دانشگاه علامه طباطبایی
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
2476-6402
2476-5864
1
2
2017
01
20
مدلسازی آسیب پذیری اجتماعی شهرها در برابر زلزله با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزارARC GIS(مطالعه موردی: منطقه 1 شهر تبریز)
1
30
FA
محسن
احدنژاد روشتی
دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه زنجان
ahadnejad@gmail.com
حجت
محمدی ترکمانی
دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز
mohamadi.h69@gmail.com
قهرمان
خوش روی
کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز
www.khoshrouy@tabrizu.ac.ir
10.22054/urdp.2020.11551
بلایای طبیعی علی الخصوص زلزله همواره تهدیدی برای فعالیتهای بشری محسوب میشده است،که علیرغم پیشرفتهای تکنولوژیکی در ابعاد مختلف هم اکنون نیز شاهد خسارات و تلفات این پدیده بهویژه در کشورهای در حال توسعه می باشیم. تا چند دهه اخیر دیدگاه ها ونظرات در رابطه با آسیبپذیری ناشی از زلزله صرفا محدود به عوامل کالبدی بود، اما این اواخر دیدگاهها به چند بعدی بودن مساله آسیب-پذیری تاکید دارند. و این همان مفهوم آسیبپذیری اجتماعی است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی آسیبپذیری اجتماعی شهر تبریز در برابر زلزله و نیز تبیین رابطه بین آسیب پذیری کالبدی(فیزیکی) و آسیب پذیری اجتماعی و با استفاده از 4 شاخص کیفیت مسکن، جمعیتی، اقتصادی- اجتماعی و دسترسی به کاربریهای ویژه و زیرمعیارهای مربوط به هرکدام به مدلسازی آسیب پذیری اجتماعی ناشی از زلزله در منطقه 1 شهر تبریز پرداخته است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی به وزندهی معیارها وزیر معیارها پرداخته شده است و در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی پس از تهیه نقشه آسیب پذیری برای هر معیار با استفاده از تکنیک روی هم گذاری وزنی لایه ها به تهیه نقشه نهایی آسیب پذیری اجتماعی پرداخته شده است.نتایج حاکی از آن است که رابطه معناداری بین آسیب پذیری کالبدی(فیزیکی) و آسیب پذیری اجتماعی در منطقه مورد نظر وجود دارد. نیز در واحد تحلیل نواحی، ناحیه 2 و 1 از منطقه مورد مطالعه کمترین میزان آسیب پذیری اجتماعی و ناحیه 3و5 آن بیشترین میزان آسیب پذیری اجتماعی را با توجه به شاخص های انتخابی به خود اختصاص داده است.
آسیب پذیری اجتماعی,فرایندتحلیل سلسله مراتبی,سیستم اطلاعات جغرافیایی,منطقه 1شهر تبریز
https://urdp.atu.ac.ir/article_11551.html
https://urdp.atu.ac.ir/article_11551_2af0cb016aa762c8e57fbb50f7395e3e.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
2476-6402
2476-5864
1
2
2017
01
20
بررسی عوامل تأثیرگذار بر بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده - تاریخی (مطالعه موردی: شهر لامرد)
31
55
FA
رضا
مستوفی
استادیار جغرافیا دانشگاه یزد
طاهره
عرفان منش
کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه یزد
erfanmanesh_t@yahoo.com
امیر
صابری
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی
amir_sab37@yahoo.com
محمدرضا
اکبری
دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی
10.22054/urdp.2016.7256
<em>بافتهای</em><em>فرسوده</em><em>و</em><em>قدیمی</em><em>شهرهای</em><em>ایران</em><em>که</em><em>در</em><em>اغلب</em><em>موارد</em><em>هسته</em><em>اولیه</em><em>و</em><em>بخش</em><em>اصلی</em><em>شهرها</em><em>را</em><em>تشکیل</em><em>میدهند،</em><em>ازیکطرف</em><em>جزء</em><em>میراث</em><em>فرهنگی</em><em>و</em><em>تاریخی</em><em>آن</em><em>شهرها</em><em>محسوب</em><em>شده</em><em>و</em><em>حفظ و بهسازی</em><em>کالبدی</em><em>و</em><em>توانمندسازی</em><em>عملکردی آنها</em><em>واجب بوده و</em><em>از</em><em>طرف</em><em>دیگر</em><em>اغلب</em><em>این</em><em>بافتها</em><em>باگذشت</em><em>زمان</em><em>و</em><em>عدم</em><em>توجه</em><em>و</em><em>نگهداری</em><em>مناسب،</em><em>دچار</em><em>فرسودگی</em><em>و</em><em>اضمحلال</em><em>کالبدی</em><em>و</em><em>عملکردی</em><em>میگردند. همگام</em><em>با تغییرات</em><em>اقتصادی،</em><em>اجتماعی</em><em>و</em><em>فرهنگی</em><em>و فناوریهای</em><em>جدید،</em><em>بافتهای</em><em>شهری</em><em>با</em><em>تغییر</em><em>شکل</em><em>و</em><em>شالوده</em><em>مواجه گردیدهاند،</em><em>چرا که</em><em>شهر</em><em>نیز</em><em>همچون</em><em>سایر</em><em>پدیدههای</em><em>مصنوعی</em><em>انسانساخت</em><em>در</em><em>طول</em><em>زمان</em><em>دچار</em><em>تغییر</em><em>و</em><em>تحول</em><em>میگردد. </em><em>در </em><em>ایران اغلب شهرهای کهن و پرجمعیت دارای چنین وضعیتی هستند و در این راستا این تحقیق در شهر لامرد واقع در جنوب استان فارس انجام</em><em></em><em> شده است که </em><em>هدف از این پژوهش بهسازی و نوسازی و شناخت نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدها و برطرف کردن آنهاست. ارائه استراتژی با استفاده از مدل </em><em>swot</em><em> است. در این پژوهش از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده و نوع آن نیز کاربردی میباشد. نتایج نشان میدهد که روند رو به رشد در ساختوساز بهعنوان اولین فرصت، قرارگیری شهر در پهنهبندی زلزله با خطر بالا بهعنوان نخستین تهدید، پتانسیل استفاده از زمینهای بایر و بدون استفاده جهت ایجاد فضاهای مناسب جهت ارتقای کیفیت زیست محیط بهعنوان نخستین قوت و پایین بودن تعداد ابنیه باکیفیت نوساز و استاندارد بهعنوان نخستین ضعف محسوب میشود. و درنهایت با توجه به نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت به تدوین استراتژیها اقدام گردید.</em>
: بهسازی شهری,نوسازی شهری,بافت فرسوده شهری,مدل SWOT,شهر لامرد
https://urdp.atu.ac.ir/article_7256.html
https://urdp.atu.ac.ir/article_7256_3eece5c9ba977b5addde091944f98004.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
2476-6402
2476-5864
1
2
2017
01
20
ارزیابی سیاست انتقال پایتخت اداری – سیاسی از کلانشهر تهران
57
84
FA
محمد
شیخی
دانشیار برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی
m.shahkhi3000@gmail.com
نجمه
آقا محسنی فشمی
کارشناس ارشد برنامه ریزی توسعه منطقه ای دانشگاه علامه طباطبایی
sahar_a1998@yahoo.com
10.22054/urdp.2017.12241
کلانشهر تهران مانند بسیاری کلانشهرها در کشورهای در حال توسعه با مسائل مختلفی مواجه است.از جمله این مسائل پیدایش انواعی از تمرکزها(جمعیتی، فعالیتی و...)در آن می باشد که خود منشاء بسیاری مشکلات گشته که در نتیجه آن ها همواره در محافل علمی و سیاسی مباحث و راهکارهایی در راستای تعدیل این پیامدهای منفی مطرح شده است. انتقال پایتخت، از جمله مواردی است که به عنوان یک گزینه جهت کاهش تمرکزهای موجود در کلانشهر تهران بارها عنوان شده اما تا کنون جنبه عملی نیافته است.بنابراین در این پژوهش که به شیوه توصیفی - تحلیلی و نیز با استفاده از مطالعات اسنادی و روش مصاحبه با کارشناسان انجام شده است،به دنبال آن هستیم تا به ارزیابی سیاست انتقال پایتخت اداری – سیاسی از جنبه تأثیر آن بر تمرکززدایی از کلانشهر تهران بپردازیم.با توجه به یافته های این پژوهش به نظر نمی رسد این سیاست بتواند در دستیابی به هدف کاهش مسائل کلانشهر تهران موفق باشد و در نتیجه به عنوان یک سیاست معقول برای کاهش تمرکزها در تهران و نیز تعدیل عدم تعادل های ملی، پیگیری گردد.در عین حال راهکارهای عملی تری غیر از انتقال پایتخت،در سطح ملی و نیز سطح کلانشهر تهران می توان مفروض داشت که در راستای تعدیل مسائل این کلانشهر و حتی تعادل بخشی در نظام شهری کشور مؤثر واقع شود.
پایتخت,انتقال پایتخت,کلانشهر تهران,تمرکززدایی
https://urdp.atu.ac.ir/article_12241.html
https://urdp.atu.ac.ir/article_12241_08444693e7f64e5dbea6103a3d1a8978.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
2476-6402
2476-5864
1
2
2017
01
20
تبیین فضای عمومی در توسعه پایدار محلی (مطالعه موردی: پارک شفق محله یوسف آباد تهران)
83
118
FA
ژیلا
سجادی
دانشیار دانشگاه شهید بهشتی
kalantari.b@ut.ac.ir
بهرنگ
کلانتری
دانشجوی دکترای دانشگاه شهید بهشتی
kalantari.nima4@gmail.com
وحید
یاری قلی
دانشجوی دکترای دانشگاه زنجان
v.yari26@gmail.com
10.22054/urdp.2020.11553
امروزه با گسترش پرشتاب روند شهرنشینی، تغییر شیوه ی زندگی، بی توجهی به زندگی عمومی و ضعف مدیریت شهری، فضاهای عمومی در سطح محله های شهری مورد بی توجهی واقع شده اند. فضاهای عمومی شهر به این دلیل که به عموم شهروندان تعلق داشته و همه شهروندان بدون هرگونه تبعیض و محدودیتی به آن دسترسی دارند میتوانند نقش بسیار مهمی را در توسعه پایدار محلی ایفا کنند. به همین دلیل وجود این فضاها در شهرها و کشف دوباره آن ها الزامی است. هدف این پژوهش پی بردن به نقش فضای عمومی در توسعه پایدار محلی از طریق مولفه های شهروندی، سرزندگی، حس تعلق و هویت، مشارکت و تعامل، در شهر است. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران با سطح اطمینان 95 درصد 120 تن تعیین و داده های مورد استفاده در این پژوهش به صورت کیفی و از طریق پرسشنامه از ساکنین محله یوسف آباد که در پارک شفق حضور داشتند جمع آوری شده است. برای تعیین ارتباط بین فضای عمومی و توسعه پایدار محلی از آزمون همبستگی پیرسون استفاده گردید که نتایج آن نشان می دهد همبستگی مستقیم، معناداری و مثبتی بین مولفه های پژوهش وجود دارد. همچنین از طریق آنالیز واریانس داده ها نشان داده شد که این رگرسیون از نظر آماری معنادار است و تقویت هر چه بیشتر فضاهای عمومی منجر به توسعه پایدار محلی می شود.
فضای شهری,فضای عمومی,توسعه پایدار محلی,محله یوسف آباد
https://urdp.atu.ac.ir/article_11553.html
https://urdp.atu.ac.ir/article_11553_a2bd9d567eff7e15c64694a78323b4cd.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
2476-6402
2476-5864
1
2
2017
01
20
شهرهای دوستدار زن و استراتژیهای دستیابی به آن
119
144
FA
میترا
عظیمی
استادیار برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی
urdp@atu.ac.ir
10.22054/urdp.2016.7259
<em>زنان و مردان متناسب با نقش و مسئولیتشان از فضاهای شهری به شیوههای گوناگون استفاده میکنند. در این میان، زنان همواره بهطور مستقیم با خانواده و جامعه در ارتباط بودهاند و میباید در کانون فرایند برنامهریزی و ساخت فضاهای شهری قرار گیرند. اما تاکنون روند غالب در تدوین برنامهریزیهای شهری از حاکمیت نگرش مردانه و درک نیازهای آنها از شهر حکایت میکند. این در حالی است که امروزه برنامهریزان شهری بر این باورند که به دلایل بیشماری ساخت فضای شهری نیاز به اتخاذ روشی دارد که در آن تعادلهای جنسیتی رعایت شده باشد.</em><br /> <em>بر این اساس در مقاله حاضر «درک تفاوت نیازهای زنان و مردان در ساخت فضای شهری»، «شناخت عناصر مهم در ایجاد شهرهای دوستدار زن» و «تبیین نقش زن در فرایند برنامهریزی شهری» مدنظر میباشد. بدین منظور ابتدا با استفاده از روش مطالعه کتابخانهای و اسنادی مؤلفههای مورد نیاز برای ایجاد شهر دوستدار زن شناسایی شد. سپس بر اساس مجموعه مطالعات و بررسیهای صورت گرفته و همچنین منطبق با مؤلفههای برآمده از نظریههای مطرح شده، استراتژیها و اقدامات ضروری جهت ایجاد شهر دوستدار زن و پیشنهادهای مشخص در این رابطه تبیین گردید</em>
شهر دوستدار زن,فضای عمومی شهری,برنامهریزی شهری,کیفیت زندگی
https://urdp.atu.ac.ir/article_7259.html
https://urdp.atu.ac.ir/article_7259_3358a391cb67625a88b2054d0ffdceab.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
2476-6402
2476-5864
1
2
2017
01
20
نقش کیفیت محیطی در ارتقای تعاملات اجتماعی خیابانهای شهری (نمونه موردی: خیابان امام خمینی آمل)
145
172
FA
حسن
سجاد زاده
استادیار شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا همدان
فائزه
محمدی
کارشناس ارشد طراحی شهری دانشگاه بوعلی سینا همدان
mohamadi_fa1371@yahoo.com
10.22054/urdp.2016.7260
<em>فضاهای باز شهری مانند خیابان بهعنوان مهمترین مکان برقراری تعاملات اجتماعی شهروندان و تجلیگاه حیات مدنی شهر و محل وقوع رویدادها و فعالیتهای اجتماعی شهروندان در زندگی و حیات شهری به شمار میآیند.. اما امروزه در بیشتر شهرهای کشور مردم فضای شهری را بهعنوان مسیری برای گذر مینگرند بهجای این که فضاها آنها را به مکث و مراودت اجتماعی تشویق کنند. اهمیت بیشازاندازه بهسرعت، تکنولوژی و زمان، مقیاسها را دگرگون کرده و باعث نادیده گرفتن نیازهای عابران پیاده و کمبود کیفیت در خیابان شهری شده که درنتیجه باعث تضعیف تعاملات اجتماعی شده است. افزایش کیفیت زندگی شهری و تعاملات اجتماعی در فضای شهری یکی از چالشهای حرفه طراحی شهری بوده است. در پژوهش حاضر نقش کیفیت محیطی در ارتقای تعاملات اجتماعی مدنظر است که در متد پژوهش، مؤلفههای تأثیرگذار کیفیت محیطی در خیابان 5 مؤلفه استخراج شد و سپس با استفاده از پرسشنامه با نمونه آماری 350 نفر که تصادفی بوده و با انجام تحلیلهای استنباطی و توصیفی آماری مطالعه حاضر از نرمافزار </em><em>spss</em><em> بهره برده است که شامل آزمون </em><em>T</em><em>، واریانس یکطرفه، رگرسیون گامبهگام و آزمون پیرسون میباشد. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که مؤلفههای تأثیرگذار کیفیت محیطی فضای شهری، پویایی، دسترسی و آسایش، دارای بیشترین تأثیر و هویت کمترین تأثیر را روی کیفیت محیطی و میزان حضور شهروندان در فضای شهری در خیابان امام خمینیشهر آمل دارند.</em>
کیفیت محیطی,تعاملات اجتماعی,خیابان شهری,خیابان شهری آمل
https://urdp.atu.ac.ir/article_7260.html
https://urdp.atu.ac.ir/article_7260_ea535ebd86b48c1b8e8735900ed66fd0.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
2476-6402
2476-5864
1
2
2017
01
20
ارزیابی آسیب پذیری اجتماعی-فیزیکی در برابر زلزله (نمونه موردی: شهرستان های استان اردبیل)
173
194
FA
فیروز
جعفری
0000-0002-6639-9339
استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز
fjafari58@gmail.com
افشار
حاتمی
دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی
afsharhatami@yahoo.com
سپیده
نوری
....دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه محقق اردبیلی
sepideh.noori71@gmail.com
10.22054/urdp.2020.11552
شناخت میزان آسیب پذیری نسبت به مخاطرات طبیعی و ریشه یابی علل تفاوت های اجتماعی فضایی آن، برای نیل به جامعه ای پایدار ضروری است. بر این اساس، شناخت مناسب از آسیب پذیری و الگوی اجتماعی- فضایی آن مبنای لازم را برای تدوین سیاست های مناسب کاهش آسیب پذیری و ارتقای تاب آوری فراهم می آورد. هدف این پژوهش ارزیابی و رتبهبندی میزان آسیب پذیری اجتماعی فیزیکی شهرستان های استان اردبیل در برابر زلزله است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی، و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد. اطلاعات مورد نیاز تحقیق از گزارش های بخش جمعیت و مسکن مرکز آمار کشور برداشت شد. برای رتبهبندی شهرستانها از نظر توزیع شاخصها، از روش تاپسیس و برای بیان رابطه بین متغیرها از روش رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR) استفاده شد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که به لحاظ آسیب پذیری اجتماعی شهرستان پارس آباد در پهنه خیلی زیاد و شهرستان اردبیل در پهنه خیلی کم قرار دارند. در مقابل به لحاظ آسیب پذیری فیزیکی شهرستان مشکین در پهنه خیلی زیاد و شهرستان اردبیل در پهنه خیلی کم قرار دارند. نتایج تلفیق شاخص های اجتماعی و فیزیکی در مدل تاپسیس زلزله نشان داد که شهرستان اردبیل با امتیاز 0.580 در پهنه خیلی کم و شهرستان مشکین شهر با امتیاز 0.411 در پهنه خیلی زیاد از آسیب پذیری در برابر زلزله قرار دارند. در نهایت نتایج تحلیل رگرسیون وزن داری جغرافیایی بیانگر آن بود که بین جمعیت و آسیب پذیری رابطهی مستقیم و معناداری وجود دارد.
آسیب پذیری,زلزله,مدیریت بحران,اردبیل
https://urdp.atu.ac.ir/article_11552.html
https://urdp.atu.ac.ir/article_11552_d922739ce696ff1008939831ec4e7029.pdf