards Program. Places, 66-85
62
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل ساختار فرمی مسیریابی در فضاهای مجتمعهای مسکونی بر اساس نظریه نحو فضا (مطالعه موردی: مجتمع مسکن مهر فاز 3 شهر پردیس تهران)
چگونگی مسیریابی در محوطه مجتمعهای مسکونی، موضوع مهمی برای طراحی معماری اینگونه فضاها است. مسیری که محور دید و خوانایی بیشتری را برای انسان ایجاد نماید، میتواند مسیری بهینه باشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی ساختار فرمی مسیریابی در فضای مجتمعهای مسکونی بر اساس نظریه نحو فضا است. در این پژوهش، یک توصیف ساختاری از رفتار محیطی انسان بر اساس مبانی نظری نحو فضا ارائه میشود. همچنین با استفاده از نرمافزار Depthmap X 0.50 و با استخراج روشهای مبتنی بر گراف، ادراک و تفسیر مردم از مسیریابی در محوطه مجتمع مسکونی تبیین میگردد. یافتههای پژوهش نشان میدهند که سه نوع گردش مبتنی بر شبکه، منحنی و خطی در طراحی محوطه مجتمعهای مسکونی صورت میگیرد که انسان با توجه به اهداف و منافع فردی و جمعی، میتواند یکی از این مسیرهای را برای عبور انتخاب نماید. همچنین بر اساس نتایج، مسیریابی در مسیر گردش خطی، آسانترین مورد در جهت ادراک فضا است. همچنین مسیریابی شبکهای به سبب خوانایی کمتر، دشوارترین مسیر جهت مسیریابی افراد میباشد. مسیریابی منحنی نیز به سبب اینکه دارای عمق فضایی کوتاهتری میباشد، دارای خوانایی مناسبی میباشد. بهطورکلی یافتهها در این پژوهش نشان دادند که مسیریابی با عمق فضا و محور بصری افراد رابطه معناداری دارد.
https://urdp.atu.ac.ir/article_13280_c9905923c7a0e9c2189a11f4f02bc086.pdf
2020-11-21
29
54
10.22054/urdp.2021.61412.1340
ادراک فضا
مسیریابی
نحو فضا
مجتمع مسکونی
سید تاج الدین
منصوری
t.mansoori92@gmail.com
1
دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
AUTHOR
اسماعیل
ضرغامی
ezarghami@sru.ac.ir
2
استاد معماری و برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت دبیرشهید رجایی ، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
دهقان، نرگس. (1397)، «راهکارهای مسیریابی در فضای داخلی معماری، مورد مطالعاتی: کتابخانه ملی ایران»، نشریه معماری و شهرسازی آرمانشهر، دوره 11، شماره 25: 95-81.
1
رحمتی گواری، رمیصاء؛ طاهباز، منصوره؛ قدوسی فر، هادی و زارع میرک آباد، فاطمه. (1398)، «معیارهای مرکزیت جهت تحلیل چیدمان عملکردی فضا»، نشریه علمی – پژوهشی معماری و شهرسازی ایران، دوره 10، شماره 17: 173-159.
2
خامه، معصومه؛ اعتصام، ایرج و شاهچراغی، آزاده. (1393)، «واکاوی فرایندهای راهیابی و مسیریابی کارآمد در شهرهای گذشته ایران»، نشریه باغ نظر، دوره 13، شماره 41: 82-67.
3
شرکت عمران شهر جدید پردیس. https://pardis.ntdc.ir/
4
کریمی مشاور، مهرداد؛ حسینی علمداری، آرش و آزاد احمدی، محمد. (1393)، «بررسی تطبیقی نمونههایی از بافت شهری سنندج با استفاده از آنالیزهای ایزوویست و تحلیل گراف دید»، نشریه مطالعات شهری، دوره 4، شماره 13: 42-33.
5
نظیف، حسن و مطلبی، قاسم. (1398)، «ارائه مدل مفهومی از خوانایی با تکیه بر تصور ذهنی»، نشریه باغ نظر، دوره 16، شماره 78: 76-69.
6
References
7
Abu-Obeid, Natheer. (1998). "Abstract and Scenographic Imagery: The Effect of Environmental Form on Wayfinding". Journal of Environmental Psychology, 18. 159-173.
8
Benedikt, Michael. (1979). "To Take Hold of Space: Isovists and Isovist Fields". Journal of Environment and Planning, 6(1), 47-65.
9
Darken, Rudolph P and Peterson, Barry. (2002). Spatial Orientation, Wayfinding, and Representation. In K. M. Stanney (Ed.), Human Factors and Ergonomics. Handbook of Virtual Environments: Design, Implementation, and Applications. Mahwah, NJ, US: Lawrence Erlbaum Associates Publishers. 493–518.
10
Dawson, Peter C. (2003). "Analysing the Effects of Spatial Configuration on Human Movement and Social Interaction in Canadian Arctic Communities". In 4th International Space Syntax Symposium. 1, 1-37.
11
Downs, Roger M and Stea, David. (1973). Cognitive maps and spatial behavior: process and products. In R. M. Downs &D. Stea (Eds.), Image and environment: cognitive mapping and spatial behavior. Aldine Publishing Company. Chicago. 312-317.
12
Faria, A. Paula; Neto de and Krafta, Romulo C. (2003). "Representing urban cognitive structure through spatial differentiation". 4th International Space Syntax Symposium. London. 06.1-06.34.
13
Hillier, B. & Hanson, J (1989). The Social Logic of Space. 1st Edn. Cambridge University Press. Cambridge. 1-292
14
Hillier, Bill. (2003). "The architectures of seeing and going: or, are cities shaped by bodies or minds? and is there a syntax of spatial cognition?". 4th International Space Syntax Symposium. London 2003. 06.1-06.34.
15
Krukar, Jakub: Joy Anacta, Vanessa and Schwering, Angela. (2020). "The effect of orientation instructions on the recall and reuse of route and survey elements in wayfinding descriptions". Journal of Environmental Psychology. Volume 68. 1-17.
16
Koseoglu, Emine and Erinsel Onder, Deniz. (2011). "Subjective and Objective Dimensions of Spatial Legibility". Paper Presented at the Procedia_Social and Behavior Sciences Besiktas, Istanbul, Turkey. 1191 – 1195.
17
Li, Hengshan; Thrash, Tyler, Hölscher, Christoph and Schinazi, Victor R. (2019). "The effect of crowdedness on human wayfinding and locomotion in a multilevel virtual shopping mall". Journal of Environmental Psychology. Volume 65. 1-9.
18
Lynch, Kevin. (1960). The Image of the City. MIT Press. Cambridge. MA. 1-103.
19
Montello, Daniel R. (2016). Behavioral methods for spatial cognition research. Research methods for environmental psychology. 161–181.
20
Nourian, Pirouz. (2016). Configraphic: Graph theoretical methods for design and analysis of spatial configurations. thesis for the degree of Doctor of Philosophy, Delft University of Technology. 1-348.
21
Ohtsu, Kayoko. (2017). "Spatial learning by egocentric updating during wayfinding in a real middle-scale environment: Effects of differences in route planning and following". Journal of Environmental Psychology. Volume 50, June 2017. 51-59.
22
Pani, J. R., and Dupree, D. (1994). Spatial reference systems in the comprehension of rotational motion. Perception 23. 929–946.
23
Passini, Romedi; Pigot, Helene; Rainville, Constant and Tétreault, Marie-Hélène. (2000). "Wayfinding in a Nursing Home for Advanced Dementia of the Alzheimer’s Type". Journal of Environment and Behavior, 32(5), 684-710.
24
Philbeck, John. W and Sargent, Jesse. (2013). Perception of spatial relations during self-motion. In G. Waller & L. Nadel (Eds.), Handbook of spatial cognition. Washington: American Psychological Association. 99-115.
25
Schlender, Dirk; Peters, Olaf H and Wienhöfer, Magnus. (2000). "The Effect of Maps and Textual Information on Navigation in a Desktop Virtual Environment". Journal of Spatial Cognition and Computation, 2. 421-433.
26
Thinus-Blanc, Catherine and Gaunet, Florence. (1997). "Representation of space in blind persons: Vision as a spatial sense?". Journal of Psychological Bulletin. Volume 121. 20–42.
27
Turner, Alasdair. (2007). UCL Depthmap 7: "From Isovist Analysis to Generic Spatial Network Analysis". New Developments in Space Syntax Software, Istanbul Technical University, 43-51.
28
Werner, Steffen and Schindler, Laura E. (2004). "The Role of Spatial Reference Frames in Architecture: Misalignment Impairs Way-Finding Performance". Journal of Environment and Behavior. 36(4). 461-482.
29
Yang, Ying; Merrill, Edward C; Robinson, Trent and Wang, Qi. (2018). "The Impasct of Moving Entities on Wayfinding Performance". Journal of Environmental Psychology. Volume 56. April 2018. 20-29.
30
Zako, R. (2005). The Power of the Veil: Gender Inequality in the Domes-tic Setting of Traditional Courtyard Houses. In: Courtyard Housing: Past, Present and Future, Edward, B., M. Sibley, M. Hakmi and P. Land (Eds). Taylor and Francis Group, London, ISBN: 10: 0415262720. 65-70.
31
ORIGINAL_ARTICLE
کاربست تأثیر شناختی شاخص خاطره بر ارتقای حس رضایتمندی ساکنین محلات شهر شیراز
بهمنظور ارتقاء حس رضایتمندی ساکنین از فضای زیستی، این پژوهش درصدد کشف عوامل مؤثر بر خاطرات محیطی و اجتماعی و تحلیل ریز شاخههای آن است. با توجه به مطالعات کتابخانهای، خاطرات جمعی شهر، بهصورت آشنایی ساکنین با محله و روابط همسایگی و معیارهای مربوط به شکلگیری خاطرات کالبدی و فضایی، بهصورت خصوصیات مرکز محله، نشانهها و درونگرایی استخراج گردید. جامعه آماری شامل ساکنین شهر شیراز بوده و جهت ارزیابی الگوی نظری، 6 محله عفیفآباد، فرهنگشهر، آبیاری، زرهی، مدرس و میانرود شیراز در سه سطح از نظر اقتصادی انتخاب گردید که بر اساس فرمول کوکران 360 نفر بهعنوان نمونه توسط پرسشنامه و بهصورت نمونهگیری سیستماتیک مورد آزمون قرار گرفتند. نوع تحقیق ازنظر هدف توسعهای و از نظر روش انجام همبستگی میباشد. جمعآوری اطلاعات بهصورت میدانی و شیوه پیمایشی انجام پذیرفته است که با استفاده از نرمافزار تحلیلی SPSS و با تحلیل آزمون Samples Test و ANOVA و Tukey و ضریب همبستگی پیرسون، ابعاد مختلف خاطرات محیطی و اجتماعی بهعنوان متغیر مستقل و حس رضایت ساکنین بهعنوان متغیر وابسته مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش بر تأثیرگذاری بیشتر خاطرات اجتماعی نسبت به خاطرات محیطی بر میزان حس رضایتمندی ساکنین محلات شهر شیراز دلالت دارد. چنانچه عامل عناصر خاطره ساز محله از خاطرات محیطی و عامل آشنایی افراد با محله از خاطرات اجتماعی تأثیرگذارترین عامل درافزایش حس رضایتمندی ساکنین از محل سکونتشان هستند.
https://urdp.atu.ac.ir/article_13302_a0484a2befa6f52f9f56f473d0be9d9b.pdf
2020-11-21
55
80
10.22054/urdp.2021.59163.1298
رضایتمندی
خاطرات اجتماعی
خاطرات کالبدی
محلات نوساز
شهراد
پورمحمد
shahradarchitect@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یاسوج ، یاسوج،ایران
AUTHOR
سید علیرضا
شجاعی
s.a.shojaei@yahoo.com
2
استادیار معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران
LEAD_AUTHOR
حسین
کلانتری خلیل آباد
kalantari@yahoo.com
3
استاد برنامه ریزی و مدیریت شهری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران،
AUTHOR
مسعود
تقوایی
m.taghvaei@geo.ui.ac.ir
4
استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
پاکزاد، جهانشاه. (1399)، راهنمای طراحی فضاهای شهری، تهران: نشر شهیدی.
1
توکلی نیا، جملیه؛ افراسیابی، محمدصادق و بوچانی، محمدحسین. (1394)، «سنجش میزان احساس تعلقخاطر مکانی و تأثیرات فضایی- مکانی آن در بافتهای فرسوده شهری (مطالعه موردی: محله سهلآباد شیراز)»، چشمانداز زاگرس، دوره 7، شماره 25: 1-21.
2
چیبایی، مریم. (1398)، «راهبردهای فرهنگی مؤثر بر هویت بخشی محلات منطقه 5 شهر تهران»، مطالعات فرهنگ و هنر، دوره 4، شماره 10: 25-39.
3
حبیبی، سیدمحسن و صمدی کافی، نگین. (1398)، «پالیمپسـست «لایهنگاری»؛ ابزاری برای تبیین کیستیِ شهر تاریخی»، صفه، دوره 30، 2: 71-90.
4
حبیبی، داود؛ حبیبی، دیانا؛ کسالایی، افسانه؛ گرجی پور، فاطمه و توکلی، مهرداد. (1397)، «تبیین حس تعلق به مکان و هویت در فضاهای شهری با تأکید بر بازارهای سنتی»، معماری شهری، دوره 1، شماره 3: 15-29.
5
حبیبی، سید محسن و سید برنجی، سیده کهربا. (1395)، «رابطه بین خاطرهانگیزی و مشارکت اجتماعی در بازآفرینی هویت شهری، نمونه موردی: میدان شهرداری رشت»، معماری و شهرسازی آرمانشهر، دوره 5، شماره 17: 329-342.
6
خاک زند، مهدی و تیموری گرده، سعیده. (1394)، «بررسی تأثیر آئینهای عاشورایی بر منظر شهری و خاطرات جمعی از دیدگاه شهروندان»، شهر ایرانی- اسلامی، دوره 5، شماره 19: 55-63.
7
سلطانی، علی؛ زرندی مرندی، ابراهیم و نامداریان، احمدعلی. (1392)، «شکلگیری، تقویت و مانایی خاطره در فضاهای شهری نمونه موردی محور شهید چمران شیراز»، مسکن و محیط روستا، دوره 32، شماره 141: 87-98.
8
صفری، سحر و موسوی، سید یعقوب. (1396)، «رشد شهر گرایی و احساس تعلق محلهای»، برنامهریزی توسعه شهری و منطقهای، دوره 2، شماره 3: 1-32.
9
ولیزاده اوغانی، محمدباقر و وفایی پورسرخابی، الناز. (1397)، «رضایتسنجی ساکنان روستایی از طرحهای بهسازی مسکن روستایی با استفاده از مدل سروکوال؛ مطالعه موردی: روستای اوغان واقع در شهرستان سراب»، پژوهش در هنر و علوم انسانی، دوره 3، شماره 9: 79 - 92.
10
Bahi, Ghozlane; Felonneau, Marie and Dorothee, Marchand. (2018). "Processes of Place Identification and Residential Satisfaction". Journal of Environment and Behavior magazine, 40(5), 660-682.
11
Debucquet, Gervaise; Guillotreau, Patrice; Gilles, Lazuech & Troiville, Julien. (2020). "Sense of belonging and commitment to a community-supported fishery. The case of Yeu Island France". Journal of Review of Agricultural, Food and Environmental Studies, (101), 439-459.
12
Dekker, Kevin; Sako, M & Ronald, Michael. (2019). "Explaining Defferentials in housing and neighbourhood satisfaction in larg housing states in European cities". Rotterdam: International Conference of Sustainable Urban Area.
13
Eghbali, Banafsheh. (2016). Celebrating the victory of Iranian football against the United States, Broadcasting Organization of the Islamic Republic of Iran, Research Planning. Tehran: Studies and Measurement Center.
14
Francescato, Gabriel; Weidemann, Samuel. & Anderson, Ricardo. (2020). Residential satisfaction: Its uses and limitations in housing research in Housing and neighbourhoods: Theoritical and Empirical contributions. New York: Greenwood Press.
15
Kashani Joo, Khashayar. (2017). "Recognizing the Theoretical Approach to Urban Public Space." Journal of City Identity, 6(89), 95-106.
16
Gustafson, Per. (2018). "Meaning of place: Every Day Experience and Theorethical conceptualization". Journal of Environmental psychology, (21), 5-16.
17
Halbwacks, Maurice. (2015). The Collectire Memory. London: Harper colophon books.
18
Lewicka, Maria, (2018). "Place athachment, place identity, and place memory: retoring the forgotten city past". Journal of Environmental psychology, 28(3),1-23.
19
Hauge, cliff. (2019). Planning and place identity, in: place identity, participation and planning. London: Routledge.
20
-Misztal, Barbara. (2017). Theories of Social Remembering (Theorizing Society). Berkshire: Open University Press
21
Mohit, Mohammad and Raja, Ahmad. (2014). "Residential satisfaction-Concept, theories and empirical studies". Journal of Planning Malaysia, (12), 3:47-66.
22
Nasar, Jackl. (2016). The Evaluative Image of the city. London: SAGE.
23
Paez, Dario; Basabe, Nekane and Gonzalez, Luis. (2017). Social processes and collective memory: A cross cultural approach toremembering political events. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
24
Shills, Edwards. (2016). Tradition. Chicago: Chicago University Press.
25
Walton, M., Cohen, G., Cwir, D., and Spencer, S. (2012). "Mere belonging: The power of social connections". Journal of Personal Social Psychology, (102), 513-532.
26
Wei, Chen; Hall, Collin and Qian, Yu. (2019). "Environmental Satisfaction, Residential Satisfaction, and Place Attachment: The Cases of Long-Term Residents in Rural and Urban Areas in China." Journal of Sustainability, 11(22), 257-270.
27
ORIGINAL_ARTICLE
مدیریت رشد کلانشهر تهران بر پایه شاخص رشد هوشمندانه(SGI): کاربست تکنیک چهار دی(4D) در برآورد مسافت طیشده وسیله نقلیه(VMT)
یکی از مهمترین مسائل شهری، رشد بیشازحد آنها در قالب کلانشهرهاست. این رشد فزاینده در اغلب موارد میتواند با آثار و پیامدهای زیستمحیطی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی- سیاسیِ بسیاری همراه باشد. یکی از رویکردهای بسیار مؤثر برای مقابله با این مسئله، «مدیریت رشد شهری» است. «مدیریت رشد شهری» بهعنوان یک راهبرد عملی در طی چند دهه گذشته کوشیده است از طریق برخی رویکردها، سیاستها و برنامهها، فرایند رشد کلانشهرها را در مسیری پایدارتر و هوشمندانهتر هدایت کند. ازجمله مدلهای بسیار مهم و کاربردی در برآورد کمّیِ وضعیت رشد شهری، مدل «شاخص رشد هوشمندانه»(SGI) است که از تکنیکهای گوناگونی، ازجمله تکنیک «چهار دی»(4D)، استفاده میکند. با عطف به پیشینه نظری و تکنیکی در این زمینه، این مقاله، کلانشهر تهران را بر پایه برخی شاخصهای رشد هوشمندانه و در چارچوب رویکرد مدیریت رشد شهری، مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. نتایج بهدستآمده در این مقاله نشان میدهد که مداخله مثبت در وضعیت «تراکم»، «تنوع»، «طراحی» و «دسترسی» در فصل مشترک کاربری زمین- حملونقل میتواند اثر معناداری بر مسافت طی شده وسایل نقلیه داشته و درنتیجه سبب کاهش در میزان جابجاییها و کنترل رشد در منطقه کلانشهری تهران شود.
https://urdp.atu.ac.ir/article_13248_94147f6baa3aa59ddfee6b40287d3919.pdf
2020-11-21
81
112
10.22054/urdp.2021.60492.1321
مدیریت رشد شهری
شاخص رشد هوشمندانه
مسافت طیشده وسیله نقلیه
کلانشهر تهران
محمود
شورچه
mahmood.shoorcheh@gmail.com
1
دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
Amati, Marco. (2008). Urban green belts in the twenty-first century. New York, Routledge.
1
American Farmland Trust, (1997). Saving American Farmland: what works, Northampton/Washington: American Farmland Trust Publications Division.
2
Ben-Joseph, Eran. (2002). Smarter standards and regulations: diversifying the spatial paradigm of subdivisions, in Szold, T. S. and Carbonell, A. (eds.) Smart growth: form and consequences. Ontario: Lincoln Institute of Land Policy. pp 110-127.
3
Bhatta, Basudeb. (2010). Analysis of Urban Growth and Sprawl from Remote Sensing Data, Heidelberg Dordrecht London New York, Springer.
4
Breheny, Michael. (1992). Sustainable Development and Urban Form, London, Pion.
5
Brueckner, Jan K. (2000). Urban sprawl: Diagnosis and remedies, Journal of International Regional Science Review, 23(2), 160-171.
6
Bruegmann, Robert. (2005). Sprawl: a compact history, Chicago & London, The University of Chicago Press.
7
Burchell, R. W., Shad, N. A., Listokin, D., et al, (1998) The Cost of Sprawl-Revisited. Washington, DC: National Academy Press; TCRP Report 39.
8
Burchell, Robert., Anthony Downs, Sahan Mukherji, and Barbara McCann, (2005). Sprawl costs: economic impacts of unchecked development, Washington, Covelo & London, Island Press.
9
Burton, Elizabeth., Mike Jenks, and Katie Williams (2000). Achieving Sustanable Urban Form, London and New York, Spon & Routledge.
10
Calthorpe, Peter. (1993). The Next American Metropolis: Ecology, Community, and the American Dream. New York: Princeton Architectual Press.
11
Calthorpe, Peter. (2005). From New Regionalism to the Urban Network: Changing the Paradigm of Growth, Journal of Harvard Design Magazine, No. 22.
12
Calthorpe, Peter. and Fulton, William B. (2001). The Regional City: Planning for the End of Sprawl. Washington, DC. Island Press.
13
Conder, Sonny. (2001). Metroscope: Linking a land monitoring system to real estate and transportation modeling, in Knaap, G. (ed.) Land market monitoring for smart urban growth. Cambridge, Mass, Lincoln Institute of Land Policy. pp 219-264.
14
Cullingworth, Barry. (1997). Planning in the USA: policies, issues, and processes, London, Routledge.
15
Daniels, Thomas L. (2001). Coordinating opposite approaches to managing urban growth and curbing sprawl: A synthesis, American Journal of Economics and Sociology, 60 (1), 229-243.
16
Daniels, Tom. (1999). When City and Country Collide: Managing Growth in the Metropolitan Fringe, Washington D.C./Covelo, California: Island Press.
17
Daniels, Tom. (2001). Smart growth: A new American approach to regional planning, Journal of Planning Practice and Research, 16 (3/4), 271-279.
18
de la Cruz, Ramirez. (2009). Local Political Institutions and Smart Growth: An Empirical Study of the Politics of Compact Development, Journal of Urban Affairs Review, 45(2), 218-246.
19
Deakin, Elizabeth. (1999). Social Equity and Planning, Berkeley Planning Journal, 13, 1-5.
20
DeGrove, John M. and Metzger, Patricia M. (1993). Growth management and the integrated roles of state, regional, and local governments, in Stein, J. M., (ed.) Growth management. The planning challenge of the 1990’s. Newbury Park/London/New Dehli: Sage. pp 3-17.
21
Department for Environment, Transport and the Regions (DETR) (2000), Climate Change: The UK Programme, London, The Stationery Office Limited.
22
Dierwechter, Yonn. (2008). Urban growth management and its discontents: promises, practices, and geo-politics in U.S. city regions, New York, Palgrave Macmillan.
23
Ding, Chengri. et al, (1999). Managing urban growth with urban growth boundaries: A theoretical analysis, Journal of Urban Economics, 46, 53-68.
24
Douglas, Porter. and Allan Wallis. (2000). Ad Hoc Regionalism. Cambridge, MA: Lincoln Institute of Land Policy.
25
Downs, Anthony. (Ed.) (2004). Growth Management and Affordable Housing: Do They Conflict? Washington, DC: The Brookings Institution.
26
Duany, Andres., Elizabeth Plater-Zyberk, and Jeff Speck. (2000). Suburban Nation: The Rise of Sprawl and the Decline of the American Dream. New York, North Point Press.
27
Elkin, Timothy., McLaren Duncan. and Hillman Mayer. (1991). Reviving the City: towards sustainable urban development, London, Friends of the Earth.
28
Ewing, Reid., Rolf Pendall. and Don Chen. (2002). Measuring Sprawl and Its Impact. Smart Growth America, Washington, DC.
29
Frumkin, Howard., Lawrence Frank. and Richard Jackson. (2004). Urban Sprawl and Public Health: Designing, Planning, and Building For Healthier Communities, Washington, Covelo & London, Island Press.
30
Fulton, William. (2003). New state growth policies could accompany a new governor, California Planning & Development Report, 18 (9), https://www.cp-dr.com/articles/node-729
31
Gerrit-Jan Knaap., Huibert A. Haccoû, Kelly J. Clifton and John W. Frece. (Eds.) (2007). Incentives, Regulations and Plans: The Role of States and Nation-states in Smart-Growth Planning. Cheltenham. UK: Edward Elgar Publishing Limited.
32
Grant, Jill L. (2009). Theory and Practice in Planning the Suburbs: Challenges to Implementing New Urbanism, Smart Growth, and Sustainability Principles, Journal of Planning Theory and Practice, 10 (1), 11-33.
33
Hammill, Jr., John C. Keen. David N. Kinsey. and Roger K Lewis. (1989) The growth management handbook. A primer for citizen and government planners. Princeton, NJ The Middlesex Somerset Mercer Regional Council.
34
Haughton, Graham. and Hunter, Colin. (1994). Sustainable Cities, London, Jessica Kingsley Publishers.
35
Hawkins, Christopher. (2014). Competing Interests and the Political Market for Smart Growth Policy, Journal of Urban Studies, 51(12), 2503-2522.
36
Howard, Ebenezer. (2003). To-morrow: a peaceful path to real reform, with new commentary by Peter Hall, Dennis Hardy and Colin Ward, London, Routledge.
37
Jenks, Mike. and Burgess, Rod. (2000). Compact Cities: Sustainable Urban Forms for Developing Countries, London and New York, Spon & Routledge.
38
Kahn, Matthew E. (2006). Green cities: urban growth and the environment, Washington, D.C., Brookings Institution Press.
39
Katz, Bruce. (Ed). (2000). Reflections on Regionalism. Washington, DC: Brookings Institution Press.
40
Knaap Gerrit., and Nelson, Arthur C. (1992). The Regulated Landscape, Cambridge, MA, Lincoln Institute of Land Policy.
41
Knaap Gerrit-Jan. and Talen, Emily. (2005). New Urbanism and Smart Growth: A Few Words from the Academy, Journal of International Regional Science Review, 28 (2), 107-118.
42
Knaap, Gerrit J. (Ed.) (2001). Land market monitoring for smart urban growth. Cambridge, Mas.: Lincoln Institute of Land Policy.
43
Leccese, Michael. (Eds.) (2000). Charter of the new urbanism, New York, McGraw-Hill.
44
Litman, Todd. (2015). Evaluating Criticism of Smart Growth, VTPI (www.vtpi.org); at www.vtpi.org/sgcritics.pdf.
45
Martin, Jonathan., Rolf Pendall. and William Fulton. (2002). Holding the line: Urban containment in the United States; A discussion paper prepared for the Brookings Institution Center on Urban and Metropolitan Policy: The Brookings Institution Publications.
46
Massey, Doreen. (1984). Spatial Divisions of Labour: Social Structures and the Geography of Production, London, Macmillan.
47
Meadows, Dennis., Donella Meadows, Jørgen Randers, William W. Behrens III (1972). The Limits to Growth: A Report to the Club of Rome. New York, Universe Books.
48
Miller, Mervyn., (1992). Raymond Unwin: Garden Cities and Town Planning, Leicester: Leicester University Press.
49
Morris, Douglas., (2005). It’s a sprawl world after all, California, New Society Publishers.
50
Morrow-Jones, Hazwl. et al, (2004). The effects of farmland, farmland preservation, and other neighborhood amenities on housing values and residential growth, Journal of Land Economics, 80 (1), 55-75.
51
Mumford, Lewis., (1961). The City in History: Its Origins, Its Transformations and Its Prospects. New York: Harcourt Brace.
52
Nelson, Arthur., and Dawkins, Casey. (2004). Urban Containment in the United States: History, Models, and Techniques for Regional and Metropolitan Growth Management, Planning Advisory Service Report 520, Chicago: American Planning Association.
53
Nelson, Arthur., and Duncan, James B. (1995). Growth Management: Principles and Practices, Chicago, IL., Planners Press.
54
Nelson, Robert H., (1977). Zoning and property rights: An analysis of the American system of land-use regulation. Cambridge, Mass: MIT Press.
55
Newman, Peter. (1994). Urban design, transportation and greenhouse, in Global Warming and the Built Environment (Eds) D. K. Prasad, R. Samuels, London, Spon Press.
56
Pallagst, Karina M., (2007). Growth management in the US: between theory and practice, Burlington & Hampshire, Ashgate.
57
Pollock, Peter. (2008). Urban Growth Management Strategies, Sustainable Community Development Code, Research Monologue Series. Journal of Urban Form, Transportation. www.law.du.edu/rmlui.
58
Porter, Douglas R. (1997). Managing growth in America’s communities. Washington: Island Press.
59
Razin, Eran. (1998). Policies to control urban sprawl: Planning regulations or changes in the rules of the game? Journal of Urban Studies, 35 (2), 321-340.
60
Reed, I. W. (1997). Optimizing citizen support for growth management, in Douglas R. Porter (Ed.) Managing growth in America’s communities. Washington: Island Press.
61
Scott, Allen. (Ed.) (2001). Global city-regions. Oxford: Oxford University Press.
62
Scott, James Wesley. (2007). Smart Growth as Urban Reform: A Pragmatic ‘Recoding’ of the New Regionalism, Journal of Urban Studies, 44(1), 15-35.
63
Silberstein, Jane., Maser, Chris. (2000). Land-use planning for sustainable development, Maser, Chris. (Ed.) Sustainable community development series. Boca Raton/London/ New York/Washington D.C., Lewis Publishers.
64
Sjoberg, Gideon. (1960). The Preindustrial City, Past and Present. Glencoe, Illinois: The Free Press.
65
Smart Growth Network. (2014). This Is Smart Growth, Smart Growth Network (www.smartgrowth.org) and the International City/County Management Association (www.icma.org); at www.epa.gov/smartgrowth/tisg.htm.
66
Soja, Edward. (2000). Postmetropolis: Critical Studies of Cities and Regions, Oxford and Malden: Blackwell Publishers.
67
Stein, Jay. (Ed.) (1993). Growth management: The planning challenge of the 1990’s. Newbury Park/London/New Dehli: Sage.
68
Sun, Lisa Grow. (2011). Smart Growth in Dumb Places: Sustainability, Disaster, and the Future of the American City, Journal of Social Science Research Network, 2011 (6), 101-145.
69
Teitz, Michael B. (1996). American Planning in the 1990s: Evolution, debate and challenge, Journal of Urban Studies, 33 (4-5), 649-471.
70
USEPA (2002). Smart Growth Index (SGI) Model, Version 2.0; Indicator Dictionary, U.S. Environmental Protection Agency (www.epa.gov/livablecommunities/topics/sg_index.htm).
71
VTPI (2006). Online TDM Encyclopedia, Victoria Transport Policy Institute (www.vtpi.org/tdm).
72
Ward, Stephen V. (2002). Planning the Twentieth-Century City: The Advanced Capitalist World. New York: Wiley.
73
Williamson, Thad. (2010). Sprawl, justice, and citizenship: the civic costs of the American way of life, Oxford & New York, Oxford University Press.
74
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیرات اجتماعی ساماندهی خیابانهای دارای ارزش فرهنگی و تاریخی (مطالعه موردی خیابان لالهزار)
لاله زار یکی از خیابانهای تاریخی و فرهنگی تهران بوده و ازجمله فضاهای شهری است که برای بیان تاریخ و فرهنگ این شهر در بسیاری از منابع به آن اشاره شده است. نبود فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی مرتبط با ویژگیهای تاریخی و همجواری ناخوشایند با فعالیتهای تجاری، این خیابان را با مسائل اجتماعی فراوانی مواجه کرده است. پیادهراه سازی و احیای بافت تاریخی و فرهنگی لاله زار از جمله راهکارهایی جهت بهبود وضعیت کنونی این خیابان و مقدمهای برای ایجاد یک محیط شهری جذاب و پرمحتوا با زمینه اجتماعی و فرهنگی خواهد بود. در این مقاله تلاش شده است تا تأثیرات اجتماعی اجرای این پروژه تبیین گردد. رویکرد پژوهش بر اصول ارزیابی تأثیر اجتماعی استوار است و از روشهای کمی و کیفی استفادهشده است. یافته ها و نتایج نشان داد که تأثیرات اجتماعی طرح دارای بیشترین اهمیت در فرایند انجام پروژه است. تأثیراتی نظیر ارتقاء کیفیت زندگی، غنیسازی اوقات فراغت، ایجاد حیات شبانه و افزایش تعاملات و ارتباطات در حوزهی اجتماع بیشترین امتیازها را به خود اختصاص دادهاند. در حوزه کالبدی- محیط زیستی، بالاترین سهم، کاهش بار ترافیکی و حفظ بناهای ارزشمند تاریخی بوده است. تأثیراتی نظیر افزایش درآمد اصناف و جذب سرمایهگذار در حوزه اقتصادی و توسعه گردشگری و افزایش حس تعلقخاطر در حوزه فرهنگی نیز در درجات بعدی اهمیت قرار داشته اند.
https://urdp.atu.ac.ir/article_13303_7a589a1171b0e50b8f51d0ec1e49ce7a.pdf
2020-11-21
113
140
10.22054/urdp.2021.62581.1366
ارزیابی تأثیرات اجتماعی (اتا)
خیابان لالهزار
نوسازی و احیای بافت تاریخی
هادی
برغمدی
h_barghamadi@yahoo.com
1
دکترای جامعه شناسی. مرکز ارزیابی تاثیرات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
معصومه
محقق منتظری
ma.mohaghegh15@gmail.com
2
کارشناس ارشد جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی ،واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
AUTHOR
اجاق، عقیل؛ هرائینی، مصطفی و ایمانی بهاره. (1396). «ارزیابی میزان موفقیت پیادهراه 17 شهریور و تأثیرات اجتماعی- اقتصادی حاصل از آن (مطالعه تطبیقی محور قبل و بعد از اجرای طرح پیادهراه سازی)»، مجلهی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شمارهی 26: 18 ـ 1.
1
اداره پژوهشهای کاربردی دانشگاه تهران (1390 ـ 1389). ساماندهی، بهسازی و نوسازی خیابان لالهزار. معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران.
2
بارج، رابل جی.(1391)، مفاهیم، فرایندها و روشهای ارزیابی تأثیر اجتماعی، ترجمه: کاوه اکبری، افسانه قره داغی و سمانه مرتضوی گازدار، تهران: انتشارات جامعه و فرهنگ با همکاری اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.
3
پوراحمد، احمد و عباسی، شهلا. (1395)، تحلیل توانمندیها و تنگناهای وضعیت پیادهراه صف (باغ سپهسالار) منطقه 12 تهران و روند آن در گذر زمان، فصلنامهی جغرافیا و برنامهریزی شهری چشمانداز زاگرس. سال هشتم، شماره 29: 129 ـ 101.
4
پولاوند، محمدرضا. (1389)، سی سال محکومیت لالهزار، تهران: نشر جمهوری.
5
توکلی، علیرضا. (1388)، «بررسی شاخصهای تداوم یا در تبیین هویت فضاهای خیابان لالهزار»، فصلنامه آرمانشهر، سال دوم، شماره 3: 77-70.
6
جعفرزادهپور، فروزنده. (1389)، طرح ارزیابی آثار اجتماعی و فرهنگی پروژه پیادهروسازی منطقه 4 شهرداری تهران. کارفرما: شهرداری منطقه 4 تهران.
7
رصدخانه شهری تهران، دانشگاه تهران و معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران. (1396)، اطلس پایداری شهر تهران، تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
8
رفیعیان، مجتبی و عسگری، علی. (1386)، مفهوم و شیوه سنجش کیفیت محیط شهری. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
9
سجاد زاده، حسن و محمدی، فائزه. (1394)، نقش کیفیت محیطی در ارتقاء تعاملات اجتماعی خیابانهای شهری نمونه موردی: خیابان امام خمینی آمل، فصلنامه برنامهریزی توسعه شهری و منطقهای، سال اول، شماره 2: 175- 149.
10
سفرچیتیل، زینالعابدین. (1392)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بازسازی و ساماندهی میادین رجایی، ایثارگران، پژوتن و سبحانی در منطقه 18 تهران. کارفرما: معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقهی 18 تهران.
11
سلیمانریزی، بهروز. (1392)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی ساماندهی میادین و معابر خاص شهر (میدان بروجردی و ساعی در محدوده شهر ری). کارفرما: شهرداری منطقهی 20 تهران.
12
شرکت مطالعات جامع حملونقل و ترافیک تهران. (1388)، مطالعات امکانسنجی پیادهراهسازی خیابان لالهزار (حدفاصل میدان امام خمینی (ره) تا خیابان جمهوری).
13
عسگری، نقی و زمان زاده، سهراب. (1390)، ارزیابی پیامدهای اجتماعی پروژه پیاده راهسازی خیابان لالهزار و بهسازی پیاده راه برلن ـ مهران (ناحیه 1 منطقه 12). کارفرما: اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران و معاونت امور اجتماعی و فرهنگی منطقه 12 تهران.
14
علیخواه، فردین. (1393)، رویکرد اجتماع محور در پیاده راهسازی، تهران: نشر علوم اجتماعی.
15
فاضلی، محمد و علیخواه، فردین. (1391)، پیوست اجتماعی و فرهنگی بهسازی میدان امامحسین و پیادهراه سازی خیابان هفدهشهریور. کارفرما: سازمان زیباسازی شهر تهران.
16
فرشیصبحخیز، فاطمه. (1392)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی معابر جهت تردد معلولین و سالمندان منطقه 11. کارفرما: اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقهی 11 تهران.
17
فرضیمولان، سهیلا. (1393)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی فرهنگی ساماندهی بلوار کشاورز. کارفرما: معاونت فنی و عمران شهرداری منطقه 6 تهران.
18
کاشانیجو، خشایار. (1389)، پیادهراهها؛ از مبانی تا طراحی تا ویژگیهای کارکردی، تهران: آذرخش.
19
کلانتریخلیلآبادی، حسین؛ سلطانمحمدلو، سعیده و سلطانمحمدلو، نازی. (1395)، طراحی پیادهراه و تأثیر آن بر کیفیت زندگی در بافت تاریخی شهرها، مطالعهی موردی پیادهراه تربیت تبریز. دوفصلنامهی معماری ایرانی، سال پنجم، شمارهی 9: 174 ـ 159.
20
متولی، مسعود. (شهریور 1397)، مصاحبه در مورد ساماندهی، بهسازی و نوسازی خ لالهزار. کارشناس مهندسان مشاور بعدپویا شهر.
21
مهندسین مشاور باوند. (1389)، طرح تفصیلی یکپارچه شهر تهران. کارفرما: معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران ـ اداره کل شهرسازی و طرحهای شهری. ویرایش دوم.
22
مهندسین مشاور بعدپویاشهر. (1396)، ساماندهی، بهسازی و نوسازی خیابان لالهزار (حدفاصل خیابان انقلاب تا خیابان جمهوری). کارفرما: معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران (مدیریت بافت و بناهای تاریخی).
23
مهندسین مشاور بهین تردد. (1390)، مطالعه امکانسنجی احداث پیادهراه در خیابان لالهزار. کارفرما: سازمان حملونقل و ترافیک شهرداری تهران.
24
موسسهی آموزشی مطالعاتی مدیریت شهری توسعه فراگیر آسیا. (1390)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی خیابان شریعتی. کارفرما: معاونت امر اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقهی 3 تهران.
25
موسسهی پویشگران عصر توسعه. (1393)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بهسازی معابر جهت تردید معلولین و سالمندان سطح منطقه 13 شهرداری تهران. کارفرما: شهرداری منطقه 13 تهران.
26
موسسهی میراث فردا. (1389)، ارزیابی و پیوست اجتماعی و فرهنگی پیادهراه سازی محور شهید احسانی و مرمت آن. کارفرما: سازمان زیباسازی شهر تهران.
27
میرزایی، خلیل. (1394)، ارزیابی آثار اجتماعی پیادهراهسازی خیابان 15 خرداد واقع در منطقه 12 شهرداری تهران (فاز دوم). نشریهی پژوهش و برنامهریزی شهری. سال هفتم، شماره 24: 142-121.
28
میرزایی، خلیل. (1396)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی- فرهنگی بهسازی معابر منطقهی 7 شهرداری تهران. کارفرما: معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه 7 تهران.
29
وفاپور، حسین. (1390)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی تعریض خیابان امام خمینی. کارفرما: شهرداری منطقهی 10 تهران.
30
Glasson, J., and Wood, G., (2009). "Urban Regeneration and Impact Assessment for Social Sustainability", Impact Assessment and Project Appraisal, Vol. 27, No. 4, PP. 283-290.
31
Klau-Hass. (1993). Impact of pedestrianization and traffic calming on retailing a review of the evidence from Germany and the UK. https://doi.org/10.1016/0967-070X(93)90004-7
32
Newman, L. (2008). "Sustainable Urban Community Development from the Grassroots: Challenges and Opportunities in a Pedestrian Street Initiative", Local Environment, 13(2), 129-139.
33
Rauterkus, S. Y., and Miller, N. (2011). Residential land values and walkability. Journal of Sustainable Real Estate, 3(1), 23-43.
34
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی و ارزیابی نقش نهاد قدرت در سازمانیابی فضایی در مجموعه شهری مشهد
امروزه برنامههای توسعهشهری بواسطه واگرایی و جداییگزینی مولفهها و گروههای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی صاحبنفوذ و قدرت در قلمروهایسرزمینی، کنترل کمی بر مولفهها و نیروهای شکلدهنده خود دارند، بطوریکه فرآیند قدرت در مجموعهشهری باعث حذفتدریجی گروهها و منافع غیر متشکل به نفع گروههای مسلط میباشد. در مجموعهشهری مشهد علیرغم وجود برنامههای منطقهای، ناحیهای و شهری در راستای سازمانیابی متوازنفضا و تحقق عدالتفضایی، شاهد عدمتعادل ناحیهای و شهری، تمرکز شدید سرمایه و قدرت هستیم؛ بهنحویکه فرآیندهای ناشی از توسعه بیحدومرز منجر به تخریب محیطزیست، مهاجرتروستائیان به شهر، افزایش حاشیهنشینی و آسیبهای دنبالهدارشده است. قدرت بلامنازع سیاسی با استفاده از ابزارهایقدرتمند سیاسی- اقتصادی و اجتماعی، عنصر اصلی تعیین سازمانفضایی بوده و به تنظیم و هدایت اقدامات کنشگران بخشهای خصوصی، عمومی و مردمی پرداختهاست. پژوهشحاضر با هدف کشف رابطه میان حاکمیت منطقه کلانشهری مشهد و سازمانیابی فضایی با بهرهگیری از روششناسی ترکیبی، استفاده از پرسشنامهمتخصصین وکاربست مدل تحلیلعاملی CFA، به شناسایی قدرت و نفوذ بازیگران بر ساختاریابیفضایی و روابط، اهداف و نیات آنها بهعنوان اصلیترین عامل در تحلیل بازیگران و صاحبانمنافع در مجموعهشهری مشهد پرداخته است. نتایج بهدست آمده حاکی از آنست که عناصر قدرتِحاکمیتی، دولتی، بخشعمومی و شهروندان به ترتیب بیشترین قدرت و تأثیر را در شکلدهی به سازمانفضایی مجموعهشهری مشهد داشتهاند.
https://urdp.atu.ac.ir/article_13335_4546e4cb0fee5cbf8149cd58590fa380.pdf
2020-11-21
141
172
10.22054/urdp.2021.62387.1361
عناصر قدرت
سازمانیابی فضایی
تحلیل بازیگران
صاحبان منافع
مجموعه شهری مشهد
احسان
ارشادسرابی
ehsanershad.s@gmail.com
1
دانشجوی دکتری برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، تهران، ایران
AUTHOR
عاطفه
دهقان
a.dehghan@wtiau.ac.ir
2
استادیار برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
اسماعیل
شیعه
es_shieh@iust.ac.ir
3
استاد برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، تهران، ایران
AUTHOR
افسری، احمد. (1398)، تبیین مدل توسعه متعادل فضایی در فرایند روابط قدرت و رقابت درونشهری نمونه موردی: کلانشهر مشهد، رساله دکتری رشته شهرسازی، دانشگاه آزاد واحد مشهد.
1
بیگدلی، محمد و کانرودی کجوری، موسی. (1393)، «بررسی تطبیقی قوانین و برنامههای توسعه شهری با اصول حکمروایی خوب (مطالعه موردی: برنامههای توسعه شهری تهران)»، فصلنامه مطالعات شهری، سال سوم، شماره 11: 106-104
2
برزگر، محمدرضا. (1382)، شهرسازی و ساخت اصلی شهر، نشرکوشامهر، چاپ اول.
3
شکویی، حسین. (1383) اندیشههای نو در فلسفه جغرافیا، انتشارات گیتاشناسى، چاپ دوم.
4
حکمت نیا، حسن؛ ملکی، محمد؛ موسوی، میرنجف. (1394)، «بررسی و تحلیل حکمروایی خوب شهری در ایران، نمونه موردی: شهر ایلام»، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، سال هفتم، شماره 24: 143-152.
5
زبردست، اسفندیار. (1392)، کاربرد روش تحلیل عاملی تأییدی در شناسایی بافت فرسوده شهری، نشریه هنرهای زیبا - معماری و برنامهریزی شهری، دوره هجدهم، شماره 2: 27 - 42.
6
صیامی، قدیر. (1394)، تبیین پارادایم برنامهریزی فضایی- راهبردی در چارچوب نظام حکمروایی منطقه کلانشهری مشهد، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد.
7
کاظمیان، غلامرضا. (1383)، تبیین رابطه ساختار حاکمیت و قدر شهری با سازمانیابی فضایی تهران، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس.
8
صرافی، مظفر؛ شریف زادگان، محمدحسین؛ نجاتی، ناصر. (1395)، «واکاوی پدیده شهر-منطقه و الزامات مفهومی آن برای نواحی شهری ایران. نمونه موردی: منطقه کلانشهری مشهد»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، سال چهاردهم، شماره 45: 18-1.
9
ملکی، سعید؛ امان پور، سعید؛ زادولی خواجه، شاهرخ. (1396)، «سازمانیابی فضایی و گسترش سکونتگاههای غیررسمی در کلانشهر تبریز»، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری، سال پنجم، شماره یک 104-87.
10
برک پور، ناصر. (1385)، «حکمروایی شهری و نظام اداره شهرها در ایران»، اولین کنفرانس برنامهریزی و مدیریت شهری، مشهد.
11
مهندسی مشاور فرنهاد. (1384)، «طرح توسعه و عمران (جامع) ناحیه مشهد»، جلد هشتم، تعیین محدوده مجموعه شهری مشهد.
12
References
13
Backlund, Pia and Matysio, Raine. (2010). Agonism and institutional ambiguity: Ideas on democracy and the role of development of planning theory and practice- the case of Finland participation in the Planning Theory, originally published online.
14
Barbara Rader and Richard Milgrom. (2004). “THE UNCERTAIN CITY: MAKING SPACE(S) FOR DIFFERENCE”. Canadian Journal of Urban Research, 13(1/3), 27-45
15
Patrick Dunleavy. (1980). “The political implications of sectoral cleavages and the growth of state employment” part 1, the analysis of production cleavages.
16
Feinstein, S. S. (2014). “The just city”, International Journal of Urban Sciences,18(1), 1-18.
17
Forster, John (2013), “on the theory and practice of critical pragmatism: Deliberative practice and creative negotiations”, Planning Theory 12(1/2), 5-22
18
Gong J, et al. (2018). “RISE: a database of RNA interactome from sequencing experiments. Nucleic Acids Res”, Planning Theory, 46(1/2),194-201
19
Healey, P (2015). “the good city and its governance”, Planning theory12(3/2)
20
Jinn, R.; Gong, J.Y.; Deng, M.; Wan, Y.L.; Yang, X.Y. (2018). “A framework for spatiotemporal analysis of regional economic agglomeration patterns”, Sustainability, 10(3/2), 20-55.
21
Frank Moulinet, Katy Cabaret (2006). “Planning, Networks and Power Relations: is Democratic Planning Under Capitalism Possible?”, planning Theory, 5(1), 51-70.
22
Neil Brenner and Nik Theodore (2002.). “Spaces of Neoliberalism: Urban Restructuring in Western Europe and North America”, Oxford and Boston: Blackwell, 6(2/1), 10-33.
23
Neil Brenner, Peter Marcuse and Margit Mayer (2011). Cities for People, not for Profit: Critical Urban Theory and the Right to the City , New York and London: Routledge.
24
Neil Brenner, (2004). New State Spaces: Urban Governance and the Rescaling of Statehood. New York, Oxford University Press.
25
Sander cooks. L (1998). Property, Politics, and Urban Planning A History of Australian City Planning.
26
Soja, Edward W. (2010). Seeking Spatial Justice. Minneapolis, MN: University of Minnesota press.
27
Salet, W.Thornley, A., & Anton, K. (2003). Metropolitan Governance and Spatial Planning. spoon press.
28