سمیه زندیه؛ مظفر صرافی
چکیده
منفعت عمومی مفهومی پرمناقشه در نظریه‌های برنامه‌ریزی فضایی بوده است. این مناقشات، با دلالت بر نبود وفاق بر سر چیستی (و بود و نبود) مفهوم منفعت عمومی، منجر به توسعه‌ی نظریه‌های مختلفی در و درباره‌ی برنامه‌ریزی فضایی شده و گاه تا جایی پیش رفته‌اند که مشروعیت برنامه‌ریزی را به چالش بکشند. این مقاله با تأکید بر ضرورت پرداختن به این ...
بیشتر
منفعت عمومی مفهومی پرمناقشه در نظریه‌های برنامه‌ریزی فضایی بوده است. این مناقشات، با دلالت بر نبود وفاق بر سر چیستی (و بود و نبود) مفهوم منفعت عمومی، منجر به توسعه‌ی نظریه‌های مختلفی در و درباره‌ی برنامه‌ریزی فضایی شده و گاه تا جایی پیش رفته‌اند که مشروعیت برنامه‌ریزی را به چالش بکشند. این مقاله با تأکید بر ضرورت پرداختن به این مفهوم بنا نداشته که پاسخی قطعی و غایی به پرسش چیستی منفعت عمومی بدهد، بلکه با مقدم دانستن درک این مناقشات، در پی صورت‌بندی پاسخ‌هایی بوده است که به پرسش منفعت عمومی در برنامه‌ریزی فضایی داده شده‌اند. به این منظور این مقاله، با بکارگیری روش فراترکیب کیفی، بر درک چشم‌اندازهای هستی‌شناسانه‌ی مختلف درباره‌ی رابطه ی بین امر اجتماعی و امر فردی تأکید کرده و بر آن بوده است تا رد این چشم‌اندازها را بر شکل‌گیری مفهوم منفعت عمومی در نظریه و عمل برنامه‌ریزی فضایی در دوازده سنت فکری اثرگذار در برنامه‌ریزی بگیرد. این دوازده سنت نشان از غلبه‌ی چهار رهیافت فردگرا، جهانشمول، تکثرگرا و انتقادی به منفعت عمومی در برنامه‌ریزی فضایی دارند. در چهارچوب این چهار رهیافت این مقاله به سه پرسش پرداخته است: چه پیوندی میان فرد و اجتماع وجود دارد؛ آنچه مشترک و شکل‌دهنده‌ی منفعت عمومی است چیست؛ و چگونه می‌توان آن را تحقق بخشید؟
غلامرضا کاظمیان؛ جمشید اکبری
چکیده
حرکت از زندگی و معیشت کشاورزی به صنعت و سپس خدمات و به تبع آن تحول در الگوهای فضایی توسعه و اسکان، شهرها و کلانشهرها را به مثابه مراکز تجمع جمعیت و تمرکز منابع و سرمایه‌های توسعه مطرح نموده است. این تجمع و تمرکز در فضا و سرزمین که ناگزیر از تنوع، تضاد و تعارض در ترکیب، منافع و رفتار بازیگران است، علاوه بر ارتقای کیفیت زندگی می‌تواند ...
بیشتر
حرکت از زندگی و معیشت کشاورزی به صنعت و سپس خدمات و به تبع آن تحول در الگوهای فضایی توسعه و اسکان، شهرها و کلانشهرها را به مثابه مراکز تجمع جمعیت و تمرکز منابع و سرمایه‌های توسعه مطرح نموده است. این تجمع و تمرکز در فضا و سرزمین که ناگزیر از تنوع، تضاد و تعارض در ترکیب، منافع و رفتار بازیگران است، علاوه بر ارتقای کیفیت زندگی می‌تواند بستری برای تسهیل شکل‌گیری و رواج جرم و دیگر رفتارهای ضداجتماعی نیز باشد. پیامدهای این بسترسازی همراه با گسترش فیزیکی شهر و تبدیل آن به کلان‌شهر و منطقه‌ی کلانشهری به ویژه در مواردی که رشد کالبدی بدون برنامه‌ریزی فضایی و مدیریت مناسب قلمرو باشد، بیشتر نمایان می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی الگوهای فضایی جرایم در محدوده‌های شهری و پیراشهری و استفاده از آن در برنامه ریزی و مدیریت شهری انجام گرفته است. رویکرد پژوهش، توصیفی-تحلیلی و روش آن، فراترکیب است. نتایج موید این هستند که عواملی همچون تراکم جمعیت و اکولوژی اجتماعی می‌توانند فرصت‌هایی برای ارتکاب جرم ایجاد نمایند، اما رفتار اجتماعات مختلف در مواجهه با این فرصت‌ها از الگوی ثابتی پیروی نمی‌کند. مقایسه‌ی وضعیت شهرهای ایران و دیگر نقاط جهان روشن نمود که بررسی پراکندگی جرایم توسط پژوهشگران داخلی و خارجی به لحاظ شکلی و محتوایی متفاوت بوده و رویکرد تحقیقات خارجی، کاربردی‌تر است. نتایج این تحقیق می‌تواند در تدوین و اجرای سیاستها و برنامه های توسعه شهری و اقدامات اجرایی توسط برنامه‌ریزان و مدیران شهری برای ارتقای امنیت شهری بویژه در نواحی پرمخاطره‌تر مورد توجه قرار گیرد.
خشایار خاوریان؛ ملیحه قربانی؛ فاطمه کاظمی؛ مینا میرمعصومی؛ شهاب الدین کرمانشاهی
چکیده
با شیوع کووید-19 در جهان و همه‌گیری آن اقدامات مختلف در راستای کاهش تلفات و هزینه‌های ناشی از این همه‌گیری در کشورهای مختلف انجام شد. از توصیه‌های جدی برای کاهش شیوع، کاهش سفرهای روزانه و توصیه به عدم حضور در محیط‌های شلوغ و بسته بود. این دو توصیه به شکل همزمان سبب کاهش تقاضای استفاده از حملونقل همگانی شد. با حذف برخی سفرهای شغلی ...
بیشتر
با شیوع کووید-19 در جهان و همه‌گیری آن اقدامات مختلف در راستای کاهش تلفات و هزینه‌های ناشی از این همه‌گیری در کشورهای مختلف انجام شد. از توصیه‌های جدی برای کاهش شیوع، کاهش سفرهای روزانه و توصیه به عدم حضور در محیط‌های شلوغ و بسته بود. این دو توصیه به شکل همزمان سبب کاهش تقاضای استفاده از حملونقل همگانی شد. با حذف برخی سفرهای شغلی از سیستم حملونقل همگانی و تجربه سایر شیوه‌ها توسط شهروندان بیم آن می‌رود که روند بازگشت مسافران به سیستم حملونقل همگانی کند و طولانی باشد. این عقب‌افتادگی در بلند‌مدت می‌تواند باعث کاهش سرمایه‌گذاری در سامانه‌های حملونقل همگانی و در نهایت کاهش دائمی سهم این سیستم در حملونقل شهری شود. بررسی اطلاعات تراکنش کارت بلیت ها نشان می‌دهد که با وجود کاهش ابتلا به کرونا همچنان سهم قابل توجهی از تقاضای سابق حملونقل همگانی به این سیستم بازنگشته است. این مطالعه با استفاده از توزیع پرسشنامه برخط بین گروههای مختلف شغلی و سنی، تغییر شیوه‌ی سفر کاری افراد پس از شیوع کوویدـ19 را بررسی می‌کند. بررسی نتایج یک نمونه 1050 تایی نشان می‌دهد همزمان با شیوع کرونا سهم شیوه‌ی سفر حملونقل همگانی از سفرهای کاری افراد کمتر از نصف شده است. این کاهش در بین زنان و مردان و بین دسته‌های متفاوت تحصیلات تقریباً یکسان ولی در گروههای مختلف سنی متفاوت مشاهده شده است.
محمد علی جلالی نسب؛ حسین ذبیحی؛ مهیار اردشیری
چکیده
از منظر مدیریت شهری، حقوق شهری به عنوان زمینه عام و قوانین و مقررات شهرسازی به عنوان ابزار اصلی حاکمیت در کنترل کمی و کیفی رشد شهرها و هدایت آن ها در مسیر مطلوب توسعه مطرح هستند.در شرایط موجود بخش اصلی مقررات شهرسازی، مقررات پراکنده مربوط به طرح های جامع و تفصیلی هستند که به عنوان "مقررات خاص شهرسازی" قابل تعریف هستند. فقدان چارچوب های ...
بیشتر
از منظر مدیریت شهری، حقوق شهری به عنوان زمینه عام و قوانین و مقررات شهرسازی به عنوان ابزار اصلی حاکمیت در کنترل کمی و کیفی رشد شهرها و هدایت آن ها در مسیر مطلوب توسعه مطرح هستند.در شرایط موجود بخش اصلی مقررات شهرسازی، مقررات پراکنده مربوط به طرح های جامع و تفصیلی هستند که به عنوان "مقررات خاص شهرسازی" قابل تعریف هستند. فقدان چارچوب های بالادست برای رزیابی و هدایت ضوابط و مقررات خاص شهرسازی در مسیرهای منطقی زمینه خطای سهوی یا سوء استفاده ابزاری از این مقررات توسط نظام برنامه ریزی و نیروهای توسعه و نهایتاً دور نمودن شهر از اهداف اساسی خود را فراهم آورده است.این مطالعه به تبیین این موضوع می پردازد که ایده «مقررات ملی شهرسازی» به عنوان چارچوب بالادستی کلان و چند لایه می تواند این نقش مهم هدایتگری را بر عهده بگیرد، بر این اساس محتوای این مقررات، کلی، هدایتگر و مبتنی بر مهندسی ارزش در قوانین و مقررات شهرسازی خواهند بود. این مقررات را می توان "مقررات عام" در شهرسازی نامید.در این مطالعه تلاش گردیده است تا با استفاده از روش تحلیل و ترکیب مولفه ها و در چارچوب روش استدلال منطقی ضمن شناخت هنجاری ریشه های مفهومی «مقررات ملی شهرسازی» زمینه ها و الزامات کلان برای تعریف یک چارچوب مفهومی برای تدوین این مقررات معرفی گردد.نتایج این مطالعه نشان می دهد 4 لایه اصلی نظام ارزشی- ملاحظات ارزشی، ملاحظات ملی- اجتماعی، ملاحظات حقوقی- قانونی و ملاحظات شهرسازی- فنی، ارکان اصلی تشکیل دهنده چارچوب مقررات ملی شهرسازی هستند
اصغر مولائی؛ حمید غفاری
چکیده
هر پروژه عمران شهری که به اجرا درمی‌آید، صرف نظر از موضوع آن، آثار و پیامدهایی به دنبال خواهد داشت. از آنجایی که این پروژه‌ها در بستر شهرهای ایرانی– اسلامی اجرا می‌شوند باید قواعد و هنجارهای مربوط به فرهنگ این شهرها نیز در اجرای این پروژه‌ها رعایت شود. یکی از مهم‌ترین هنجارهای شهرهای ایرانی– اسلامی، در نظرگرفتن احکام و اخلاق ...
بیشتر
هر پروژه عمران شهری که به اجرا درمی‌آید، صرف نظر از موضوع آن، آثار و پیامدهایی به دنبال خواهد داشت. از آنجایی که این پروژه‌ها در بستر شهرهای ایرانی– اسلامی اجرا می‌شوند باید قواعد و هنجارهای مربوط به فرهنگ این شهرها نیز در اجرای این پروژه‌ها رعایت شود. یکی از مهم‌ترین هنجارهای شهرهای ایرانی– اسلامی، در نظرگرفتن احکام و اخلاق اسلامی و حقوق شهروندی در پروژه‌های عمران شهری می‌باشد، اصول و قواعدی که در کمتر پروژه شهری اجرا شده‌ای در شهرهای ایران می‌توان شاهد رعایت شدن آن‌ها بود. در همین راستا این پژوهش در صدد مطالعه جایگاه احکام و اخلاق اسلامی و حقوق شهروندی در پروژه‌های عمران شهری می‌باشد. روش اتخاذ شده در پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی بوده که به منظور تنظیم مفاهیم و تدوین چارچوب مفهومی پژوهش از روش تحلیل محتوای متون و استدلال منطقی بهره گرفته شده است. همچنین در این پژوهش پروژه عتیق شهر تبریز که یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های نوسازی بافت‌های فرسوده کشور می‌باشد به عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب گردیده است. جامعه آماری پژوهش را نیز ساکنان، کسبه، عابران و استفاده‌کنندگان از پروژه عتیق تشکیل می‌دهند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد پروژه عتیق شهر تبریز از منظر رعایت قواعد فقهی، اخلاق اسلامی و حقوق شهروندی در سطح پایینی قرار داشته و نتوانسته است به مصادیق این سه بعد از آثار و نتایج پروژه‌های عمران شهری پاسخگویی مناسب داشته باشد. نتایج این پژوهش می‌تواند به دست‌اندرکاران مدیریت شهری، برای تعریف پروژه‌هایی مبتنی بر رضایت حداکثری شهروندان و در نهایت موفقیت هرچه بیشتر پروژه‌های شهری کمک کند.
شیلان حیدرمنش؛ حمید صابری؛ مهری اذانی؛ امیر گندمکار
چکیده
نیاز به مقابله با پدیده فقر شهری در شهر آبادان و ایجاد توسعه پایدار بدون رویکرد توانمندسازی و شناخت فرصت ها و تهدیدها این مسیر در آینده به دست نخواهد آمد. توانمندسازی برای گروههای به حاشیه رانده شده دسترسی و کنترل بر منابع را فراهم می نماید. هدف این پژوهش شناسایی پیشران های استراتژیک جهت برنامه ریزی های اصولی برای توانمندسازی فقر ...
بیشتر
نیاز به مقابله با پدیده فقر شهری در شهر آبادان و ایجاد توسعه پایدار بدون رویکرد توانمندسازی و شناخت فرصت ها و تهدیدها این مسیر در آینده به دست نخواهد آمد. توانمندسازی برای گروههای به حاشیه رانده شده دسترسی و کنترل بر منابع را فراهم می نماید. هدف این پژوهش شناسایی پیشران های استراتژیک جهت برنامه ریزی های اصولی برای توانمندسازی فقر بافت های ناکارآمد در افق 1420 شهر آبادان است.روش پژوهش با توجه به بافت این پژوهش،ماهیت داده ها و افقی که برای برنامه ریزی در نظر گرفته شده، از نوع آینده نگاری استراتژیک می باشد.تکنیک ها و نرم افزارهای مورد استفاده عبارتند از: ،پویش محیطی، تحلیل اثرات متقاطع،نظرات خبرگان،نرم افزار میک مک. در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی،پویش محیطی و نظرات خبرگان و جامعه نمونه شامل64نفر از متخصصین(مدیران و کارشناسان شهری، نخبگان دانشگاهی در زمینه برنامه ریزی شهری و آینده پژوهی) می باشند. متغیرهای بخش های عوامل اقتصادی(و اجتماعی بیشترین تأثیرگذاری را بر سیستم شکل گیری توانمندسازی فقر بافت های ناکارآمد شهر آبادان در افق 1420 دارند و ابعاد کالبدی و مدیریتی کمترین درجه تأثیرگذاری را داشته اند. پیشرانهای استراتژیک شامل ارتقای سرمایه انسانی فقرا(بهداشت،آموزش،تغذیه)، تدوین راهبردهای ملی کاهش فقرشهری، نهادینه سازی مشارکت اجتماعی، کاهش تورم، کاهش فساد، سرمایه گذاری دولت در کاهش فقر و سرمایه گذاری در حوزه مسکن می باشد.
)
