غلامرضا کاظمیان؛ جمشید اکبری
چکیده
حرکت از زندگی کشاورزی به صنعت و سپس خدمات و تحول در الگوهای فضایی توسعه و اسکان، شهرها و کلانشهرها را به‌مثابه مراکز تجمع جمعیت و تمرکز منابع توسعه مطرح نمود. این تمرکز در فضا و سرزمین که ناگزیر از تنوع، تضاد و تعارض در ترکیب، منافع و رفتار بازیگران است، علاوه بر ارتقای کیفیت زندگی میتواند بستری برای شکل‌گیری جرم باشد. پیامدهای ...
بیشتر
حرکت از زندگی کشاورزی به صنعت و سپس خدمات و تحول در الگوهای فضایی توسعه و اسکان، شهرها و کلانشهرها را به‌مثابه مراکز تجمع جمعیت و تمرکز منابع توسعه مطرح نمود. این تمرکز در فضا و سرزمین که ناگزیر از تنوع، تضاد و تعارض در ترکیب، منافع و رفتار بازیگران است، علاوه بر ارتقای کیفیت زندگی میتواند بستری برای شکل‌گیری جرم باشد. پیامدهای این بسترسازی به‌ویژه در مواردی که رشد کالبدی بدون برنامه‌ریزی فضایی باشد، بیشتر نمایان میشود. این پژوهش باهدف بررسی الگوهای فضایی جرائم در محدوده‌های شهری و پیراشهری و استفاده از آن در برنامه‌ریزی شهری انجام گرفته است. رویکرد پژوهش، توصیفی-تحلیلی و روش آن، فراترکیب است. نتایج مؤید این هستند که عواملی همچون تراکم جمعیت و اکولوژی اجتماعی می‌توانند فرصت‌هایی برای ارتکاب جرم ایجاد نمایند، اما رفتار اجتماعات مختلف در مواجهه با این فرصت‌ها از الگوی ثابتی پیروی نمی‌کند. مقایسه‌ی وضعیت شهرهای ایران و دیگر نقاط جهان روشن نمود که بررسی پراکندگی جرائم توسط پژوهشگران داخلی و خارجی به لحاظ شکلی و محتوایی متفاوت بوده و رویکرد تحقیقات خارجی، کاربردی‌تر است. نتایج می‌توانند در تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه شهری و اقدامات اجرایی برای ارتقای امنیت شهری موردتوجه قرار گیرند.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
شهرام سلامتی گبلو؛ رسول قربانی؛ ایرج تیموری
چکیده
با گسترش موج شهرنشینی در دنیا و افزونی جمعیت، کودکان در تحولات مدرن شهری نادیده گرفته‌شده و لزوم توجه به آنها در شهرها بیش‌ازپیش احساس میشود. ازاین‌رو تحقیق پیرامون سنجش وضعیت محلات شهر ازنظر مؤلفه‌های شهر دوستدار کودک ضروری به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایشی، ابعاد و مؤلفه‌های شهر دوستدار کودک را موردسنجش ...
بیشتر
با گسترش موج شهرنشینی در دنیا و افزونی جمعیت، کودکان در تحولات مدرن شهری نادیده گرفته‌شده و لزوم توجه به آنها در شهرها بیش‌ازپیش احساس میشود. ازاین‌رو تحقیق پیرامون سنجش وضعیت محلات شهر ازنظر مؤلفه‌های شهر دوستدار کودک ضروری به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایشی، ابعاد و مؤلفه‌های شهر دوستدار کودک را موردسنجش قرار داده است. سپس با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای- فضایی، تعداد 10 محله از مناطق پنج‌گانه شهر اردبیل (از هر منطقه 2 محله) به‌عنوان محلات نمونه انتخاب و تعداد 400 پرسشنامه محقق ساخته به‌تناسب جمعیت هر محله توزیع شده است. برای تحلیل داده‌ها از آماره T تک نمونه‌ای در نرم‌افزار SPSS و میزان مسئله‌مندی محله‌ها ازنظر معیارهای پژوهش از مدل‌های تصمیمگیری چندمعیاره استفاده شد. یافتههای تحقیق نشان داد که ابعاد و مؤلفه‌های شهر دوستدار کودک ماهیت متفاوتی در محلات مختلف شهر اردبیل داشته و ابعاد محیطی ـ کالبدی و سازمانی ـ مدیریتی ازلحاظ مقایسه ابعادی، پر مسئله‌سازترین ابعاد در محلات موردمطالعه می‌باشند. همچنین باوجود تفاوت‌های مکانی محلات، محله شماره 1 از منطقه 4 و محله شماره 3 از منطقه 2 شهرداری اردبیل نسبت به سایر محلات موردتحقیق مسئله‌دارتر می‌باشند.
کرامت اله زیاری؛ احمد حاتمی
چکیده
این پژوهش به بررسی وضعیت ابعاد شاخص‌هایی خلاقیت در نظام سکونتگاهی استان هرمزگان پرداخته است. روش این پژوهش توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر روشهای کتابخانه‌ای و اسنادی است. به‌طورکلی این پژوهش بر اساس دو هدف اصلی بنیان نهاده شده است هدف اول پژوهش استخراج عوامل و شاخص‌های اثرگذار و کلیدی در خلاقیت شهرهای استان هرمزگان و هدف دوم دستیابی ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی وضعیت ابعاد شاخص‌هایی خلاقیت در نظام سکونتگاهی استان هرمزگان پرداخته است. روش این پژوهش توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر روشهای کتابخانه‌ای و اسنادی است. به‌طورکلی این پژوهش بر اساس دو هدف اصلی بنیان نهاده شده است هدف اول پژوهش استخراج عوامل و شاخص‌های اثرگذار و کلیدی در خلاقیت شهرهای استان هرمزگان و هدف دوم دستیابی به یک رتبه‌بندی از شهرهای استان هرمزگان بر اساس میزان خلاقیت بوده است. برای هدف اول پژوهش از معادلات ساختاری و نرم‌افزار میک مک (MICMAC) استفاده شده است و نتایج آن نشان داد که عواملی همچون درصد تکنسین‌ها و متخصصان و درصد هنرمندان به‌عنوان اثرگذارترین شاخص‌ها در تحقق شهر خلاق در استان هرمزگان و شاخص‌های تعداد چاپخانه، تعداد کتابخانه و تعداد نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری به‌عنوان کم‌اثرترین شاخص‌ها در تحقق شهر خلاق شناخته شده‌اند. در راستای هدف دوم از مدل تاپسیس (TOPSIS) استفاده گردید و نتایج آن نشان داد که شهر بندرعباس بالاترین میزان خلاقیت را به خود اختصاص داده است و در مراتب بندر لنگه در رتبه دوم، میناب در رتبه سوم، قشم در رتبه چهارم، رودان در رتبه پنجم، بستک در رتبه ششم، پارسیان در رتبه هفتم، حاجی‌آباد در رتبه هشتم، جاسک در رتبه نهم، خمیر در رتبه دهم، سیریک در رتبه یازدهم، ابوموسی در رتبه دوازدهم و بشاگرد در رتبه آخر قرار گرفته است.
محمد مهدی مولایی؛ سبحان یحیائی؛ مژگان حاجی‌زادگان؛ محمدحامد احسانبخش
چکیده
این مقاله با عینک نظری برساخته از تلفیق «حکمرانی خوب شهری» و «شهروندی فرهنگی در عصر اطلاعات» به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که تعامل دوسویه شهروندان و مدیریت شهری در پرتو ابزارهای نوین فناوری اطلاعات و ارتباطات در چه الگویی قابل‌فهم است. لذا، پژوهش حاضر باهدف دستیابی به شناختی از جریان افکار عمومی در فضای مجازی و یافتن ...
بیشتر
این مقاله با عینک نظری برساخته از تلفیق «حکمرانی خوب شهری» و «شهروندی فرهنگی در عصر اطلاعات» به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که تعامل دوسویه شهروندان و مدیریت شهری در پرتو ابزارهای نوین فناوری اطلاعات و ارتباطات در چه الگویی قابل‌فهم است. لذا، پژوهش حاضر باهدف دستیابی به شناختی از جریان افکار عمومی در فضای مجازی و یافتن الگویی از تعاملات شهری در آن انجام شد. به این منظور، تعداد 18095 پست اینستاگرامی و 48300 پست توییتری جمع‌آوری شدند و دسته‌بندی کمّی و کیفی آنها با روش تحلیل محتوای کمّی و تحلیل مضمون انجام گرفت. سپس، بر مبنای اطلاعات به‌دست‌آمده مدلی از تعاملات شهری ترسیم شد. بر اساس یافته‌ها گروه‌های فعال حوزة شهری در توییتر و اینستاگرام را می‌توان در پنج دستة «مدیریت شهری»، «بازیگران حاکمیتی مرتبط با مدیریت شهری»، «جریان‌های سیاسی»، «مردم» و «رسانه‌های جمعی» جای داد. همچنین، مقایسة فضای اینستاگرام و توییتر تفاوت قابل‌ملاحظه‌ای در این زمینه نشان می‌دهد و می‌توان گفت تمرکز بر توییتر، به‌دلیل تنوع و تکثر گروه‌های فعال در آن، بیشتر از اینستاگرام بیانگر وضعیت تعاملات شهری در رسانه‌های اجتماعی است. در توییتر برخلاف اینستاگرام، غلبه با محتواهای دارای جهت‌گیری منفی نسبت به مدیریت شهری تهران است و تعاملات بین بازیگران گاهی رویکرد تخاصم‌آمیز هم پیدا می‌کند.
حمید آماده؛ عبدالرسول قاسمی؛ امیرمحمد جیرسرایی
چکیده
با رشد و توسعه جوامع، آلودگی به یکی از چالش‌های اساسی مدیریتی در دنیای امروز تبدیل شده است. این موضوع در کشورهای درحال‌توسعه بیشتر موردبحث می‌باشد، زیرا رشد و کیفیت محیط‌زیست در سیاست‌های اقتصادی در تضاد با یکدیگر قرار دارند. یکی از آلودگی‌هایی که امروزه گریبان‌گیر شهرها و ازجمله تهران است، پسماند جامد شهری است. این سؤال مطرح ...
بیشتر
با رشد و توسعه جوامع، آلودگی به یکی از چالش‌های اساسی مدیریتی در دنیای امروز تبدیل شده است. این موضوع در کشورهای درحال‌توسعه بیشتر موردبحث می‌باشد، زیرا رشد و کیفیت محیط‌زیست در سیاست‌های اقتصادی در تضاد با یکدیگر قرار دارند. یکی از آلودگی‌هایی که امروزه گریبان‌گیر شهرها و ازجمله تهران است، پسماند جامد شهری است. این سؤال مطرح است که آیا با افزایش درآمد شهروندان، میزان تولید پسماند جامد شهری افزایش می‌یابد؟ در این مقاله رابطه‌ی بین درآمد سرانه شهروندان تهرانی و میزان تولید پسماند جامد شهری در قالب منحنی زیست‌محیطی کوزنتس موردبررسی قرار گرفت. با توجه به اینکه تولید پسماند جامد شهری توسط خانوارها تولید میشود، نتایج حاصل‌شده از این پژوهش میتواند وضعیت ترجیحات شهروندان برای کیفیت محیط‌زیست را به‌خوبی توضیح دهد. داده‌های تابلویی برای سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ در مناطق ۲۲ گانه شهر تهران استفاده شده است. نتایج نشان داد بر اساس آزمون والد مدل درجه دوم فرضیه منحنی زیست‌محیطی کوزنتس برای تحلیل رابطه موردنظر مناسب است. همچنین برآورد الگو با روش اثرات ثابت، اثر معنادار درآمد سرانه بر تولید پسماند را نشان داد. در این پژوهش از اثر تراکم جمعیت و بُعد خانوار بر تولید پسماند به‌عنوان متغیرهای کنترلی استفاده شد که نتایج برآورد نشان داد اثر تراکم جمعیت بر تولید پسماند منفی است و ضریب برآورد شده متغیر بُعد خانوار معنادار نیست.
غلامرضا لطیفی
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
فیروز جعفری؛ رسول قربانی؛ سارا ساحلی
چکیده
خیابان های شهری، فضاهایی پویا و واجد حس حرکت به شمار می روندکه برای استفاده پیاده و سواره و یابعضاً فقط پیاده طراحی می شوند.این فضاها غالباً به نیازهای افراد استفاده کننده از آن،به درستی پاسخگو نبوده و مردم به خیابان به عنوان مسیری صرفاً برای گذر سواره می نگرند.هدف از این پژوهش، بررسی جامعی از خیابان شهری و شناسایی شاخص های محیطی و ...
بیشتر
خیابان های شهری، فضاهایی پویا و واجد حس حرکت به شمار می روندکه برای استفاده پیاده و سواره و یابعضاً فقط پیاده طراحی می شوند.این فضاها غالباً به نیازهای افراد استفاده کننده از آن،به درستی پاسخگو نبوده و مردم به خیابان به عنوان مسیری صرفاً برای گذر سواره می نگرند.هدف از این پژوهش، بررسی جامعی از خیابان شهری و شناسایی شاخص های محیطی و انسانی موثر در ارتقا کیفیت آن است. این تحقیق ازنظر هدف، کاربردی و از نظر روش با استفاده از فن دلفی و روش معادلات ساختاری انجام شده است.با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای، نظرات و دیدگاه های صاحب نظران جمع بندی شده وبه صورت شاخص های پیش فرض ارائه گشته است.در مرحله اول، جامعه آماری تحقیق 20 نفرازکارشناسان خبره در زمینه مورد مطالعه در نظر گرفته شده.شاخص‌های اولیه با توجه به نتایج پرسشنامه، در چهار مرحله با استفاده از تکنیک دلفی فازی تحلیل شده و شاخص های نهایی با استفاده از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف، نرمال بودن آنها سنجیده شده و جهت تایید نهایی شاخص‌های مستخرج از مرحله اول، از روش تحلیل عاملی تائیدی (CFA)،برای ایجاد مدل معادلات ساختاری استفاده شده است.در این بخش به دلیل نامعلوم بودن جامعه آماری با استفاده از فرمول کوکران حجم جامعه آماری 384 نفر از افراد عادی در نظر گرفته شد. در انتها با استفاده از آزمون فریدمن ، شاخص ها، رتبه بندی شده تا میزان تاثیرگذاری هر یک مشخص گرد.نتایج یافته‌ها حاکی از شناسایی کاملی از مجموعه شاخص های موثر درارتقا کیفیت خیابان شهید بهشتی شهر کرج را دارد.
شهاب الدین کرمانشاهی؛ علیرضا رامندی؛ مهدی بشیری نیا؛ مهتا میرمقتدایی؛ مهدی شکرگذار
چکیده
در سال‌های اخیر، از رویکرد «توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی» برای بازنگری در اصول سنتی طرح‌های جامع شهری استفاده شده است. این مقاله سعی دارد دستورالعمل ارزیابی طرح‌های توسعه شهری را مطابق با اصول این رویکرد ارائه دهد. این ارزیابی در قالب اصول تراکم، تنوع، طراحی، دسترسی به مقاصد و فاصله تا حمل‌ونقل همگانی به عنوان بعدهای اساسی ...
بیشتر
در سال‌های اخیر، از رویکرد «توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی» برای بازنگری در اصول سنتی طرح‌های جامع شهری استفاده شده است. این مقاله سعی دارد دستورالعمل ارزیابی طرح‌های توسعه شهری را مطابق با اصول این رویکرد ارائه دهد. این ارزیابی در قالب اصول تراکم، تنوع، طراحی، دسترسی به مقاصد و فاصله تا حمل‌ونقل همگانی به عنوان بعدهای اساسی رویکرد و بررسی روابط این معیارها با یکدیگر انجام شده شده است. فرآیند ارزیابی، با استفاده از سیستم منطقه‌بندی پویا، در فواصل قابل پیاده‌روی انجام شده تا بدین ترتیب تصویر واقع‌گرایانه از وضعیت شهر در رابطه با هر اصل ارائه دهد. با استفاده از این روش، نقاط ضعف و قوت طرح‌های جامع، با جزئیات بیشتر و نمایش گرافیکی، مشخص خواهد شد. در نهایت، خروجی‌های ارزیابی، در قالب نمودارهای آماری و نقشه‌های پراکندگی جغرافیایی، برای بهبود طرح‌های جامع در فرآیند بازنگری این طرح‌ها مفید خواهد بود. نتایج ارزیابی طرح جامع شهر نیشابور نشان می‌دهد که توسعه این شهر در ابعاد تراکم، تنوع و فاصله تا حمل‌ونقل همگانی، خلاف جهت توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی است. بنابراین، توصیه میشود در بازنگری طرح جامع شهر در حوزه برنامه‌ریزی یکپارچه کاربری زمین و حمل‌ونقل به ملاحظات مربوط به توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی توجه ویژه شود.
نوید پاک نژاد؛ غلامرضا لطیفی
چکیده
تحلیل ساختار فضای شهری در گذر از دوره‌های زمانی مختلف و تحلیل ویژگی‌های بافت منجر به شناخت شکل‌گیری رفتار و الگوهای رفتاری در ساختار کالبدی میشود و این مسئله شرایطی را ایجاد می‌کند که برنامه ریزی برای بروز و ظهور الگوهای رفتاری متنوع بر پایه تحلیل فضایی فراهم گردد. چیدمان فضایی یکی از روشهایی است که در درک فضا و فرم کالبدی کاربرد ...
بیشتر
تحلیل ساختار فضای شهری در گذر از دوره‌های زمانی مختلف و تحلیل ویژگی‌های بافت منجر به شناخت شکل‌گیری رفتار و الگوهای رفتاری در ساختار کالبدی میشود و این مسئله شرایطی را ایجاد می‌کند که برنامه ریزی برای بروز و ظهور الگوهای رفتاری متنوع بر پایه تحلیل فضایی فراهم گردد. چیدمان فضایی یکی از روشهایی است که در درک فضا و فرم کالبدی کاربرد دارد و به سبب تحلیل فضا و تأثیرگذاری فضا بر رفتار انسان در فضای شهری دارای اهمیت و جایگاه بالایی می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و تطبیقی است و ابتدا با انجام مطالعات کتابخانه‌ای (بررسی کتب، مقالات علمی و اسناد) به تبیین چارچوب نظری پرداخته شده است و سپس فرم کالبدی با نرم افزار Depthmap (که بر اساس مبانی تکنیک چیدمان فضا طراحی شده) تحلیل گردیده. هدف از تحقیق حاضر بررسی، مقایسه و تحلیل شکل‌گیری ساختار فضایی- کالبدی متفاوت این دو محله در دوره‌های زمانی مختلف و تأثیر آن بر الگوهای رفتاری است. از نتایج پژوهش حاضر آن است که ساختار شطرنجی و منظم (محله دروس) امکان دسترسی بیشتری به کاربری‌ها می‌دهد اما باعث پراکندگی کاربری‌ها و الگوهای رفتاری میشود. در بافت شطرنجی محلات دارای کاربری‌های متنوع هستند اما در بافت ارگانیک (محله زرگنده) نظام کالبدی انسجام بیشتری در این شکل‌گیری کاربری‌ها به وجود می‌آورد و این مسئله زمینه ساز شکل‌گیری الگوهای رفتاری متنوع و متعدد می‌گردد.
مجتبی رفیعیان؛ زهرا رحمتی؛ هاشم داداش پور
چکیده
امروز با گسترش شهری‌شدن، بیش‌ازپیش شاهد فضامند شدنِ منطقِ رقابتی و توسعه در جهان پیرامون هستیم. به بیانی دیگر می‌توان گفت آنچه در قالب انواع طرح‌ها و برنامه‌ها بدان‌ها برخورد می‌کنیم، به‌نوعی نمایندۀ منطقِ نامبرده تلقی میشود. به‌عنوان مصداقی از این طرح‌ها و برنامه‌ها، این نوشتار به ترسیم فضای منازعه شکل‌گرفته پیرامون محدوده ...
بیشتر
امروز با گسترش شهری‌شدن، بیش‌ازپیش شاهد فضامند شدنِ منطقِ رقابتی و توسعه در جهان پیرامون هستیم. به بیانی دیگر می‌توان گفت آنچه در قالب انواع طرح‌ها و برنامه‌ها بدان‌ها برخورد می‌کنیم، به‌نوعی نمایندۀ منطقِ نامبرده تلقی میشود. به‌عنوان مصداقی از این طرح‌ها و برنامه‌ها، این نوشتار به ترسیم فضای منازعه شکل‌گرفته پیرامون محدوده طرح توسعه دانشگاه تهران با بهره‌گیری از روش کیفی گرانددتئوری می‌پردازد. یافتههای پژوهش نشان می‌دهد، به‌واسطه در هم تنیدگی عقلانیت آکادمیک و شبکه‌های قدرت، دانشی که دغدغۀ خیر عمومی دارد، تولید میشود و مسئله را که در اینجا ضرورت بخشی به ایجاد دانشگاه سبز، کارآفرین و هوشمند است، خلق می‌کند. به‌طور همزمان این دانش خاص تولیدشده توسط روابط قدرت مشروعیت بخشی میشود. اینجاست که منطق توسعه در فرم فضایی خاصی بازتولید میشود. یکی از وجوه اشتراک این فضامندی در مفهوم عام منطق توسعه، انواع سلب مالکیت‌ها[1] و برون‌رانی‌هاست. این سلب مالکیت در کنار همۀ اعمال قدرت‌ها، مقاومت‌هایی را از سوی اهالی محله وصال در پی دارد. در نهایت مجموعه این نیروهای متکثر دخیل و شکل‌گرفته حول طرح توسعه دانشگاه تهران ترسیم‌شده و با اتکا به روش‌شناسی نسبت ادعاهای طرح مذکور با میدان واقعیت سنجیده میشود. [1]. Dispossession
علی خاکساری؛ الهام روحانی چولائی
چکیده
در میان تمامی مباحث مربوط به شهر پایدار، مبحث حمل‌ونقل شهری در اولویت قرار دارد. حمل‌ونقل در واقع موضوعی محوری در زندگی ما و نیز یکی از مشکلات جدی است که با آن روبه‌رو هستیم. نظر به اینکه بافتتاریخیو کهنهستهمرکزیاغلبشهرها، کهعناصرارزشمندوباستانیشهررادر خود جای دادهوبه‌مثابههویتوپیشینهشهرونداناست بامشکلاتمتعددکالبدی، اقتصادیواجتماعیمواجه ...
بیشتر
در میان تمامی مباحث مربوط به شهر پایدار، مبحث حمل‌ونقل شهری در اولویت قرار دارد. حمل‌ونقل در واقع موضوعی محوری در زندگی ما و نیز یکی از مشکلات جدی است که با آن روبه‌رو هستیم. نظر به اینکه بافتتاریخیو کهنهستهمرکزیاغلبشهرها، کهعناصرارزشمندوباستانیشهررادر خود جای دادهوبه‌مثابههویتوپیشینهشهرونداناست بامشکلاتمتعددکالبدی، اقتصادیواجتماعیمواجه است و سهولتدسترسیفیزیکیوبصریبهاین بخشازشهر،میتواند موجبارتقاسطح شاخص‌های کیفیت محیطشود؛ لزوم توجه به سیاست‌هایجدیدشهرسازی در امر برنامه‌ریزیحمل‌ونقلاز طریقدسترسیپیاده، دوچرخهوحمل‌ونقلعمومی رادر این‌گونه از بافت‌ها نشان می‌دهد. این مقاله نیز باهدف اصلی ضرورت پایدارسازی حمل‌ونقل در بافت‌های تاریخی در جهت ارتقاء کیفیت محیطی درصدد آن است؛ ضمن مطالعه ادبیات نظری، به بررسی اقدامات حمل‌ونقلی صورت گرفته در مرکز تاریخی شهر مشهد در نگاهی تطبیقی - تحلیلی با نمونه بارز و موفق جهانی مرکز تاریخی شهر فرایبورگ بپردازد و به این پرسش اساسی که " آیا پیاده‌سازی حمل‌ونقل پایدار در بافت‌های تاریخی میتواند سبب ارتقاء سطح شاخص‌های کیفیت محیط شهری گردد یا خیر"، پاسخ دهد. پژوهش حاضر؛ ضمن ارائه شاخص‌های مناسب، با استفاده از روش چک‌لیست‌های کیفی دودویی طراحی شهری و نیز مطالعه تطبیقی – تحلیلی صورت گرفته، نشان می‌دهد که پیاده‌سازی حمل‌ونقل پایدار در بافت‌های تاریخی موجب احیاء و ارتقاء سطح شاخص‌های کیفیت محیط شهری خواهد شد.
روح اله شهیدی پور؛ الهام سنگی؛ حامد مظاهریان؛ علیرضا کرمی؛ علی جعفری شهرستانی
چکیده
فقدان سیستم ارزیابی عملکرد در سازمان‌ها، یکی از علل اصلی عدم تحقق برنامه‌ها و مأموریت‌های آنها به شمار می‌آید.آسیب‌شناسی رویه‌های ارزیابی گذشته شهرداری تهران نشان می‌دهد تعداد بالای شاخص‌ها، کیفی بودن نحوه سنجش آنها و برخورداری از رویکرد سنتی باعث عدم تحقق هدف اصلی ارزیابی بوده است.هدف از این پژوهش، بیان روش تدوین و اولویتبندی ...
بیشتر
فقدان سیستم ارزیابی عملکرد در سازمان‌ها، یکی از علل اصلی عدم تحقق برنامه‌ها و مأموریت‌های آنها به شمار می‌آید.آسیب‌شناسی رویه‌های ارزیابی گذشته شهرداری تهران نشان می‌دهد تعداد بالای شاخص‌ها، کیفی بودن نحوه سنجش آنها و برخورداری از رویکرد سنتی باعث عدم تحقق هدف اصلی ارزیابی بوده است.هدف از این پژوهش، بیان روش تدوین و اولویتبندی شاخص‌های عملکرد مناطق بیست‌ودوگانه شهرداری تهران با استفاده از روش دلفی فازی است تا زمینۀ لازم برای ارزیابی کارآمد بر اساس شاخص‌های اولویتبندی شده فراهم شود. این پژوهش از نوع کاربردی و جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت تلفیقی است که با استفاده از نظرسنجی خبرگان بر مبنای روش دلفی‌فازی انجام شده است.مقاله ضمن جمع‌آوری شاخص‌های مهم و اثرگذار به‌منظور ارزیابی عملکرد شهرداری با استفاده از نظرات نخبگان و کارشناسان، اولویتبندی آنها را برای هر یک از مناطق شهرداری تهران ارائه می‌دهد.نتایج نشان داد میزان تحقق درآمد نقد، میانگین زمان صدور پروانه ساختمانی، میزان رضایت شغلی کارکنان، بهبود عملکرد سامانه اتوبوسرانی، وضعیت حمل‌ونقل و جمع‌آوری پسماند و خدمات نظافتی مکانیزه، وضعیت اجرای برنامه‌های فرهنگی و ملی و مذهبی، کیفیت رسیدگی به درخواست‌های شهروندان به ترتیب حائز بالاترین اولویت در میان حوزه‌های 7 گانه شاخص‌های ارزیابی عملکرد مناطق شهرداری تهران شدند.
شهراد پورمحمد؛ سید علیرضا شجاعی؛ حسین کلانتری خلیل آباد؛ مسعود تقوایی
چکیده
به‌منظور ارتقاء حس رضایتمندی ساکنین از فضای زیستی، این پژوهش درصدد کشف عوامل مؤثر بر خاطرات محیطی و اجتماعی و تحلیل ریز شاخه‌های آن است. با توجه به مطالعات کتابخانه‌ای، خاطرات جمعی شهر، به‌صورت آشنایی ساکنین با محله و روابط همسایگی و معیارهای مربوط به شکل‌گیری خاطرات کالبدی و فضایی، به‌صورت خصوصیات مرکز محله، نشانه‌ها و درون‌گرایی ...
بیشتر
به‌منظور ارتقاء حس رضایتمندی ساکنین از فضای زیستی، این پژوهش درصدد کشف عوامل مؤثر بر خاطرات محیطی و اجتماعی و تحلیل ریز شاخه‌های آن است. با توجه به مطالعات کتابخانه‌ای، خاطرات جمعی شهر، به‌صورت آشنایی ساکنین با محله و روابط همسایگی و معیارهای مربوط به شکل‌گیری خاطرات کالبدی و فضایی، به‌صورت خصوصیات مرکز محله، نشانه‌ها و درون‌گرایی استخراج گردید. جامعه آماری شامل ساکنین شهر شیراز بوده و جهت ارزیابی الگوی نظری، 6 محله عفیف‌آباد، فرهنگ‍شهر، آبیاری، زرهی، مدرس و میانرود شیراز در سه سطح از نظر اقتصادی انتخاب گردید که بر اساس فرمول کوکران 360 نفر به‌عنوان نمونه توسط پرسشنامه و به‌صورت نمونهگیری سیستماتیک مورد آزمون قرار گرفتند. نوع تحقیق ازنظر هدف توسعه‌ای و از نظر روش انجام همبستگی می‌باشد. جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت میدانی و شیوه پیمایشی انجام پذیرفته است که با استفاده از نرم‌افزار تحلیلی SPSS و با تحلیل آزمون Samples Test و ANOVA و Tukey و ضریب همبستگی پیرسون، ابعاد مختلف خاطرات محیطی و اجتماعی به‌عنوان متغیر مستقل و حس رضایت ساکنین به‌عنوان متغیر وابسته مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش بر تأثیرگذاری بیشتر خاطرات اجتماعی نسبت به خاطرات محیطی بر میزان حس رضایتمندی ساکنین محلات شهر شیراز دلالت دارد. چنانچه عامل عناصر خاطره ساز محله از خاطرات محیطی و عامل آشنایی افراد با محله از خاطرات اجتماعی تأثیرگذارترین عامل درافزایش حس رضایتمندی ساکنین از محل سکونتشان هستند.
محمد شیخی؛ نجمه آقا محسنی فشمی
چکیده
کلانشهر تهران مانند بسیاری کلانشهرها در کشورهای در حال توسعه با مسائل مختلفی مواجه است.از جمله این مسائل پیدایش انواعی از تمرکزها(جمعیتی، فعالیتی و...)در آن می باشد که خود منشاء بسیاری مشکلات گشته که در نتیجه آن ها همواره در محافل علمی و سیاسی مباحث و راهکارهایی در راستای تعدیل این پیامدهای منفی مطرح شده است. انتقال پایتخت، از جمله ...
بیشتر
کلانشهر تهران مانند بسیاری کلانشهرها در کشورهای در حال توسعه با مسائل مختلفی مواجه است.از جمله این مسائل پیدایش انواعی از تمرکزها(جمعیتی، فعالیتی و...)در آن می باشد که خود منشاء بسیاری مشکلات گشته که در نتیجه آن ها همواره در محافل علمی و سیاسی مباحث و راهکارهایی در راستای تعدیل این پیامدهای منفی مطرح شده است. انتقال پایتخت، از جمله مواردی است که به عنوان یک گزینه جهت کاهش تمرکزهای موجود در کلانشهر تهران بارها عنوان شده اما تا کنون جنبه عملی نیافته است.بنابراین در این پژوهش که به شیوه توصیفی - تحلیلی و نیز با استفاده از مطالعات اسنادی و روش مصاحبه با کارشناسان انجام شده است،به دنبال آن هستیم تا به ارزیابی سیاست انتقال پایتخت اداری – سیاسی از جنبه تأثیر آن بر تمرکززدایی از کلانشهر تهران بپردازیم.با توجه به یافته های این پژوهش به نظر نمی رسد این سیاست بتواند در دستیابی به هدف کاهش مسائل کلانشهر تهران موفق باشد و در نتیجه به عنوان یک سیاست معقول برای کاهش تمرکزها در تهران و نیز تعدیل عدم تعادل های ملی، پیگیری گردد.در عین حال راهکارهای عملی تری غیر از انتقال پایتخت،در سطح ملی و نیز سطح کلانشهر تهران می توان مفروض داشت که در راستای تعدیل مسائل این کلانشهر و حتی تعادل بخشی در نظام شهری کشور مؤثر واقع شود.
غلامرضا اسکندریان؛ سید احمد فیروزآبادی
چکیده
پدیده اسکان غیررسمی به‌عنوان یک دغدغه توسعه‌ای، در برنامه ششم توسعه کشور مورد اشاره قرار گرفته است. رویکردهای مختلفی در مواجهه با آن تجربه‌شده که رویکرد توانمندسازی، متأخرترین آن‌هاست. این رویکرد از دهه 70 در کشور تجربه‌شده اما ارزیابی‌ها نشان از عدم توفیق کامل آن دارد. همین امر، زمینه‌ساز طرح این سؤال شده که آیا این رویکرد از ...
بیشتر
پدیده اسکان غیررسمی به‌عنوان یک دغدغه توسعه‌ای، در برنامه ششم توسعه کشور مورد اشاره قرار گرفته است. رویکردهای مختلفی در مواجهه با آن تجربه‌شده که رویکرد توانمندسازی، متأخرترین آن‌هاست. این رویکرد از دهه 70 در کشور تجربه‌شده اما ارزیابی‌ها نشان از عدم توفیق کامل آن دارد. همین امر، زمینه‌ساز طرح این سؤال شده که آیا این رویکرد از کارآیی لازم برای ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی، برخوردار است؟ پیگیری پاسخ سؤال با تکیه‌بر نظرات خبرگان، انجام شد. این پژوهش از نوع کیفی است و از رویکرد روشی نظریه مبنایی تبعیت می‌نماید. گردآوری اطلاعات، با استفاده از روش مطالعات اسنادی و تکنیک مصاحبه نیمه ساخت‌یافته و تحلیل یافته‌ها با روش کدگذاری سه‌گانه داده‌ها، انجام شد. یافتههای اولیه نشان داد که بررسی نقش رویکرد توانمندسازی، نیازمند نگاهی عمیق‌تر به ریشه‌های پیدایش پدیده است. با تدقیق سؤالات و تکمیل فرایند، مقوله "مهاجرت" به‌عنوان پرتکرارترین مقوله که توان برقراری ارتباط با سایر مقولات و بسط قضایای نظری را داشت، انتخاب و به‌عنوان مقوله مرکزی برای تدوین مدل علّی، استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که ریشه‌های اسکان غیررسمی در سطوح خرد، میانی و کلان قابل رصد است، بنابراین راهبردها و راهکارهای مدیریت مسئله نیز می‌بایست در سطوح مختلف دیده شود. تفکیک راهبردهای کلان – مبدأ، میانی – مقصد و خرد – مقصد ازجمله یافتههای پژوهش است. در این پژوهش تأیید شد که رویکرد توانمندسازی در صورت اجرای کامل، در مواجهه با پدیده اسکان غیررسمی مؤثر بوده که در سطح خرد – مقصد، قابل اجراست.
هوشمند علیزاده؛ سونیا کرمی؛ آمنه علی بخشی
چکیده
توزیع فضایی عادلانه امکانات و منابع بین مناطق شهری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان زندگی مطلوب شهری، از الزامات برپایی جامعه‌ای پویا، منسجم و مترقی می‌باشد. با توجه به اهمیت موضوع برابری در توزیع فضایی امکانات و نقش آن در جوامع انسانی در پژوهش حاضر قصد داریم تا مناطق کلانشهر تبریز را از نظر برخورداری از شاخص‌های توسعه تحلیل نماییم. ...
بیشتر
توزیع فضایی عادلانه امکانات و منابع بین مناطق شهری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان زندگی مطلوب شهری، از الزامات برپایی جامعه‌ای پویا، منسجم و مترقی می‌باشد. با توجه به اهمیت موضوع برابری در توزیع فضایی امکانات و نقش آن در جوامع انسانی در پژوهش حاضر قصد داریم تا مناطق کلانشهر تبریز را از نظر برخورداری از شاخص‌های توسعه تحلیل نماییم. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف از نوع کاربردی می‌باشد. داده‌های موردنیاز از سالنامه آماری، طرح جامع و تفصیلی سال 1395 و سایر داده‌های معتبر سازمان‌های شهری در قالب 52 شاخص مهم که شامل داده‌های مرتبط با مؤلفه‌های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، رفاهی، آموزشی و محیطی می‌باشد، گردآوری‌شده است. جهت تحلیل داده از ضریب تغییرات، آنتروپی شانون و تکنیک پرومته به ترتیب برای بررسی پراکنش، وزن‌دهی و تعیین سطح برخورداری استفاده شده است. همچنین برای نمایش نتایج برروی نقشه از نرم‌افزار ArcGIS استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از عدم برخورداری متوازن و متعادل مناطق شهر تبریز از شاخص‌های توسعه می‌باشد. به‌طوری‌که تنها مناطق 5 و 2 در سطح بالاتری از برخورداری از شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، رفاهی، کالبدی، زیست‌محیطی و آموزشی قرار داشته و مناطق 7، 3، 1 و 4 جزو مناطق کم برخوردار و منطقه 10 نیز جزو محروم‌ترین مناطق با عدم برخورداری از شاخص‌های مذکور می‌باشد. در کل نتایج تحقیق نشان می‌دهد که وضعیت مناطق شهر تبریز سنخیتی با توزیع فضایی متوازن نداشته و نیازمند توجه و مدیریت صحیح و کارآمد می‌باشد.
اعظم افشارنیا؛ اسفندیار زبردست؛ مرتضی طلاچیان
چکیده
بررسی و ارزیابی طرح‌های توسعه مبتنی بر نظریه‌های عدالت فضایی یکی از موضوعاتی است که در برنامه‌ریزی شهری ایران مغفول مانده است. هدف این مقاله تدوین چارچوب معیارهای عدالت فضایی و ارزیابی طرح ساماندهی محلۀ فرحزاد بر اساس آن معیارها به روش کیفی است. ازآنجاکه ارزیابی طرح‌های توسعه شهری با رویکرد عدالت فضایی مدنظر است با توجه به ماهیت ...
بیشتر
بررسی و ارزیابی طرح‌های توسعه مبتنی بر نظریه‌های عدالت فضایی یکی از موضوعاتی است که در برنامه‌ریزی شهری ایران مغفول مانده است. هدف این مقاله تدوین چارچوب معیارهای عدالت فضایی و ارزیابی طرح ساماندهی محلۀ فرحزاد بر اساس آن معیارها به روش کیفی است. ازآنجاکه ارزیابی طرح‌های توسعه شهری با رویکرد عدالت فضایی مدنظر است با توجه به ماهیت موضوع عمدتاً از روش تحلیل ثانویه استفاده شده است. مبتنی بر یافتههای پژوهش اصول عدالت فضایی در قالب 12 مفهوم شامل، مشاوره با مردم، مشارکت محوری، نفی محرومیت و حاشیه‌نشینی، رعایت حقوق مردم، توزیع عادلانه منابع، آزادی، برابری فرصت‌ها، نیاز به سهیم شدن در منفعت عمومی، استحقاق، همه‌شمولی و فراگیری، تنوع و تفاوت شناسایی شد. تحلیل محتوای اسناد طرح ساماندهی محله فرحزاد بیانگر آن است این طرح به میزان کمی با برخی از معیارهای عدالت فضایی مانند مشارکت محوری، مشاوره با مردم، استحقاق، توزیع عادلانه منابع، آزادی، برابری فرصت‌ها انطباق دارد، درصورتی‌که معیارهای نفی محرومیت و حاشیه‌نشینی، همه‌شمولی و نیاز بهسهیم شدن در منفعت عمومی در برنامه‌ریزی ساماندهی محله فرحزاد جایگاه پائین تری داشته است. طرح ساماندهی محلۀ فرحزاد طرحی کالبدی است که تنها برخی از معیارهای موردنظر عدالت اجتماعی مبتنی بر لیبرالیسم را موردتوجه قرار داده است.
اسماعیل جهانی دولت آبادی؛ رحمان جهانی دولت آباد
چکیده
مطالعه حاضر با هدفِ اثرسنجیِ پروژههای هوشمند شهرداری منطقه 2 تهران به انجام رسیده است. در این مطالعه میزان اثربخشیِ پروژههای هوشمند در قالب مدلِ اثرسنجیِ کرک‍پاتریک انجام گرفته است. روشِ مورد استفاده، پیمایش؛ جامعۀ آماری، شهروندان بالای 15 سالِ منطقۀ 2 تهران؛ حجم نمونه 450 نفر و روش نمونهگیری خوشهای بوده است. یافتههای ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدفِ اثرسنجیِ پروژههای هوشمند شهرداری منطقه 2 تهران به انجام رسیده است. در این مطالعه میزان اثربخشیِ پروژههای هوشمند در قالب مدلِ اثرسنجیِ کرک‍پاتریک انجام گرفته است. روشِ مورد استفاده، پیمایش؛ جامعۀ آماری، شهروندان بالای 15 سالِ منطقۀ 2 تهران؛ حجم نمونه 450 نفر و روش نمونهگیری خوشهای بوده است. یافتههای بخش کمی نشان داد که دو پروژۀ پیدو و بیدود با اختلاف بسیار فاحش نسبت به سایر پروژه‍ها اثربخش‍ترین پروژههای هوشمند اجراشده در منطقه 2 تهران محسوب می‍شوند. پروژه الوپارک در رتبۀ سوم قرار دارد و پروژههای پارک حاشیه‍ای هوشمند و ریالو در رتبه‍های بعدی جای گرفته‍اند. کم اثرترین پروژههای هوشمندِ اجراشده در منطقۀ 2 مربوط به دو پروژۀ کاپیتان‍کار و کیوسک هوشمند شهری است. نتایج بخش علت‍یابی نیز نشان داد که عدم موفقیت پروژههای موردبررسی در درجه اول به ضعف مدیریتی و تصمیمات نسنجیده و غیرکارشناسانه مربوط است. در درجۀ دوم، فقدان یک رویکرد تعاملی و مشارکت‍جویانه در بین بخش‍های مختلف قرار دارد و نهایتاً در درجۀ سوم مشکلات مربوط به فرایند اجرا و عوامل اجرایی مطرح میشود. در همین راستا، کاربست پژوهش در سه محور اصلی شامل لزوم تغییر در نظام تصمیم‍سازی، تغییر در نظام مشارکت و تغییر در نظام اجرا تدوین و ارائه شده است.
عالیه کاظمی؛ پریچهر نوری؛ سارا آریایی
چکیده
افزایش جمعیت و تقاضای بیشتر در زمینه انرژی، گرم شدن کره زمین و معضلات زیست‌محیطی، جنگل‌زدایی، تخریب لایه ازون و بروز مشکلاتی همچون خشک‌سالی توجه محققان را به روشهایی جدید برای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر جلب کرده است. احداث ساختمان‌های انرژی صفر در شهرهای ایران میتواند گام بزرگی در پیشروی اقتصادی و کاهش مشکلات آلودگی ...
بیشتر
افزایش جمعیت و تقاضای بیشتر در زمینه انرژی، گرم شدن کره زمین و معضلات زیست‌محیطی، جنگل‌زدایی، تخریب لایه ازون و بروز مشکلاتی همچون خشک‌سالی توجه محققان را به روشهایی جدید برای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر جلب کرده است. احداث ساختمان‌های انرژی صفر در شهرهای ایران میتواند گام بزرگی در پیشروی اقتصادی و کاهش مشکلات آلودگی کلانشهرها باشد. هدف این پژوهش شناسایی و اولویتبندی شهرهای مناسب ایران برای ساخت خانههای انرژی صفر است. بدین منظور از روش دلفی فازی و روشهای تصمیمگیری چندشاخصه استفاده شده است. با مصاحبه با متخصصین در زمینه معماری، شهرسازی، مدیریت انرژی و آشنا به احداث ساختمان‌های انرژی صفر و با در نظرگرفتن نتایج حاصل از تحقیقات پیشین و همچنین مشخصات شهرهای مختلف، شهرهایی که برای احداث خانههای انرژی صفر مناسب هستند انتخاب شدند. سپس با استفاده از روش دلفی فازی، شاخص‌های لازم برای اولویتبندی شهرهای منتخب مشخصشده و وزن آنها تعیین گردید. پسازآن با استفاده از روشهای مختلف تصمیمگیری چندشاخصه، شهرها اولویتبندی شدند. نتایج نشان داد شهرهای یاسوج، شیراز و تبریز و اراک شهرهای مناسبی برای ساخت خانههای انرژی صفر در ایران هستند.
محمدحسین قادی؛ محمدصالح شکوهی بیدهندی؛ ولی عابدی بیزکی
چکیده
گسترش شهرها به‌واسطه‌ی افزایش میزان شهرنشینی به امری ضروری تبدیل‌شده و وابستگی به‌وسیله نقلیه و به‌تبع آن گسترش شبکه‌های حمل‌ونقلی را به یک ضرورت، و نه یک انتخاب تبدیل کرده است. همین موضوع سبب ایجاد مشکلات عدیده‌ای در محلاتی که راه‌های جدید از آن عبور کرده‌اند، میشود. هدف این پژوهش ارزیابی تأثیرگذاری پروژه تکمیلی کنارگذر ...
بیشتر
گسترش شهرها به‌واسطه‌ی افزایش میزان شهرنشینی به امری ضروری تبدیل‌شده و وابستگی به‌وسیله نقلیه و به‌تبع آن گسترش شبکه‌های حمل‌ونقلی را به یک ضرورت، و نه یک انتخاب تبدیل کرده است. همین موضوع سبب ایجاد مشکلات عدیده‌ای در محلاتی که راه‌های جدید از آن عبور کرده‌اند، میشود. هدف این پژوهش ارزیابی تأثیرگذاری پروژه تکمیلی کنارگذر شمالی شهر ساری بر ساکنان کوی 22 بهمن می‌باشد. در این پژوهش روش گردآوری داده‌ها، میدانی و آماری (ترکیبی از روشهای کمی و کیفی) است. به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات از مشاهدات میدانی، مصاحبه‌های عمیق فردی و گروهی و همچنین ابزار پرسشنامه با 3 معیار اصلی (دسترسی و خدمات، کالبدی، اجتماعی) و زیرمعیارها جهت سنجش تأثیرگذاری راه ارتباطی جدید بر وضعیت زندگی کوی 22 بهمن استفاده شده است. با استفاده از تکنیک (تحلیل سلسله مراتبی AHP) به وزن‌دهی به معیارها پرداخته شده‌است. وزن معیارها باکمک متخصصان و کارشناسان با نرم‌افزار (Expert choice) تعیین شد و نهایتاً وضعیت هر یک از معیارها ارزیابی گردید. نتایج نشان داد تکمیل کنارگذر شمالی مشکلات فراوانی را برای ساکنان کوی 22 بهمن ایجادکرده است. احداث کنارگذر شمالی بیشترین تأثیر را به ترتیب دسترسی و خدمات، اجتماعی و کالبدی بر ساکنان کوی 22 بهمن داشته است. طبق بررسی‌های صورت گرفته به نظر می‌آید تکمیل پروژه کنارگذر شمالی شهرستانی لازم بود، اما نیاز بود که روش اجرای پروژه اصلاح شود تا کوی مسکونی 22 بهمن را به دو قسمت مجزا تبدیل نکند و مردم ساکن در محله با مشکلات کمتری مواجه شوند.
حسن محمودزاده
چکیده
رشد کالبدی فضایی منطقه اسکو در چند دهه اخیر موجب مسائلی همچون تغییر کاربری زمین، گسترش نامتناسب شهر و مخاطرات زیست‌محیطی شده است. فشارهای سنگین سریع شهرنشینی بر سرزمین و منابع اطراف موجب کاهش پوشش گیاهی، کاهش فضاهای باز و مشکلات جدی اجتماعی و زیست‌محیطی شده است. هدف از این مطالعه، درک عوامل مؤثر در روند توسعه فیزیکی منطقه دره اسکو ...
بیشتر
رشد کالبدی فضایی منطقه اسکو در چند دهه اخیر موجب مسائلی همچون تغییر کاربری زمین، گسترش نامتناسب شهر و مخاطرات زیست‌محیطی شده است. فشارهای سنگین سریع شهرنشینی بر سرزمین و منابع اطراف موجب کاهش پوشش گیاهی، کاهش فضاهای باز و مشکلات جدی اجتماعی و زیست‌محیطی شده است. هدف از این مطالعه، درک عوامل مؤثر در روند توسعه فیزیکی منطقه دره اسکو با عنایت به مقوله توسعه فضایی پایدار شهری از بُعد اکولوژیکی و حفظ شرایط زیست‌محیطی آن در دهه‌های آتی می‌باشد. بدین منظور با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای چند زمانه لندست 5 و 8 تکنیک‌های پردازش تصاویر ماهواره‌ای شی‌ءگرا، تغییرات کاربری اراضی در مقطع زمانی 1395-1363 با تأکید بر گسترش پراکنده منطقه شهری اسکو و خسروشهر و روستاهای پیرامونی که در دره زیست‌محیطی اسکو واقع شده، مورد ارزیابی قرار گرفته است.بر اساس نتایج حاصله مقدار مساحت منطقه شهری اسکو، خسروشهر و شش روستای پیرامونی از 88/290 هکتار در سال 1363 به 55/1088 هکتار در سال 1395 رسیده است. 62/514 هکتار از توسعه ذکر شده بر روی اراضی باغی و زراعی صورت گرفته که لزوم مدیریت توسعه آتی مبتنی بر اصول توسعه پایدار را می‌طلبد. بدین منظور عوامل مؤثر بر توسعه فیزیکی منطقه شهری دره اسکو بر اساس پیشینه تحقیق در قالب 15 شاخص شناسایی و با استفاده از روش رگرسیون لجستیک- به دلیل توانایی آن در تعیین اهمیت متغیرها- نقشه احتمال توسعه شهری تهیه گردید که استفاده همزمان از متغیرهایی انسانی و طبیعی به همراه اعمال متغیرهای مثل نقشه بافت توسعه شهری به منظور تعیین جهت توسعه، از مزیت‌های این تحقیق به شمار می‌رود. پس از پیش‌بینی الگوی آتی توسعه شهری در دره اسکو با استفاده از راهبرد حفاظت از باغات و فضاهای سبز در فرایند توسعه شهری، با بلوک‌بندی نقشه احتمال توسعه شهری، دادن فضای لازم برای توسعه، استخراج کمربند سبز طبیعی شرقی غربی و کمان‌های سبز و اعمال ممنوعیت توسعه در اطراف کمربند سبز پیشنهادی، حفظ ذخایر اکولوژیک دره اسکو با کاهش تخریب اراضی باغی و کنترل رشد پراکنده و انفصال شهرها و روستاها عملیاتی شده است.
احمد غیاثوند
چکیده
با عنایت به توسعه و گسترش گرافیک محیطی در سطح فضاهای عمومی شهر، مطالعه حاضر به بررسی نگرش مردم منطقه 19 شهر تهران نسبت به وضعیت نقاشی‌های دیواری پرداخته است. برای بررسی نگرش افراد از نظریه «محرک ـ پاسخ» استفاده گردیده، که تحت تأثیر سه فرایند میزان توجه (دقت)، وضعیت ادراک و میزان پذیرش می‌باشد. در این میان نیز می‌توان آثار عملکردی، ...
بیشتر
با عنایت به توسعه و گسترش گرافیک محیطی در سطح فضاهای عمومی شهر، مطالعه حاضر به بررسی نگرش مردم منطقه 19 شهر تهران نسبت به وضعیت نقاشی‌های دیواری پرداخته است. برای بررسی نگرش افراد از نظریه «محرک ـ پاسخ» استفاده گردیده، که تحت تأثیر سه فرایند میزان توجه (دقت)، وضعیت ادراک و میزان پذیرش می‌باشد. در این میان نیز می‌توان آثار عملکردی، زیباشناختی و هویت‌بخشی را برای نقاشی‌های دیواری متصور بود تا از این طریق بتوان نگرش مخاطبان شهری نسبت بدین پدیده را سنجید. برای انجام این پژوهش از روش پیمایش استفاده شده و جامعه آماری آن را کلیه مردم ساکن در منطقه 19 در سال 1394 تشکیل می‌دهند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران حدود 500 نفر محاسبه شده و شیوه نمونهگیری دومرحله‌ای می‌باشد. نتایج حاصل نشان می‌دهد طراحی نقاشی‌ها با موضوع طبیعت و زندگی شهری بیش از سایر نقاشی‌ها در حال افزایش هستند؛ میزان توجه (دقت) به نقاشی و میزان پذیرش نقاشی نقش بسزایی بر آثار عملکرد، هویتی و زیباشناختی نقاشی‌ها دارد؛ گر چه در این میان سهم فرایند پذیرش به‌مراتب بیش از میزان توجه، می‌باشد. همچنین ادراک افراد از نقاشی‌های دیواری در قالب مضامین «ادراک نوستالوژیک» (بیشتر نقاشی‌های شهدا و جنگ و مسئولان)، «ادراک هویت‌بخش دینی» (بیشتر نقاشی‌های مذهبی) و «ادراک منتقدانه» (سایر نقاشی‌ها) مورد تحلیل قرار گرفته است.
یاسر رحمانیانی؛ اصغر محمدمرادی؛ حمیرا عسگری
چکیده
مساحت مسکن بر گسترش و سکونت افراد به خصوص در واحدهای کوچک‌مقیاس است. گسترش مسکن‌کوچک در کلانشهرها در ارتباط با حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و کالبدی است. این پژوهش سعی در شناسایی و اولویت‌بندیِ میزان اثرگذاری شاخص‌های زمینه سازِ رشد مسکن کوچک‌مقیاس برای سکونت دارد. پژوهش با بهره‌گیری از روش کیفی در استخراج شاخص‌ها و گردآوری ...
بیشتر
مساحت مسکن بر گسترش و سکونت افراد به خصوص در واحدهای کوچک‌مقیاس است. گسترش مسکن‌کوچک در کلانشهرها در ارتباط با حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و کالبدی است. این پژوهش سعی در شناسایی و اولویت‌بندیِ میزان اثرگذاری شاخص‌های زمینه سازِ رشد مسکن کوچک‌مقیاس برای سکونت دارد. پژوهش با بهره‌گیری از روش کیفی در استخراج شاخص‌ها و گردآوری نظرات ساکنین در کنار روش کمی برای تعیین میزان اثرگذاری متغیرهای مستقل برمبنای رویکردِ آمیخته صورت می‌پذیرد. سؤال تحقیق عبارت است از: شاخص‌هایی که سبب رشد توجه به مسکن کوچک‌مقیاس گردیده است، کدام‌اند؟ میزان اثرگذاری و اولویتبندی این شاخص‌ها بر اساس دیدگاه ساکنین خانههای کوچک در محدوده نوابِ شهرِ تهران چگونه است؟ از میان مناطق 22 گانه، محدوده نواب بر اساس معیارهایی مانند فراوانی مسکن کوچک، دسترسی به شبکه حمل‌ونقل مترو و اتوبوس شهری، مراکز خدماتی، یکسانی نسبی معماری و شهرسازی محدوده، انتخاب گردید. نتایج نشان می‌دهد که 23 مؤلفه مستخرج از ادبیات موضوع در حوزه‌های مختلف هستند که هفت مورد دارای بیشترین تأثیر بوده و عبارت‌اند از: مقرون بصرفه بودن، تعادل‌بخشی در عرضه و تقاضای مسکن، نزدیکی به مرکز شهر، اولویت‌دهی به کیفیت فضای داخلی، افزایش تنوع مسکن و خانه‌دار شدن طیف بیشتری، انتخابی اختیاری در مقابل اجباری و امکان پس‌انداز بیشتر.
ونداد بنائی کشتان؛ حسن احمدی؛ حسین ذبیحی
چکیده
زبان و اصطلاحات عامیانه از قدیمی‌ترین عناصر متن شهر هستند. هدف از این پژوهش، استفاده از مفاهیم زبانشناسی و اصطلاحات عامیانه زبان در تحلیل محتوای متن شهر می‌باشد. روش مورداستفاده در این پژوهش، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی است. به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات، 37 مشاور املاک از مناطق 22 گانه تهران به روش نمونهگیری در دسترس برای ...
بیشتر
زبان و اصطلاحات عامیانه از قدیمی‌ترین عناصر متن شهر هستند. هدف از این پژوهش، استفاده از مفاهیم زبانشناسی و اصطلاحات عامیانه زبان در تحلیل محتوای متن شهر می‌باشد. روش مورداستفاده در این پژوهش، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی است. به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات، 37 مشاور املاک از مناطق 22 گانه تهران به روش نمونهگیری در دسترس برای مصاحبه انتخاب شدند. از آنان خواسته شد تا اصطلاحات عامیانه زبان که در مقوله معاملات مسکن و معرفی محلات کاربرد فراوان دارند را بیان کنند. همچنین با مراجعه به آگهی‌های مسکن در سایت‌های اینترنتی دیوار و شیپور و نیز صفحات مشاوران املاک در اپلیکیشن اینستاگرام، اصطلاحات مشابه، استخراج شدند. در ادامه، فرآیند کدگذاری و مقوله‌بندی این اصطلاحات انجام شد، به این صورت که همه اصطلاحاتی که دارای درون‌مایه معنایی مشترک بودند در یک مقوله قرار گرفتند. بر این اساس، 8 مقوله تأثیرگذار بر ارزش‌گذاری مسکن و محله مبتنی بر اصطلاحات عامیانه زبان به دست آمد که به ترتیب درصد تکرار عبارت‌اند از: 1- ویژگی‌های جغرافیایی زمین ساختمان در محله و شهر؛ 2- ویژگی‌های حقوقی؛ 3- امکانات رفاهی ساختمان؛ 4- ویژگی‌های طبیعی، اقلیمی و شرایط محیطی ساختمان؛ 5- ویژگی‌های مصالح و عمر بنا؛ 6- ویژگی‌های عامیانه؛ 7- امکانات خدماتی ساختمان؛ و 8- ویژگی‌های مهندسی ساختمان. ازنظر ارزش‌گذاری مسکن و محله در متن شهر، 5 مقوله تحریف‌شده، نادرست یا بیش از ارزش ذاتی هستند و فقط 3 مقوله دارای ارزش‌گذاری هم‌تراز ارزش ذاتی می‌باشند.
کسری آشوری؛ کیومرث ایراندوست؛ میلاد دوستوندی
چکیده
پدیده فقر پس از دوران صنعتی‌شدن به‌تدریج با چرخش فضایی و در چارچوب گذار از پدیده‌ای روستایی و صنعتی به پدیده‌ای شهری جایگزین شده و با رسیدن به گام دوم انباشت سرمایه در شهرها، چهره‌ای نو به خود گرفته که همواره رو به بازتولید بوده است. چندین دهه است که برای نمود کالبدیِ این مسئله‌مندی نام‌های گوناگونی ازجمله سکونتگاههای فقیرنشین‌شهری، ...
بیشتر
پدیده فقر پس از دوران صنعتی‌شدن به‌تدریج با چرخش فضایی و در چارچوب گذار از پدیده‌ای روستایی و صنعتی به پدیده‌ای شهری جایگزین شده و با رسیدن به گام دوم انباشت سرمایه در شهرها، چهره‌ای نو به خود گرفته که همواره رو به بازتولید بوده است. چندین دهه است که برای نمود کالبدیِ این مسئله‌مندی نام‌های گوناگونی ازجمله سکونتگاههای فقیرنشین‌شهری، سکونتگاههای غیررسمی، حاشیه‌نشینی، زاغه‌نشینی، بافت‌های مسئله‌دار و ازاین‌دست موارد به کار می‌رود. در این گذار در سطح جهانی در دوره‌های گوناگون دیدگاه‌های ناهمسانی برای برخورد با این پدیده اتخاذشده است که هریک آغاز گفتمانی غالب بر این مسئله‌مندی بوده است. هریک از این گفتمان‌ها بر پایه خواسته‌ها و الزاماتِ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه و نیز کاستی‌هایی که گفتمانِ حاکم به آن دچار شده‌اند، نظام معنایی خود را بازساخته و آن را به‌عنوان نظامی کارآمد در برون‌رفت از چالش‌های جامعه ارائه می‌دهد. در این راستا در سطح جهانی از هنگام چیرگی سرمایه‌داری تاکنون در گفتمان توسعه، گفتمان فرهنگ فقر و آسیب‌شناختی، دیدگاه‌ها و روشهای گوناگونی برای برخورد با فقر و سکونتگاههای خودانگیختۀ شهری اتخاذ شده است. این گفتمان‌ها به‌صورت مستقیم بر شرایط ملی و گفتمان رایج دوره در ایران اثر داشته است. به همین ترتیب گفتمان رایج و سیاست‌ها و رویکردهای برآمده از آن در هر دوره به‌صورت مستقیم بر شرایط محلی تأثیرگذار بوده است.
