نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جامعه شناسی. مرکز ارزیابی تاثیرات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی ،واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

لاله زار یکی از خیابان‌های تاریخی و فرهنگی تهران بوده و ازجمله فضاهای شهری است که برای بیان تاریخ و فرهنگ این شهر در بسیاری از منابع به آن اشاره شده است. نبود فعالیت‍های اجتماعی و فرهنگی مرتبط با ویژگی‍های تاریخی و هم‌جواری ناخوشایند با فعالیت‍های تجاری، این خیابان را با مسائل اجتماعی فراوانی مواجه کرده است. پیاده‍راه سازی و احیای بافت تاریخی و فرهنگی لاله زار از جمله راه‍کارهایی جهت بهبود وضعیت کنونی این خیابان و مقدمه‍ای برای ایجاد یک محیط شهری جذاب و پرمحتوا با زمینه اجتماعی و فرهنگی خواهد بود. در این مقاله تلاش شده است تا تأثیرات اجتماعی اجرای این پروژه تبیین گردد. رویکرد پژوهش بر اصول ارزیابی تأثیر اجتماعی استوار است و از روش‍های کمی و کیفی استفاده‌شده است. یافته ها و نتایج نشان داد که تأثیرات اجتماعی طرح دارای بیشترین اهمیت در فرایند انجام پروژه است. تأثیراتی نظیر ارتقاء کیفیت زندگی، غنی‌سازی اوقات فراغت، ایجاد حیات شبانه و افزایش تعاملات و ارتباطات در حوزه‍ی اجتماع بیشترین امتیازها را به خود اختصاص داده‍اند. در حوزه کالبدی- محیط زیستی، بالاترین سهم، کاهش بار ترافیکی و حفظ بناهای ارزشمند تاریخی بوده است. تأثیراتی نظیر افزایش درآمد اصناف و جذب سرمایه‍گذار در حوزه اقتصادی و توسعه گردشگری و افزایش حس تعلق‌خاطر در حوزه فرهنگی نیز در درجات بعدی اهمیت قرار داشته اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Social Impacts of Organizing Cultural and Historical Streets: A Case study of Lalehzar Street

نویسندگان [English]

  • Hadi Barghamadi 1
  • Masoomeh Mohaghegh Montazeri 2

1 Ph.D. of Sociology. Center for social impact assessment, institute for humanities and social studies, Tehran, Iran

2 MA of Sociology, Islamic Azad University of Science and Research Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

Today, urban development programs because of the divergence of social, political and economic influences existing in the territorial dominions, have little control over the components and forces that shape urban spaces; So that the processes of power in the Metropolitan Area have led to the gradual elimination of unorganized groups and interests in favor of the dominant groups. In the Mashhad Metropolitan Area, despite the existence of regional, district and urban programs with the aim of a balanced organization of space and achievement of spatial justice, there are regional and urban imbalances, and the capital and power are highly centralized.  In consequence, the processes resulting from unlimited development have contributed to environmental degradation, migration of villagers to the city, increased urban squatter settlement and consequent damages. Undisputed political power by the means of powerful political, economic and social tools, has been the main element in determining the space organization and has regulated and directed the actions of public and private sectors. The present study is developmental in nature and is based on a mixed methodology, using a questionnaire of experts, and applying CFA factor analysis model in identifying the power and influence of contributing factors in spatial structuring and their relationships, goals and intentions. The findings of the current study showed that the elements of power of sovereignty, government, public sector and citizens have had the most influence on shaping the spatial organization of Mashhad Metropolitan Area, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Impact Assessment (SIA)
  • Lalehzar Street
  • Renovation and revitalization of historic sites
اجاق، عقیل؛ هرائینی، مصطفی و ایمانی بهاره. (1396). «ارزیابی میزان موفقیت پیاده‍راه 17 شهریور و تأثیرات اجتماعی- اقتصادی حاصل از آن (مطالعه تطبیقی محور قبل و بعد از اجرای طرح پیاده‍راه سازی)»، مجلهی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره‍ی 26: 18 ـ 1.
اداره پژوهش‌های کاربردی دانشگاه تهران (1390 ـ 1389). ساماندهی، بهسازی و نوسازی خیابان لاله‌زار. معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران.
بارج، رابل جی.(1391)، مفاهیم، فرایندها و روش‌های ارزیابی تأثیر اجتماعی، ترجمه: کاوه اکبری، افسانه قره داغی و سمانه مرتضوی گازدار، تهران: انتشارات جامعه و فرهنگ با همکاری اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.
پوراحمد، احمد و عباسی، شهلا. (1395)، تحلیل توانمندی‍ها و تنگناهای وضعیت پیاده‍راه صف (باغ سپهسالار) منطقه 12 تهران و روند آن در گذر زمان، فصلنامهی جغرافیا و برنامهریزی شهری چشمانداز زاگرس. سال هشتم، شماره 29: 129 ـ 101.
پولاوند، محمدرضا. (1389)، سی سال محکومیت لالهزار، تهران: نشر جمهوری.
توکلی، علیرضا. (1388)، «بررسی شاخص‍های تداوم یا در تبیین هویت فضاهای خیابان لاله‍زار»، فصلنامه آرمانشهر، سال دوم، شماره 3: 77-70.
جعفرزاده‍پور، فروزنده. (1389)، طرح ارزیابی آثار اجتماعی و فرهنگی پروژه پیادهروسازی منطقه 4 شهرداری تهران. کارفرما: شهرداری منطقه 4 تهران.
رصدخانه شهری تهران، دانشگاه تهران و معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران. (1396)، اطلس پایداری شهر تهران، تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
رفیعیان، مجتبی و عسگری، علی. (1386)، مفهوم و شیوه سنجش کیفیت محیط شهری. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
سجاد زاده، حسن و محمدی، فائزه. (1394)، نقش کیفیت محیطی در ارتقاء تعاملات اجتماعی خیابانهای شهری نمونه موردی: خیابان امام خمینی آمل، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‍ای، سال اول، شماره 2: 175- 149.
سفرچی‍تیل، زین‍العابدین. (1392)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بازسازی و سامان­دهی میادین رجایی، ایثارگران، پژوتن و سبحانی در منطقه 18 تهران. کارفرما: معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه‍ی 18 تهران.
سلیمان‍ریزی، بهروز. (1392)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی سامان­دهی میادین و معابر خاص شهر (میدان بروجردی و ساعی در محدوده شهر ری). کارفرما: شهرداری منطقه‍ی 20 تهران.
شرکت مطالعات جامع حمل‌ونقل و ترافیک تهران. (1388)، مطالعات امکان‌سنجی پیاده‌راه‌سازی خیابان لاله‌زار (حدفاصل میدان امام خمینی (ره) تا خیابان جمهوری).
عسگری، نقی و زمان زاده، سهراب. (1390)، ارزیابی پیامدهای اجتماعی پروژه پیاده راه‌سازی خیابان لاله‌زار و بهسازی پیاده راه برلن ـ مهران (ناحیه 1 منطقه 12). کارفرما: اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران و معاونت امور اجتماعی و فرهنگی منطقه 12 تهران.
علیخواه، فردین. (1393)، رویکرد اجتماع محور در پیاده راهسازی، تهران: نشر علوم اجتماعی.
فاضلی، محمد و علیخواه، فردین. (1391)، پیوست اجتماعی و فرهنگی بهسازی میدان امامحسین و پیادهراه سازی خیابان هفدهشهریور. کارفرما: سازمان زیباسازی شهر تهران.
فرشی‍صبح‍خیز، فاطمه. (1392)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی معابر جهت تردد معلولین و سالمندان منطقه 11. کارفرما: اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه‍ی 11‍ تهران.
فرضی‍مولان، سهیلا. (1393)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی فرهنگی سامان­دهی بلوار کشاورز. کارفرما: معاونت فنی و عمران شهرداری منطقه 6 تهران.
کاشانی‍جو، خشایار. (1389)، پیادهراهها؛ از مبانی تا طراحی تا ویژگیهای کارکردی، تهران: آذرخش.
کلانتری‍خلیل‍آبادی، حسین؛ سلطان‍محمدلو، سعیده و سلطان‍محمدلو، نازی. (1395)، طراحی پیاده‍راه و تأثیر آن بر کیفیت زندگی در بافت تاریخی شهرها، مطالعه‍ی موردی پیاده‍راه تربیت تبریز. دوفصلنامهی معماری ایرانی، سال پنجم، شماره‍ی 9: 174 ـ 159.
متولی، مسعود. (شهریور 1397)، مصاحبه در مورد ساماندهی، بهسازی و نوسازی خ لالهزار. کارشناس مهندسان مشاور بعدپویا شهر.
مهندسین مشاور باوند. (1389)، طرح تفصیلی یکپارچه شهر تهران. کارفرما: معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران ـ اداره کل شهرسازی و طرح‌های شهری. ویرایش دوم.
مهندسین مشاور بعدپویاشهر. (1396)، ساماندهی، بهسازی و نوسازی خیابان لاله‌زار (حدفاصل خیابان انقلاب تا خیابان جمهوری). کارفرما: معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران (مدیریت بافت و بناهای تاریخی).
مهندسین مشاور بهین تردد. (1390)، مطالعه امکان‌سنجی احداث پیاده‌راه در خیابان لاله‌زار. کارفرما: سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران.
موسسه‍ی آموزشی مطالعاتی مدیریت شهری توسعه فراگیر آسیا. (1390)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی خیابان شریعتی. کارفرما: معاونت امر اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه‍ی 3 تهران.
موسسه‍ی پویشگران عصر توسعه. (1393)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بهسازی معابر جهت تردید معلولین و سالمندان سطح منطقه 13 شهرداری تهران. کارفرما: شهرداری منطقه 13 تهران.
موسسه‍ی میراث فردا. (1389)، ارزیابی و پیوست اجتماعی و فرهنگی پیادهراه سازی محور شهید احسانی و مرمت آن. کارفرما: سازمان زیباسازی شهر تهران.
میرزایی، خلیل. (1394)، ارزیابی آثار اجتماعی پیاده‍راه‍سازی خیابان 15 خرداد واقع در منطقه 12 شهرداری تهران (فاز دوم). نشریهی پژوهش و برنامهریزی شهری. سال هفتم، شماره 24: 142-121.
میرزایی، خلیل. (1396)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی- فرهنگی بهسازی معابر منطقهی 7 شهرداری تهران. کارفرما: معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه 7 تهران.
وفاپور، حسین. (1390)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی تعریض خیابان امام خمینی. کارفرما: شهرداری منطقه‍ی 10 تهران.
 
 
Glasson, J., and Wood, G., (2009). "Urban Regeneration and Impact Assessment for Social Sustainability", Impact Assessment and Project Appraisal, Vol. 27, No. 4, PP. 283-290.
Klau-Hass. (1993). Impact of pedestrianization and traffic calming on retailing a review of the evidence from Germany and the UK. https://doi.org/10.1016/0967-070X(93)90004-7
Newman, L. (2008). "Sustainable Urban Community Development from the Grassroots: Challenges and Opportunities in a Pedestrian Street Initiative", Local Environment, 13(2), 129-139.
Rauterkus, S. Y., and Miller, N. (2011). Residential land values and walkability. Journal of Sustainable Real Estate, 3(1), 23-43.