نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 دانشیار شهرسازی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

3 دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران

چکیده

توسعه مبتنی بر مزیت رقابتی یکی ‌از روش­های نوین برنامه­ریزی منطقه­ای است که افزایش بهره‌وری اقتصادی به همراه بهبود کیفیت زندگی در سطح منطقه را فراهم می‌نماید. ‌از رویکردهای تدوین برنامه‌های رقابت‌پذیری‌منطقه‌ای، نظریه مراکز مکمل است که در آن دو یا چند شهر به‌صورت دسته‌جمعی و مبتنی بر پتانسیل­های مکمل یکدیگر برای حرکت به‌سوی توسعه، مورد برنامه‌ریزی قرارگرفته‌اند. ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف اصلی تدوین چارچوبی برای ایجاد یک شبکه شهری رقابت‌پذیر شهری در مقیاس منطقه در پی یافتن شاخص‌های مؤثر بر رقابت‌پذیری شهری در استان مازندران بوده و در تلاش است تا با بهره‌مندی از شاخص‌های به‌دست‌آمده، به چارچوبی کلی برای ایجاد شبکه شهری رقابت‌پذیر در سطح استان دست یابد. تحقیق حاضر از نوع کمی است و از حیث روش در گروه تحقیقات کاربردی طبقه‌بندی می‌شود. برای بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر رقابت‌پذیری شهری در مقیاس منطقه، از روش تحلیل سلسله مراتبی و تکنیک دلفی استفاده می­شود و برای بررسی مزیت رقابتی هر یک از شهرستان‌ها مدل تغییر سهم به کار گرفته می‌شود. در انتها با استفاده از روش تحلیلی سوات نقش شهرستان­های مختلف استان در حوزه­های همگن تدقیق می‌شود که 5 شهرستان نقش کشاورزی، 8 شهرستان نقش خدماتی و 9 شهرستان نقش صنعتی را به‌عنوان نقش اصلی توسعه خود، در راستای رسیدن به یک شبکه مکمل در مقیاس منطقه باید اتخاذ ­نمایند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Planning for Urban Competitiveness in the Region (Case Study: Mazandaran Province)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Moghiseh 1
  • Hassan Ahmadi 2
  • Milad Homafar 3

1 MA Student of Regional Planning, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan, Rasht, Iran

2 Associate Professor of Urban Planning,, University of Guilan, Rasht, Iran

3 PhD of Urban Planning, Islamic Azad University, South Tehran Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

Development based on competitive advantage is one of the new methods of regional planning that increases economic productivity and improves the quality of life at the regional level. One of the approaches to developing regional competitiveness programs is the theory of complementary centers, in which two or more cities are planned collectively based on their complementary potential to move towards development. Therefore, the current research with the primary goal of developing a framework for creating a competitive urban network at the regional scale seeks to find indicators that are effective on urban competitiveness in Mazandaran province and is trying to reach a general framework for creating a competitive urban network at the level of the area by benefiting from the obtained indicators. This research is quantitative and classified in the applied research group in terms of method. The hierarchical analysis method and Delphi technique are used to analyze the effect of factors affecting urban competitiveness at the regional scale. The share change model is used to analyze the competitive advantage of each city. Finally, using the SWOT analytical method, different towns' roles in the province are verified in homogeneous areas. Five cities play an agricultural function, eight cities play a service role, and nine play an industrial role as the prominent of their development to reach a complementary network at the regional scale.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Competitiveness
  • Urban Network
  • Complementary Urban Theory
  • Mazandaran Province
 
کلانتری، جلیل و چوبچیان، شهلا. (1389)، «برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ایران: اقدامات و چالش‌ها»، جامعه‌شناسی، دوره 5، شماره 1: 97-114.
سامانی، کارگر؛ کردناییج، اسدالله؛ خداداد حسینی، حمید و موسوی شفایی، سید مسعود. (1393) «تأثیر رقابت‌پذیری شهری بر رقابت‌پذیری ملی»، مجله چشم‌انداز مدیریت، دوره 4، شماره 20: 123-139.
داداش‌پور، هاشم و ده‌ده‌جانی، مهدی. (1394)، «شناسایی و اولویت‌بندی عوامل ریشه‌ای تأثیرگذار در ارتقای رقابت‌پذیری‌منطقه‌ای؛ مورد مطالعاتی: استان کردستان»، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، شماره 19: صص 27-42.
داداش‌پور، هاشم و احمدی، فرانک. (1389)، «رقابت‌پذیری‌منطقه‌ای به‌مثابه رویکردی نوین در توسعه منطقه‌ای»، مجله علمی - ترویجی راهبرد توسعه، صص 51-80.
صفری، سعید و ابراهیمی، عباس. (1391)، «اندازه‌گیری توان رقابتی بانک‌ها در نظام بانکداری ایران»، پژوهشنامه بازرگانی، شماره 65: 187-221.
ارباب شیرانی، بهروز؛ احمدی، آناهیتا و شهریاری، محسن. (1392)، «ارائه چارچوب تعیین وضعیت رقابتی منابع سازمان بر اساس معیارهای کسب مزیت رقابتی»، مجله بررسی‌های بازرگانی، دوره 11، شماره 58: 14-25.
گلکار، کوروش. (1387)، «طراحی شهری سیاست‌گذار و طراحی شهری طرح ریز الگوهایی عملیاتی برای تدوین ابزارهای هدایت و کنترل در ایران»، مجله صفه، دوره 17، شماره 46: 51-66.  https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=111265
مرادی، فاطمه؛ زرآبادی، زهرا سادات سعیده و ماجدی، حمیده. (1398)، «واکاوی اصول بازآفرینی شهری فرهنگ- مبنا با رویکرد ارتقای رقابت‌پذیری»، فصلنامه باغ‌نظر، شماره 70: 5-16.
مدنی، سیده نیوشا. (1395)، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر رقابت‌پذیری‌منطقه‌ای در استان گیلان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه شهرسازی، دانشگاه گیلان.
ملکی مین‌باش رزگاه، مرتضی و کهیاری حقیقت، امین. (1395)، «بررسی تأثیر نوآوری بازاریابی بر استراتژی رقابتی کسب‌وکار (موردمطالعه: خوشه قطعات خودرو شهرک‌های صنعتی استان سمنان)»، شماره 9: 124-135.
مصری نژاد، شیرین و ترکی، لیلا. (1383)، «تجزیه‌وتحلیل ساختار اشتغال در بخش‌های عمده‌ی اقتصادی مناطق شهری ایران در طی دوره‌ی (1372-1382) (رهیافت تغییر سهم “Shift-Share Method” و شاخص LQ “Location Quatient)»، پژوهشنامه اقتصاد کلان (Macroeconomics Research Letter)، دوره 4، شماره 15: 109-128.
رفاح کهریز، آرش؛ محمدزاده، یوسف؛ محسنی زنوزی، سید جمال الدین؛ برنج‌آبادی، میر هاشمی و قاسم زاده، نگار. (1398)، «تأثیر رقابت‌پذیری بر عملکرد اقتصادی در کشورهای منتخب درحال‌توسعه و توسعه‌یافته»، سیاست‌های راهبردی و کلان، دوره 7، شماره 25: 86-107. dio: JMSP.7.1.86/10.32598
نعمتی، مریم؛ خدابخشی، محمد و حیدری، علی. (1398)، «ارتباط مدیریت دانش و مدیریت منابع انسانی و تأثیر آن بر مزیت رقابتی سازمان‌ها»، ششمین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران، دانشگاه تهران.
جوادی، راضیه. (1400)، «بررسی اثرگذاری شاخص رقابت‌پذیری و دارایی بانک‌ها بر خلق نقدینگی در بانک‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با تأکید بر مطالبات معوق بانکی»، اولین کنفرانس بین‌المللی مهندسی صنایع، مدیریت، اقتصاد و حسابداری. https://civilica.com/doc/1220631
لطفی، صدیقه؛ احمدی، فرزامه و غلامحسینی، رحیم. (1391)، «تحلیل شبکه شهری و توزیع فضایی جمعیت در کانون‌های شهری استان مازندران»، آمایش جغرافیایی فضا، شماره 4: 1-18.
همافر، میلاد و پورجعفر، محمدرضا. (1396)، «سنجش میزان تحقق آرایش فضایی چندمرکزی در مناطق کلان‌شهری (مطالعه موردی: منطقه کلان‌شهری تهران)»، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره 7، شماره 28: 95-106.
خلیلی جویباری و همکاران (1397)، طرح آمایش استان مازندران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی مازندران.
Barth eide and Espen(2014). "The Competitiveness of Cities". World Economic Forum.
Ben Gardiner and Cambridge Econometrics. (2003)."Regional Competitiveness Indicators for Europe". Audit, Database Construction and Analysis, Regional Studies Association International Conference.
Huovari,J. Kangasharju, A., Alanen, A. (2000). "Regional Competitiveness in Finland." ERSA 40th European Congress, 29th August - 1st September.
Roberts, B. and Stimson, R. J. (2002). "Multi-Sectoral Qualitative Analysis: A Tool for Assessing the Competitiveness of Regions and Formulating Strategies for Economic Development." The Annals of Regional Science, 32: 469-494.
Ronald L. Martin. (2004). "A Study on the Factors of Regional Competitiveness: A draft final report for The European Commission Directorate-General Regional Policy." University of Cambridge.
Lengyel, I. (2007). "Economic growth and competitiveness of Hungarian regions". 2nd Central European Conference in Regional Science (CERS). pp 587-608.
Kapitsinis, N., & Metaxas, T. (2013). "Territorial Competition: Theories, arguments, policies and lessons of the last 25 years." Retrieved from http://wwwsre.wu.ac.at/ersa/ersaconfs/ersa12/ e120821aFinal00949.pdf.
Krugman, P. (2016). "Growth on the periphery: Second Wind for in dustrial regions?" Fraser Allander Institute, Glasgow,UK.
Krugman,P. (2005). "Is Fiscal Policy Poised for a Comeback?, Oxford Review of Economic Policy." Volume 21, Pages 515–523,  https://doi.org/10.1093/oxrep/gri029
Meijers, E. (2008). "Summing small cities does not make a large city: polycentric urban regions and the provision of cultural." leisure and sports amenities. Urban Studies, 45(11), 2323-2342.
Storper, M(2018). "The Regional World: Territorial Development in a Global Economy." Guilford Press, New York.
Porter,M. (2018). "on competition." Harvard Business School Press, Boston
Malecki, E. (2002). "Hard and Soft Networks for Urban Competitiveness". Urban Studies,39(5-6),929-945.
Porter M.E., Kramer M.R. (2019). "Creating Shared Value. In: Lenssen G., Smith N." (eds) Managing Sustainable Business, Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-024-1144-7_16
Malecki,E.J. (2004). "Jockeying for Position:What It Maens and Why It Matters to Regional Development Policy When Places Compete." Rrgional Studies,39(9),1101-1120.
Shen, J. (2004). "Urban competitiveness and urban governance in the globalizing world." Asian geographer. 23(1-2), 19-36.
 
 
استناد به این مقاله: مقیسه، محمدجواد.، احمدی، حسن.، همافر، میلاد. (1400). برنامه‌ریزی برای رقابت‌پذیری شهری در مقیاس منطقه؛ (موردمطالعه: استان مازندران)،  فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، 7(21)، 25-58.
DOI: 10.22054/URDP.2022.66316.1412
 Urban and Regional Development Planning  is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License...