نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

2 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محققی اردبیلی، اردبیل

3 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

چکیده

کاربری صنعتی از کاربری‌های است که جانمایی مناسب آن می‌تواند محیط طبیعی و انسانی را از تأثیرات منفی استقرار کاربری صنعتی مصون دارد و به تحقق توسعه پایدار با رویکرد کمترین خطرزایی و خطرپذیری کمک نماید. ازاین‌رو در این تحقیق با لحاظ نمودن استانداردهای حریم‌ها و دسترسی‌های معیارهای طبیعی و انسانی موجود در محدوده شهرستان اردبیل به پهنه‌بندی اراضی شهرستان اردبیل جهت تعیین مکان مناسب برای استقرار صنایع اقدام گردید. این تحقیق ازلحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی و تحلیلی می‌باشد، بدین معنی که با استفاده از استانداردهای موجود به جانمایی صنایع در محدوده موردمطالعه اقدام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که اراضی کاملاً مناسب برای استقرار صنایع، 43720 هکتار از اراضی محدوده موردمطالعه را شامل می‌شود. با توجه به این‌که مدل AHp فقط توانایی شناسایی پهنه‌های مناسب و نامناسب برای استقرار صنایع را داراست و نمی‌تواند اولویت و ارجحیت استقرار صنایع، در مکان‌های مناسب را تحقق بخشد؛ بنابراین با استفاده از قابلیت‌های نرم‌افزار ARC MAp به شناسایی و جداسازی پهنه‌های کاملاً مناسب که حداقل 200 هکتار مساحت داشته باشند، اقدام گردید و با استفاده از مدل VIKOR و 8 معیار مؤثر در امر مکان‌یابی صنایع، به اولویت‌بندی پهنه‌های شناسایی‌ شده اقدام شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مکان فعلی صنایع در شهرستان اردبیل با پهنه‌های بهینه شناسایی‌ شده در این تحقیق، مغایرت دارد و همچنین 6 پهنه مناسب جدید برای استقرار واحدهای صنعتی در محدوده شهرستان اردبیل شناسایی و اولویت‌بندی استقرار صنایع در این پهنه‌ها مشخص شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Feasibility Study of the Establishment of Industries in Ardabil

نویسندگان [English]

  • Bahram Imani 1
  • Mohamad Hasan Yazdani 2
  • Solmaz Rohipour 3

1 Associate Professor of Geography and Rural Planning, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

2 Associate Professor of Geography and Urban Planning, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

3 MA of Geography and Urban Planning, Azad University of Ardabil, Ardabil

چکیده [English]

Industrial application is one of the applications whose proper layout can protect the natural and human environment from the negative effects of the deployment of industrial use. Hence, in this study, considering the standards of safety and accessibility of natural and human criteria in the city of Ardabil, a land zoning of Ardabil was carried out to determine the appropriate location for the establishment of industries. The research was conducted with application purposes in mind, and in terms of its nature and method, it was a descriptive and analytical research, which means that using the existing standards, the industries are located in the studied area. The results of this research indicate that the lands suitable for the establishment of industry of 43720 hectares of land are included in the study area. Given that the AHP model only has the ability to identify suitable and unsuitable areas for the establishment of industries and cannot determine priority and preference fo the deployment of industries in the appropriate places, the capabilities of the ARC MAP software were used to identify and isolate entire areas suitable for at least 200 hectares. Using the VIKOR model and the 8 effective criteria for locating industries, he identified areas were prioritized. The results of the research show that the current location of the industry in the city of Ardabil is in conflict with the optimal areas identified. Also, 6 new areas for the establishment of industrial units in the Ardebil district were identified and prioritized for the establishment of industries in these areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable Development
  • Land Zoning
  • Locating Industries
  • the AHP Model
  • the VIKOR Model
  • Ardabil
-    احد نژاد روشتی، محسن؛ جلیلی، کریم؛ زلفی، علی. (1390)، مکان‌یابی بهینه محل‌های اسکان موقت آسیب دیدگان ناشی از زلزله در مناطق شهری با استفاده از روش‌های چند معیاری و GIS. مطالعه موردی شهر زنجان، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 11، شماره 23.
-    احد نژاد، محسن، زلفی، علی؛ نوروزی، محمدجواد. (1393)، تحلیلی بر مکان‌یابی اراضی به‌منظور استقرار صنایع با استفاده از روش‌های AHP و VIKOR (نمونه موردی: بخش مرکزی منطقه آزاد ارس)، فصلنامه آمایش­محیط، دوره 7، شماره 24.
-    احد نژاد روشتی، محسن؛ زلفی، علی؛ نوروزی، محمدجواد. (1392)، پهنه‌بندی اراضی شهرستان ماکو به‌منظور استقرار صنایع با توجه به عوامل اکولوژیکی و محیطی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، اولین همایش ملی راهکارهای توسعه منطقه آزاد ماکو با محوریت سرمایه‌گذاری، فرصت‌ها و چالش‌ها، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ماکو، ارومیه.
-    توفیق، فیروز. (1372)، ارزشیابی چند معیاری در طرح‌ریزی کالبدی، مجله آبادی، دوره 3، شماره 11.
-    جعفری، حمیدرضا؛ کریمی، سعید. (1384)، مکان‌یابی عرصه‌های مناسب احداث صنعت در استان قم با استفاده از سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی GIS، فصلنامه محیط‌شناسی، دوره 31، شماره 37.
-    جعفری، ملیحه؛ رنجبر، حجت اله؛ شهاب پور، جمشید. (1386)، مکان‌یابی صنایع معدنی زغال‌سنگ و سیمان در استان کرمان با استفاده از مدل منطق فازی، بیست­وششمین گردهمایی علوم زمین، تهران: وزارت صنایع و معادن، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
-    رئیسی، مرضیه؛ سفیانیان، علیرضا؛ قدوسی، حمیدرضا. (1388)، به‌کارگیری منطق بولین برای یافتن مکان‌های بهینه صنایع (مطالعه موردی اصفهان بزرگ)، همایش ژئوماتیک، تهران: سازمان نقشه‌برداری کشور.
-    روحی پور، سولماز. (1394)، تحلیلی بر مکان‌یابی اراضی به‌منظور استقرار صنایع با توجه به عوامل اکولوژیکی و محیطی با استفاده از روش‌های AHP و VIKOR (نمونه موردی: شهرستان اردبیل)، پایان‌نامه کارشناسی­ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل.
-    زندیان، علیرضا. (1378)، امکان‌سنجی استقرار صنایع در شهرستان بیجار. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی.
-    سازمان زمین‌شناسی کشور، نقشه‌های زمین‌شناسی1:100000 شهرستان اردبیل.
-    سلیمانی، رضا؛ بالنده، ناصر؛ جمالی، فیروز. (1390)، استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای تحلیل مکانی استقرار صنایع سنگین، پنجمین همایش ملی و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط‌زیست، تهران.
-    ضوابط و معیارهای استقرار صنایع مصوب هیئت‌وزیران. (1384).
-    فرجی/ راد، خدر؛ محمدپور، علی؛ بحیرایی، حمید. (1392)، ارزیابی توان تفرجگاهی پیرامون شهری با استفاده از روش تلفیقی GIS و AHP (مطالعه موردی: پارک طبیعت تبریز)، فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال سوم، شماره دو.
-    فرهادی، رودابه. (1378)، تجزیه‌وتحلیل توزیع مکانی و مکان‌یابی مدارس در منطقه 6 تهران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت­مدرس، تهران.
 
-    AL-Shalabi, Mohamed A. Shattri, Mansor, Nordin, Ahmed, Rashid Shiriff, (2006). Gis based Multi criteria Approaches to Housing Site suitability assessment. XXIII FIG Congress Munich, Germany, October 8-13, 2006.
-    Dudukovic, Jovan; Stanojevic, Mladen; Vranes, Sanja. (2005). Decision Aid for Sustainable IndustrialSitting. Serbia & Montenegro: 22-34.
-    http://www.globalmapper.com. Global Mapper Users Manual.
-    Malczewski, Jacek. (1999). Spatial multi criteria decision analysis in: J. ctill(Ed), Multicriteria decision making and analysis: a geographic information sciences approach. Brook field, VT: Ashgate poblishing.
-    Mª Carmen Ruiz Puente,  Inmaculada Fernández Diego, José Ortiz Santa María, Mª Antonia Pérez Hernando & Pablo Fernández de Arróyabe Hernáez. (2007). The Development of a New Methodology Based on GIS and Fuzzy Logic to Locate Sustainable Industrial Areas. 10th AGILE International Conference on Geographic Information Science. AalborgUniversity. Denmark.
-    Saaty Thomas. (1980). The analytic hierarchy process: planning, priority setting, resourceallocation. New York/London: McGraw-Hill International Book Co.
-    Ülengin, Burç. Füsun Ülengin. Ümit Güvenç (2001). A multidimensional approach to urban quality of life: The case of Istanbul. European Journal of Operational Research 130 (2001) 361- 374.
-    Wei, Jingzhu; Lin, Xiangyi. (2008). The Multiple Attributed Decision-Making VIKOR Method and its Application, 2008 4th International Conference on Wireless Communications, Networking and Mobile Computing, Dalian, China.