برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
علی اکبر سالاری پور؛ آرمان حمیدی؛ عالیه فریدی فشتمی؛ امیرحسین نوربخش
چکیده
امروزه بخش بزرگی از رفتارهای محیط زیستی شهروندان تحت تأثیر ارتباط و میزان دلبستگی آنها با شهر است. به‌طوری‌که دلبستگی به مکان و شهر مؤلفه‌ای حیاتی در پرورش شهروندان حامی محیط‌زیست محسوب میگردد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- کمی میباشد. جهت جمعآوری اطلاعات باهدف سنجش تأثیر میزان دلبستگی به شهر و همچنین خصوصیات فردی شهروندان، ...
بیشتر
امروزه بخش بزرگی از رفتارهای محیط زیستی شهروندان تحت تأثیر ارتباط و میزان دلبستگی آنها با شهر است. به‌طوری‌که دلبستگی به مکان و شهر مؤلفه‌ای حیاتی در پرورش شهروندان حامی محیط‌زیست محسوب میگردد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- کمی میباشد. جهت جمعآوری اطلاعات باهدف سنجش تأثیر میزان دلبستگی به شهر و همچنین خصوصیات فردی شهروندان، بر بروز رفتارهای حامی محیط زیستی در میان شهروندان، تعداد 402 پرسشنامه از طریق ساکنین شهر رشت تکمیل شده است. دادههای به‌دست‌آمده از پرسشنامهها به‌صورت کمی وارد نرم‌افزار SPSS شده و سپس با استفاده از نرم‌افزار Smart PLS3 به مدل‌سازی و تجزیه‌وتحلیل یافتهها پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان داد که برخلاف انتظار رابطه تأثیرگذاری میان شاخصهای دلبستگی فردی به مکان، محل تولد، مدت سکونت و میزان تحصیلات بر رفتارهای حامی محیط زیستی شهروندان، وجود ندارد؛ اما از سوی دیگر نتایج مدل‌سازی نمایانگر این موضوع بود که در گام نخست رفتارهای حامی محیط زیستی شهروندان بیشترین ارتباط و اثرپذیری را از دلبستگی اجتماعی شهروندان با مکان یا شهر دارند. سپس در گام بعدی تعدادی از ویژگی‌های فردی شهروندان ازجمله سن و وضعیت تأهل نیز بر رفتارهای حامی محیط زیستی شهروندان تأثیرگذار میباشد و رابطه مستقیمی میان آنها برقرار است.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
احمد دراهکی؛ مژده بهاری
چکیده
تحقیق حاضر باهدف بررسی موانع مشارکت زنان در طرح ریحان شهر منطقه 12 شهرداری تهران میباشد. این پژوهش از روش کیفی و استراتژی نظریه‌ی مبنای بهره گرفته است. برای گردآوری دادهها از مصاحبههای عمیق و نیمه‌ساختار یافته با حضور 35 مشارکت‌کننده استفاده شد. نتایج نشان میدهد پدیده محوری شناسایی‌شده بازسازی اجتماعی ناهمگونی ساختاری ...
بیشتر
تحقیق حاضر باهدف بررسی موانع مشارکت زنان در طرح ریحان شهر منطقه 12 شهرداری تهران میباشد. این پژوهش از روش کیفی و استراتژی نظریه‌ی مبنای بهره گرفته است. برای گردآوری دادهها از مصاحبههای عمیق و نیمه‌ساختار یافته با حضور 35 مشارکت‌کننده استفاده شد. نتایج نشان میدهد پدیده محوری شناسایی‌شده بازسازی اجتماعی ناهمگونی ساختاری در ذهنیت کنشگران میباشد؛ که از مجموعه شرایط زمینهای شامل: ترجیح مسائل فردی بر مسائل محله، تعارض و فشار نقش، فهم شهرداری به‌مثابه نهاد خدماتی تا اجتماعی، مجموعه‌ای از شرایط علی شامل: عدم بازخوردهای مثبت از طرح‌های قبلی، اطلاع‌رسانی نامتناسب، مسائل دیده نشده، مبهم بودن طرح ریحان شهر، عدم توجه به میزان توانمندی مشارکت‌کنندگان، ایده‌آل گرایی به‌جای واقعیت‌گرایی، پولی سازی ریحان شهر، نادیده گرفتن زمینه‌های اجتماعی، در حال تکوین بودن، پیچیدگی در آغاز طرح، پیچیدگی در حین اجرا طرح و پیچیدگی فناوری طرح و مجموعه‌ای شرایط مداخله‌گر شامل: برنامههای بی‌ثبات، بی‌اعتمادی نهادی، مسائل درون‌سازمانی و بی قدرتی در نربان قدرت نشات میگیرد. پیامد مجموعه عوامل گفته شده پنداشت‌ها و برساخت‌های کنشگران شامل عدم باور به اثربخش بودن طرح و پنداشت نمایشی بودن طرح ریجان می‌شوند. پیشنهادات سیاستی در متن آمده است.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
سمانه نیازخانی؛ اسفندیار زبردست؛ آنگلا میلیون
چکیده
تبیین نتایج «برنامههای آمایشی» به‌عنوان محصول برنامهریزی فضایی با «پایداری سکونتگاهها» به‌عنوان محصول پایداری و توسعه پایدار با رویکردهای جدید یک مسئله جدی است. در این پژوهش، محور اقتصاد با رویکرد RBM موردنظر است. هدف، قابلیت دستیابی به پایداری سکونتگاهها با تأکید بر رشد اقتصادی و اشتغال پایدار از طریق برنامههای ...
بیشتر
تبیین نتایج «برنامههای آمایشی» به‌عنوان محصول برنامهریزی فضایی با «پایداری سکونتگاهها» به‌عنوان محصول پایداری و توسعه پایدار با رویکردهای جدید یک مسئله جدی است. در این پژوهش، محور اقتصاد با رویکرد RBM موردنظر است. هدف، قابلیت دستیابی به پایداری سکونتگاهها با تأکید بر رشد اقتصادی و اشتغال پایدار از طریق برنامههای آمایش استانی در مناطق کمتر توسعه‌یافته است. طرح این پژوهش، ترکیبی متوالی است؛ و روش کمی- کیفی در دو فاز انجام خواهد شد؛ در فاز اول با مرور نظام‌مند پژوهش‌های پیشین و تحلیل محتوای کیفی جهت‌دار اسناد برنامههای آمایش استان‌های مناطق کمتر توسعه‌یافته منتخب پژوهش، ارکان و عوامل پایداری سکونتگاهها استخراج شد. در فاز بعدی اعتبار ارکان و عوامل و نیز رابطه متقابل آنها و بازتاب محتوایی و عملی آنها در اسناد برنامههای آمایش استان ه از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با خبرگان و تحلیل محتوای تلخیصی این مصاحبه واکاوی شد. برآیند نتایج تحلیل، تناظری موجه میان سطوح فضایی و مؤلفه‌های مذکور پایداری سکونتگاهها، با ماهیت سطوح سه‌گانه خروجی، پیامد و اثر را نشان میدهد. با بزرگترشدن سطح فضایی سکونتگاهها ضریب نفوذ نتایج برنامههای توسعه در طول زمان کاهش می‌یابد و از «اثر» به «خروجی» میل میکند.
غلامرضا لطیفی
چکیده
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای در مهرماه سال 1399 یکی ازبرجسته ترین اعضا هیات تحریریه خود را از دست داد که ثلمه ای برای جامعه علمی وبویژه فعالان حوزه شهرسازی کشور بود، لذا بر اساس ادای وظیفه و اخلاق حرفه ایبرآن شدیم که مقدمه ای در شماره جاری فصلنامه به این امر اختصاص داده شود تاشاید سهم کوچکی از دین خود را به او تقدیم داریم.
بیشتر
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای در مهرماه سال 1399 یکی ازبرجسته ترین اعضا هیات تحریریه خود را از دست داد که ثلمه ای برای جامعه علمی وبویژه فعالان حوزه شهرسازی کشور بود، لذا بر اساس ادای وظیفه و اخلاق حرفه ایبرآن شدیم که مقدمه ای در شماره جاری فصلنامه به این امر اختصاص داده شود تاشاید سهم کوچکی از دین خود را به او تقدیم داریم.
غلامرضا لطیفی
چکیده
در آغازین بهار قرن جدید با غمی جانکاه روبرو شدیم و یکی از شریف ترین و پاک ترینمعلمان این دیار کهن را که استادی به غایت کمال و ادب و نیز شاعر، ادیب، سخنور و سخن دان ونویسنده ای متبحر بود را از دست دادیم، سخن از اصغر عسکری خانقاه اولین انسان شناس زیستیکشور و مردم شناسی تمام عیار بود، که در 15 فروردین ماه 1401 پس از یک دوره بیماری در سن84 سالگی ...
بیشتر
در آغازین بهار قرن جدید با غمی جانکاه روبرو شدیم و یکی از شریف ترین و پاک ترینمعلمان این دیار کهن را که استادی به غایت کمال و ادب و نیز شاعر، ادیب، سخنور و سخن دان ونویسنده ای متبحر بود را از دست دادیم، سخن از اصغر عسکری خانقاه اولین انسان شناس زیستیکشور و مردم شناسی تمام عیار بود، که در 15 فروردین ماه 1401 پس از یک دوره بیماری در سن84 سالگی درگذشت.
سحر صفری؛ سید یعقوب موسوی
چکیده
چکیده پژوهش حاضر تاثیر رشد شهرگرایی بر احساس تعلق محله‌ای را بررسی میکند و در این راستا مفهوم شهرگرایی با تاکید بر نظریه لوئیس ورث و نظریه های مکتب شیکاگو و مفهوم احساس تعلق محله‌ای با استفاده از نظریه های حس تعلق به اجتماع محله‌ای مک میلان و چاویس، هویت مکان رلف و رائولز و نظریه سیستمیک کاساردا و جانویتز مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. ...
بیشتر
چکیده پژوهش حاضر تاثیر رشد شهرگرایی بر احساس تعلق محله‌ای را بررسی میکند و در این راستا مفهوم شهرگرایی با تاکید بر نظریه لوئیس ورث و نظریه های مکتب شیکاگو و مفهوم احساس تعلق محله‌ای با استفاده از نظریه های حس تعلق به اجتماع محله‌ای مک میلان و چاویس، هویت مکان رلف و رائولز و نظریه سیستمیک کاساردا و جانویتز مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. احساس تعلق محله‌ای به عنوان متغیر وابسته شامل ابعاد عینی، ذهنی، شناختی و احساسی میباشد. جامعه مورد مطالعه این پژوهش از میان مناطق 22 گانه شهر تهران، مناطق 2، 13 و 20 میباشد که چهار محله از هر منطقه به صورت تصادفی انتخاب شدند. روش مورد استفاده پیمایش است که با استفاده از تکنیک پرسشنامه، دادهها در سطح جمعیت آماری 391 نفر که در رده سنی 20 سال به بالا تعریف شده‌اند، به دست آمده است. در نهایت اطلاعات گردآوری شده با استفاده از تحلیل ضرایب همبستگی، آزمون آنالیز واریانس و تحلیل رگرسیون چند متغیره مورد بررسی قرارگرفته است.برخی از مهمترین نتایج بدست آمده از همبستگی میان متغیرها حاکی از آن است که بین سبک زندگی شهری، گرایش به روابط گسترده در شهر و دلبستگی به مکان شهری با احساس تعلق محله‌ای همبستگی منفی و معنادار، وجود دارد. بعلاوه نتایج نشان می دهد بین طول مدت اقامت، نوع مالکیت منزل مسکونی با احساس تعلق محله‌ای همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. ضمنا رابطه معناداری میان متغیرهای زمینهای سن و میزان درآمد افراد مورد مطالعه با احساس تعلق آنان به محل زندگی‌شان به دست آمده است.
علی خاکساری؛ میترا عظیمی؛ ادریس خاکی
چکیده
به دنبال فراگیر شدن پارادایم‌های جدید در برنامهریزی شهری مقوله اختلاط کاربری‌های زمین به عنوان اقدامی مهم جهت نیل به اهداف توسعه پایدار شهری مطرح شده است. با توجه به مزایای متعدد اختلاط کاربری‌های زمین در یک منطقه شهری از جمله کاهش نرخ تولید سفر، کارشناسان در تلاشند با روشهای گوناگونی تناسب اختلاط کاربری‌های زمین را ارزیابی ...
بیشتر
به دنبال فراگیر شدن پارادایم‌های جدید در برنامهریزی شهری مقوله اختلاط کاربری‌های زمین به عنوان اقدامی مهم جهت نیل به اهداف توسعه پایدار شهری مطرح شده است. با توجه به مزایای متعدد اختلاط کاربری‌های زمین در یک منطقه شهری از جمله کاهش نرخ تولید سفر، کارشناسان در تلاشند با روشهای گوناگونی تناسب اختلاط کاربری‌های زمین را ارزیابی نموده و به عنوان یک مؤلفه محوری در برنامهریزی شهری از آن بهره گیرند. بر این اساس در تحقیق حاضر قصد بر آن است تا به بررسی مزایا و تأثیر اختلاط کاربری‌ها بر تولید سفر در محله‌های شماره 5 و 6 شهر بانه پرداخته شود. این تحقیق از نوع پژوهش‌هایکاربردیبوده و به روش کمّی انجام شده و دادههای تحقیق به روش پیمایش و توزیع پرسشنامه همچنین برداشت‌های میدانی بهدستآمدهاست. به لحاظ کالبدی تفاوت اصلی این دو محله در درجه اختلاط کاربری‌هاست. بنابراین ارزیابی تناسب اختلاط کاربری‌های دو محله یاد شده می‌تواند در سطح محلی، راهنمای مناسبی در جهت برنامهریزی شهری بانه باشد. نتایج تحقیق نشان میدهد که اختلاط کاربری‌ها در محله 6 بیش از محله 5 بوده و در پی آن تولید سفر درون محله‌ای محدوده شماره 6 بیشتر از محدوده شماره 5 است. همچنین میزان تولید سفر برون محله‌ای در محدوده محله 5 با اختلاط کاربری کمتر بیشتر از میزان تولید سفر برون محله‌ای محدوده محله 6 باترکیب کاربری بالاتر بوده است. بنابراین جهت‌گیری اصلی برنامهریزی در محله 5 می‌باید افزایش اختلاط کاربری‌ها باشد و در محله 6، حفظ و ارتقای کیفیت اختلاط کاربری‌ها مدنظر قرار گیرد.
محسن صادقی امینی؛ غلامرضا لطیفی؛ جعفر هزارجریبی؛ ابوتراب طالبی
چکیده
از مهمترین اهداف طرح‌های تفصیلی، تأمین سرانه‌های استاندارد خدمات شهری در راستای رفع نیازهای شهروندان است. تحقق‌پذیری این طرح‌ها، موکول به انطباق با زمینه است که در یک جامعۀ اسلامی، الزامات خاص خود را طلب میکند. در آموزه‌های اسلام، پاسخ به نیازهای مادی و فرا مادی انسان مدنظر قرارگرفته و شهر به‌عنوان بستر حیات طیبه، باید این ...
بیشتر
از مهمترین اهداف طرح‌های تفصیلی، تأمین سرانه‌های استاندارد خدمات شهری در راستای رفع نیازهای شهروندان است. تحقق‌پذیری این طرح‌ها، موکول به انطباق با زمینه است که در یک جامعۀ اسلامی، الزامات خاص خود را طلب میکند. در آموزه‌های اسلام، پاسخ به نیازهای مادی و فرا مادی انسان مدنظر قرارگرفته و شهر به‌عنوان بستر حیات طیبه، باید این مهم را تسهیل کند. بنابراین فراهم نمودن سرانۀ کالبدهای متناظر با نیازهای فرا مادی (مانند کاربری مذهبی)، از اهمیت برخوردار است. این پژوهش در شرایطی که خلاً پژوهش‌های مختلف کیفی و کمی در خصوص سرانۀ مذهبی شهرها کاملاً محسوس است، ضمن ارائۀ الگویی برای آسیب‌شناسی توزیع فضایی سرانۀ مذهبی شهرها، به ارزیابی طرح تفصیلی شهر مقدس قم از این منظر پرداخته است. تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی بوده که گردآوری دادههای آن با روش اسنادی و مشاهدۀ میدانی انجام پذیرفته و در نهایت، دادههای اطلاعات مکانی (GIS) حاصل از برداشت میدانی پژوهشگر در انطباق با طرح تفصیلی مصوب و اسناد فرادست، تحلیل محتوا شد. نتایج تحقیق، کمبود سرانۀ مذهبی در مقیاس محله‌های شهر قم را با روشهای مختلف تحلیلی، اثبات میکند. از یک‌سو طرح تفصیلی، مساحتی حدود 7% کاربری‌های مذهبی محلات را در تعریض معابر قرار داده و از سوی دیگر، عدم توزیع استاندارد و نرمال فضاهای مذهبی موجود و پیشنهادی طرح تفصیلی، منجر به انحراف بین حداقل %34 تا 68% نسبت به اهداف طرح جامع شهر و مقررات موضوعه شده است.
غلامرضا لطیفی
چکیده
بازگشت همه بسوی اوستفصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای بار دیگر عزیزی از عزیزان را از دست داد واعضای هیئت تحریریه را در سوگ نشاند. دکتر سید یعقوب موسوی همکار فهیم و نجیبما در دانشگاه الزهرا که عضو هیئت تحریریه فصلنامه بودند، در کمال ناباوری و ناگهانیرخ در نقاب خاک کشید و ثلمهای برای جامعه متخصصان شهری و به ویژه حوزهبرنامه ریزی ...
بیشتر
بازگشت همه بسوی اوستفصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای بار دیگر عزیزی از عزیزان را از دست داد واعضای هیئت تحریریه را در سوگ نشاند. دکتر سید یعقوب موسوی همکار فهیم و نجیبما در دانشگاه الزهرا که عضو هیئت تحریریه فصلنامه بودند، در کمال ناباوری و ناگهانیرخ در نقاب خاک کشید و ثلمهای برای جامعه متخصصان شهری و به ویژه حوزهبرنامه ریزی شهری کشور وارد ساخت. دکتر موسوی را از بیست سال پیش میشناختم،فردی بسیار متواضع، خردمند و دردآشنا و بسیار دلسوز برای همکاران و برای دانشجویانچون دوست و پدری مهربان بودند و سعی داشتند که به هیچ وجه به دانشجو استرس واردنکند. دارای وسواس بسیار باالی علمی و بسیار نکته سنج بودند و در فرایند آموزش وپژوهش گام بهگام با دانشجو حرکت میکردند و سعی داشتند با تعامل با همکاران به نقاطاشتراک بیشتری برسند.
محمدتقی رضویان؛ حامد قادرمرزی؛ مهدی علیان؛ رامین چراغی
چکیده
از اوایل دهه ۹۰ میلادی به‌کارگیری شاخصهای مربوط به اندازهگیری و ارزیابی عملکرد در برنامه‌ها و پروژه‌های آژانس‌های دولتی مجدداً رونق یافته است و مدیریت شهری نیز از این موج بی‌نصیب نمانده است. از آنجایی که مدیریت شهری با شکل‌دهی به فضای زیستی در همه زمینه‌ها، در پی افزایش رفاه شهروندان و دستیابی به توسعه پایدار محله‌ای و شهری ...
بیشتر
از اوایل دهه ۹۰ میلادی به‌کارگیری شاخصهای مربوط به اندازهگیری و ارزیابی عملکرد در برنامه‌ها و پروژه‌های آژانس‌های دولتی مجدداً رونق یافته است و مدیریت شهری نیز از این موج بی‌نصیب نمانده است. از آنجایی که مدیریت شهری با شکل‌دهی به فضای زیستی در همه زمینه‌ها، در پی افزایش رفاه شهروندان و دستیابی به توسعه پایدار محله‌ای و شهری است؛ ارزیابی عملکرد، در حقیقت یکی از ابزارهای اصلی و اساسی مدیریت جهت تحقق اهداف، استراتژی‌ها و برنامه‌ها میباشد و یکی از راه‌های ارزیابی عملکرد میزان رضایت مردم میباشد. در همین راستا پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه و در ارتباط با ابعاد پایداری محله‌ای و عملکرد مدیریت شهری در پایداری محله‌ای، به دنبال سنجش وضعیت عملکرد مدیریت شهری و تعیین استراتژی بهینه در بافت تاریخی شهر یزد میباشد. نتایج حاصله از میزان رضایتمندی شهروندان از عملکرد مدیریت شهری، در ابعاد چهارگانه اجتماعی- فرهنگی، زیست- محیطی، اقتصادی و کالبدی- فیزیکی نشانگر این است که در تمامی محلات بافت تاریخی شهر یزد، عملکرد مدیریت شهری از منظر شهروندان قابلقبول نمی‌باشد و لازم است مدیریت شهری با در دستور کار قرار دادن استراتژی ارتقاء در تمامی محلات بر تأمین هرچه بهتر شاخصهای عملکردی و بهطور ویژه شاخصهای مرتبط با پایداری محله‌ای همت گمارد و با تمرکز برنامه‌ها، منابع و فعالیت‌ها و به تأمین هرچه مطلوب‌تر خدمات موردنیاز شهروندان اقدام نماید.
ستاره تازه دل؛ اسماعیل شیعه؛ سیدمسلم سیدالحسینی؛ کیومرث حبیبی
چکیده
این مقاله با هدف دستیابی به الگوی مناسب مدیریت یکپارچۀ حوزۀ مادر شهری مشهد با در نظر گرفتن جایگاه تمامی کنشگران انجام‌شده است. روش تحقیقی مقاله از نوع از روش کیفی تحلیل محتوای مضمون بوده و از مصاحبۀ نیمه ساختاریافته استفاده‌شده است. جامعۀ آماری خبرگان و متخصصین حوزۀ مدیریت شهری درنظرگرفته شده‌اند. نمونه‌گیری از ترکیب دو روش معیاری ...
بیشتر
این مقاله با هدف دستیابی به الگوی مناسب مدیریت یکپارچۀ حوزۀ مادر شهری مشهد با در نظر گرفتن جایگاه تمامی کنشگران انجام‌شده است. روش تحقیقی مقاله از نوع از روش کیفی تحلیل محتوای مضمون بوده و از مصاحبۀ نیمه ساختاریافته استفاده‌شده است. جامعۀ آماری خبرگان و متخصصین حوزۀ مدیریت شهری درنظرگرفته شده‌اند. نمونه‌گیری از ترکیب دو روش معیاری و گلوله برفی استفاده‌شده است. روش تحلیل دادههای مصاحبه نیز به‌صورت تفسیری بوده و از نرم‌افزار Atlas-ti.7 استفاده‌شده است. یافتهها حاکی از آن است که حوزۀ مادر شهری مشهد متشکل از چهار شهرستان مشهد، چناران، فریمان و بینالود است که به‌صورت مجزا مدیریت می‌شوند. بازیگران ساختار مدیریت در سه بخش دولتی، عمومی و خصوصی شناسایی شدند. پیشنهاد میشود یک نهاد یکپارچۀ مدیریت مادر شهری شکل گیرد که بر کل حوزه تسلط دارد. این نهاد متشکل از شورای مادر شهر است که وظیفۀ قانونگذاری، تصمیم‌گیری و تهیه طرح را بر عهده دارد. اعضای شورا ترکیبی از نمایندگان تمام کنشگران میباشد که با قانونگذاری و انتخاب شهردار در مدیریت حوزه دخیل می‌شوند.
محمد جواد مقیسه؛ حسن احمدی؛ میلاد همافر
چکیده
توسعه مبتنی بر مزیت رقابتی یکی از روشهای نوین برنامهریزی منطقهای است که افزایش بهره‌وری اقتصادی به همراه بهبود کیفیت زندگی در سطح منطقه را فراهم می‌نماید. از رویکردهای تدوین برنامههای رقابت‌پذیری‌منطقه‌ای، نظریه مراکز مکمل است که در آن دو یا چند شهر به‌صورت دسته‌جمعی و مبتنی بر پتانسیلهای مکمل یکدیگر برای حرکت ...
بیشتر
توسعه مبتنی بر مزیت رقابتی یکی از روشهای نوین برنامهریزی منطقهای است که افزایش بهره‌وری اقتصادی به همراه بهبود کیفیت زندگی در سطح منطقه را فراهم می‌نماید. از رویکردهای تدوین برنامههای رقابت‌پذیری‌منطقه‌ای، نظریه مراکز مکمل است که در آن دو یا چند شهر به‌صورت دسته‌جمعی و مبتنی بر پتانسیلهای مکمل یکدیگر برای حرکت به‌سوی توسعه، مورد برنامهریزی قرارگرفته‌اند. ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف اصلی تدوین چارچوبی برای ایجاد یک شبکه شهری رقابت‌پذیر شهری در مقیاس منطقه در پی یافتن شاخصهای مؤثر بر رقابت‌پذیری شهری در استان مازندران بوده و در تلاش است تا با بهره‌مندی از شاخصهای به‌دست‌آمده، به چارچوبی کلی برای ایجاد شبکه شهری رقابت‌پذیر در سطح استان دست یابد. تحقیق حاضر از نوع کمی است و از حیث روش در گروه تحقیقات کاربردی طبقه‌بندی میشود. برای بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر رقابت‌پذیری شهری در مقیاس منطقه، از روش تحلیل سلسله مراتبی و تکنیک دلفی استفاده میشود و برای بررسی مزیت رقابتی هر یک از شهرستان‌ها مدل تغییر سهم به کار گرفته میشود. در انتها با استفاده از روش تحلیلی سوات نقش شهرستانهای مختلف استان در حوزههای همگن تدقیق میشود که 5 شهرستان نقش کشاورزی، 8 شهرستان نقش خدماتی و 9 شهرستان نقش صنعتی را به‌عنوان نقش اصلی توسعه خود، در راستای رسیدن به یک شبکه مکمل در مقیاس منطقه باید اتخاذ نمایند.
ساناز سعیدی؛ مهدی آسیایی
چکیده
یکی از مهمترین راه‌های جهت مقابله با مخاطره سیل پهنه‌بندی پتانسیل سیل‌خیزی میباشد. پژوهش حاضر باهدف پهنه‌بندی خطر وقوع سیل در شهرستان سبزوار با تأکید بر نقاط شهری و روستایی در سال 1399 انجام پذیرفته؛ این پژوهش از نوع کاربردی و در آن از منطق فازی، تحلیل سلسله‌مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده‌شده است. در این پژوهش هشت ...
بیشتر
یکی از مهمترین راه‌های جهت مقابله با مخاطره سیل پهنه‌بندی پتانسیل سیل‌خیزی میباشد. پژوهش حاضر باهدف پهنه‌بندی خطر وقوع سیل در شهرستان سبزوار با تأکید بر نقاط شهری و روستایی در سال 1399 انجام پذیرفته؛ این پژوهش از نوع کاربردی و در آن از منطق فازی، تحلیل سلسله‌مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده‌شده است. در این پژوهش هشت معیار شیب، فاصله از رودخانه، ارتفاع، زمین‌شناسی، کاربری اراضی، بارش، تراکم زهکشی و پوشش موردبررسی قرار گرفته‌اند. جهت پهنه‌بندی خطر وقوع سیل در شهرستان سبزوار بر اساس معیارهای فوق ابتدا فرآیند رَسترسازی لایه‌ها انجام و سپس با استفاده از توابع عضویت فازی، فازی و در نهایت نقشه‌های فازی شده لایه‌ها به‌دست‌آمده است. در ادامه نیز با کمک نرم‌افزار اکسل فرآیند مقایسه زوجی معیارها نسبت به یکدیگر انجام و سپس وزن نهایی معیارها با لایه‌های فازی شده ترکیب و در نهایت نقشه‌های به‌دست‌آمده با عملگرهای فازی منطبق و نقشه پهنه‌بندی استخراج گردیده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد متغیرهای مؤثر در ایجاد سیل در منطقه شامل شیب با ضریب وزنی 340/0 و بارش با ضریب 184/0 میباشد. البته متغیر پوشش گیاهی با ضریب 020/0 از کمترین تأثیر در منطقه برخوردار میباشد. با توجه به نقشه کلاسه‌بندی خطر سیل‌خیزی شهر سبزوار به‌عنوان مهمترین کانون جمعیتی شهرستان در محدوده خطر کم قرار دارد به لحاظ سکونتگاههای روستایی نیز اکثر آبادی‌های این شهرستان در پهنه با خطر خیلی کم، کم و متوسط قرار دارند.
سحر ندایی طوسی؛ رامینا جهانبخش جاوید
چکیده
با تغییر ماهیت تولید ثروت در عصر جدید جذب طبقه خلاق اهمیت بسیاری یافته و ضرورت پرداختن به رویکرد شهر خلاق در کلان‌شهرهای جهان ازجمله تهران را ضروری ساخته است. هدف نوشتار پیشِ رو وضعیت‌سنجی و آسیب‌شناسی عینی و ذهنی کلان‌شهر تهران از منظر شهر خلاق، با تأکید بر ذهنیت‌ها و دانش عامه و ارائه راهکارهای برنامه‌ریزانۀ شهری خلاق است. این ...
بیشتر
با تغییر ماهیت تولید ثروت در عصر جدید جذب طبقه خلاق اهمیت بسیاری یافته و ضرورت پرداختن به رویکرد شهر خلاق در کلان‌شهرهای جهان ازجمله تهران را ضروری ساخته است. هدف نوشتار پیشِ رو وضعیت‌سنجی و آسیب‌شناسی عینی و ذهنی کلان‌شهر تهران از منظر شهر خلاق، با تأکید بر ذهنیت‌ها و دانش عامه و ارائه راهکارهای برنامه‌ریزانۀ شهری خلاق است. این پژوهش، که در زمرۀ پژوهش‌های ارزیابانۀ ترکیبی (کمی و کیفی) قرار دارد، می‌کوشد از طریق پیشنهاد مدل مفهومی متناسب با شرایط تهران، شاخص تلفیقی شهر خلاق را تدوین کرده و از طریق آن به سنجش وضعیت بپردازد. مدل مفهومی پژوهش در مجموع از 26 معیار و 66 شاخص تشکیل میشود. نتایج تحلیل‌ها به‌واسطۀ آمار رسمی نشان‌دهندۀ این است که تهران در رتبه‌بندی‌های جهانی از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. در دوازده مؤلفه بررسی‌شده در ارزیابی ذهنی به شیوۀ مصاحبه با گروه‌های هدف مشخص شد که مؤلفه‌های سرمایه نهادی و ساختاری، کارآفرینی و سرمایه‌گذاری و زیرساخت‌های هوشمند، دارای امتیاز پایین‌تر از 40% است. مؤلفه‌های سرمایه انسانی، سرمایه خلاق و رقابت‌پذیری نیز مؤلفه‌هایی هستند که در ارزیابی‌های ذهنی، امتیاز بالاتر از متوسط کسب کرده‌اند. دستاورد این پژوهش، با شناسایی کاستی‌های شهر تهران می‌تواند نقشه راهی برای برنامهریزی کلان‌شهر تهران از منظر اصول شهر خلاق باشد.
سید تاج الدین منصوری؛ اسماعیل ضرغامی
چکیده
چگونگی مسیریابی در محوطه مجتمع‌های مسکونی، موضوع مهمی برای طراحی معماری این‌گونه فضاها است. مسیری که محور دید و خوانایی بیشتری را برای انسان ایجاد نماید، می‌تواند مسیری بهینه باشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی ساختار فرمی مسیریابی در فضای مجتمع‌های مسکونی بر اساس نظریه نحو فضا است. در این پژوهش، یک توصیف ساختاری از رفتار محیطی ...
بیشتر
چگونگی مسیریابی در محوطه مجتمع‌های مسکونی، موضوع مهمی برای طراحی معماری این‌گونه فضاها است. مسیری که محور دید و خوانایی بیشتری را برای انسان ایجاد نماید، می‌تواند مسیری بهینه باشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی ساختار فرمی مسیریابی در فضای مجتمع‌های مسکونی بر اساس نظریه نحو فضا است. در این پژوهش، یک توصیف ساختاری از رفتار محیطی انسان بر اساس مبانی نظری نحو فضا ارائه میشود. همچنین با استفاده از نرم‌افزار Depthmap X 0.50 و با استخراج روشهای مبتنی بر گراف، ادراک و تفسیر مردم از مسیریابی در محوطه مجتمع مسکونی تبیین میگردد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که سه نوع گردش مبتنی بر شبکه، منحنی و خطی در طراحی محوطه مجتمع‌های مسکونی صورت میگیرد که انسان با توجه به اهداف و منافع فردی و جمعی، می‌تواند یکی از این مسیرهای را برای عبور انتخاب نماید. همچنین بر اساس نتایج، مسیریابی در مسیر گردش خطی، آسان‌ترین مورد در جهت ادراک فضا است. همچنین مسیریابی شبکه‌ای به سبب خوانایی کمتر، دشوارترین مسیر جهت مسیریابی افراد میباشد. مسیریابی منحنی نیز به سبب اینکه دارای عمق فضایی کوتاه‌تری میباشد، دارای خوانایی مناسبی میباشد. به‌طورکلی یافتهها در این پژوهش نشان دادند که مسیریابی با عمق فضا و محور بصری افراد رابطه معناداری دارد.
رضا خیرالدین؛ علیرضا صلاحی مقدم
چکیده
رویکردهای ساماندهی اسکان‍های غیررسمی بر نیازهای سکونت گاه‍ها، یعنی تفکر تأمین نیاز و خدمات متمرکز بوده و توجه کمتری به سرمایه‍ها و توانمندی‍های ساکنان این سکونتگاهها شده است. لذا رویکردهای توسعه مبتنی بر اجتماعات محلی در بین برنامه ریزان رواج یافته است. در سیاست توسعه دارایی مبنا، توسعه بر پایه سرمایه‍های محلی و با ...
بیشتر
رویکردهای ساماندهی اسکان‍های غیررسمی بر نیازهای سکونت گاه‍ها، یعنی تفکر تأمین نیاز و خدمات متمرکز بوده و توجه کمتری به سرمایه‍ها و توانمندی‍های ساکنان این سکونتگاهها شده است. لذا رویکردهای توسعه مبتنی بر اجتماعات محلی در بین برنامه ریزان رواج یافته است. در سیاست توسعه دارایی مبنا، توسعه بر پایه سرمایه‍های محلی و با کمترین دخالت‍های دولت صورت میگیرد. لذا هدف مقاله واکاوی رویکرد توسعه دارایی‍مبنا به منظور ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی با انتخاب اسکان غیررسمی محله فرحزاد در شمال غرب تهران است. این پژوهش با رویکرد ترکیبی (کمی ـ کیفی)، به لحاظ ماهیت در دسته پژوهش های توصیفی ـ‍تحلیلی قرار میگیرد. به منظور برداشت دارایی های محله فرحزاد از روش مطالعه اسناد، پیمایش‍های میدانی و مصاحبه های نیمه ساختار یافته با کنشگران محلی و ساکنین استفاده شده است. تعداد 93 خانوار برای پرسشنامه و مصاحبه بهطور تصادفی انتخاب‍شده‍اند و تحلیل دادهها با روش تحلیل محتوا انجام گرفته است. نتایج نشان میدهد وجود شبکه های نسبتاً قدرتمند غیررسمی بین نهادهای مردمی فعال، نهادهای مذهبی و ساکنان و قومیت‍ها، سرمایه اجتماعی بالا و روددره فرحزاد و سرمایه‍های کالبدی محله از دارایی‍های این محدوده هستند. متناسب با دارایی های مطالعه و احصا شده، برنامههای اولویت‍دار و نهادهای مجری مشخص شده اند تا با اجرای برنامه ها بهبود شرایط زیست و معیشت و کاهش آسیب های اجتماعی در محله فرحزاد محقق گردد.
رضا مستوفی؛ طاهره عرفان منش؛ امیر صابری؛ محمدرضا اکبری
چکیده
بافت‌هایفرسودهوقدیمیشهرهایایرانکهدراغلبمواردهستهاولیهوبخشاصلیشهرهاراتشکیلمی‌دهند،ازیک‌طرفجزءمیراثفرهنگیوتاریخیآنشهرهامحسوبشدهوحفظ و بهسازیکالبدیوتوانمندسازیعملکردی آن‌هاواجب بوده وازطرفدیگراغلباینبافت‌هاباگذشتزمانوعدمتوجهونگهداریمناسب،دچارفرسودگیواضمحلالکالبدیوعملکردیمی‌گردند. همگامبا تغییراتاقتصادی،اجتماعیوفرهنگیو ...
بیشتر
بافت‌هایفرسودهوقدیمیشهرهایایرانکهدراغلبمواردهستهاولیهوبخشاصلیشهرهاراتشکیلمی‌دهند،ازیک‌طرفجزءمیراثفرهنگیوتاریخیآنشهرهامحسوبشدهوحفظ و بهسازیکالبدیوتوانمندسازیعملکردی آن‌هاواجب بوده وازطرفدیگراغلباینبافت‌هاباگذشتزمانوعدمتوجهونگهداریمناسب،دچارفرسودگیواضمحلالکالبدیوعملکردیمی‌گردند. همگامبا تغییراتاقتصادی،اجتماعیوفرهنگیو فناوری‌هایجدید،بافت‌هایشهریباتغییرشکلوشالودهمواجه گردیده‌اند،چرا کهشهرنیزهمچونسایرپدیده‌هایمصنوعیانسان‌ساختدرطولزماندچارتغییروتحولمی‌گردد. در ایران اغلب شهرهای کهن و پرجمعیت دارای چنین وضعیتی هستند و در این راستا این تحقیق در شهر لامرد واقع در جنوب استان فارس انجام شده است که هدف از این پژوهش بهسازی و نوسازی و شناخت نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدها و برطرف کردن آن‌هاست. ارائه استراتژی با استفاده از مدل swot است. در این پژوهش از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده و نوع آن نیز کاربردی میباشد. نتایج نشان میدهد که روند رو به رشد در ساخت‌وساز به‌عنوان اولین فرصت، قرارگیری شهر در پهنه‌بندی زلزله با خطر بالا به‌عنوان نخستین تهدید، پتانسیل استفاده از زمینهای بایر و بدون استفاده جهت ایجاد فضاهای مناسب جهت ارتقای کیفیت زیست محیط به‌عنوان نخستین قوت و پایین بودن تعداد ابنیه باکیفیت نوساز و استاندارد به‌عنوان نخستین ضعف محسوب میشود. و درنهایت با توجه به نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت به تدوین استراتژی‌ها اقدام گردید.
سیده سمیه حسینی؛ مسعود تقوایی
چکیده
دولت‌های بسیاری در سرتاسر جهان نسبت به توسعه و گسترش صنعت گردشگری پزشکی به‌عنوان یک صنعت استراتژیک ملی و یکی از اشکال تجارت خدمات سلامت مشتاق و در این راستا برنامهریزی می‌کنند. با توجه به قابلیت‌های ایران در این صنعت، پژوهش حاضر باهدف تدوین و اولویت‌بندی راهبردهای توسعة گردشگری پزشکی منطقه دو سلامت با رویکرد یکپارچه‌سازی خدمات ...
بیشتر
دولت‌های بسیاری در سرتاسر جهان نسبت به توسعه و گسترش صنعت گردشگری پزشکی به‌عنوان یک صنعت استراتژیک ملی و یکی از اشکال تجارت خدمات سلامت مشتاق و در این راستا برنامهریزی می‌کنند. با توجه به قابلیت‌های ایران در این صنعت، پژوهش حاضر باهدف تدوین و اولویت‌بندی راهبردهای توسعة گردشگری پزشکی منطقه دو سلامت با رویکرد یکپارچه‌سازی خدمات و در راستای گسترش دهکده‌های سلامت است. در مرحله اول دادهها با روش تحلیلی - اسنادی (رویکرد تحلیل محتوا)، سپس مصاحبه و پرسشنامه با تعدادی از خبرگان کلیدی بدست آمده و جهت تجزیه‌وتحلیل آن از نرم‌افزار - MAXQDA-18استفاده شد. در مرحله دوم، دادههای بدست آمده از گام قبلی جهت ارزیابی وضعیت موجود منطقه موردمطالعه با استفاده از تکنیک SWOT، موردبررسی قرار گرفت، سپس با ترکیب دو تکنیک SWOTو DEMATELفازی در راستای هدف تحقیق انواع راهبردها مشخص و با استفاده از تکنیک AHp اولویت‌بندی شدند. جامعه آماری مرحله ارزیابی و اولویت‌بندی شامل 20 نفـر از خبرگان گردشـگری سلامت منطقه آذربایجان بوده است. یافته‌های حاصـل از تلفیـق تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره با مدل SWOT، نشان داد که در خصوص اولویت‌بندی استراتژی‌ها، به ترتیب اسـتراتژی تهـاجمی(SO)استراتژی بازنگری (WO) در اولویت اول و دوم و استراتژی‌های تدافعی (WT) و تنوع (ST) در اولویت‌های بعـدی قـرار گرفتند.
مهران علی الحسابی؛ سید عبدالهادی دانشپور؛ مصطفی حسینی کومله
چکیده
شیوه انتخاب موضوع پژوهش دکتری تخصصی به‌ویژه در علوم انسانی و دانش‌های میان‌رشته‌ای نظیر معماری، برنامهریزی و طراحی شهری همواره دغدغه پژوهشگران بوده است. باوجود منابع پراکنده روش‌شناختی، سرگردانی در طرح مسئله پژوهش به چشم می‌خورد و انتخاب موضوع عمدتاً با نگاه ترجمه‌ای به پیشینه علمی متعلق به بسترهای سرزمینی دیگر صورت می‌پذیرد. ...
بیشتر
شیوه انتخاب موضوع پژوهش دکتری تخصصی به‌ویژه در علوم انسانی و دانش‌های میان‌رشته‌ای نظیر معماری، برنامهریزی و طراحی شهری همواره دغدغه پژوهشگران بوده است. باوجود منابع پراکنده روش‌شناختی، سرگردانی در طرح مسئله پژوهش به چشم می‌خورد و انتخاب موضوع عمدتاً با نگاه ترجمه‌ای به پیشینه علمی متعلق به بسترهای سرزمینی دیگر صورت می‌پذیرد. درنتیجه دیالکتیک عام و خاص پژوهش (آموختن علم به مفهوم جهان‌شمول و قرار دادن آن در ظرف محلی) و رعایت اصالت بومی در طرح موضوعات پژوهشی مورد کم‌توجهی قرار گرفته و اتخاذ مبنای روش‌شناختی که بتواند ضمن تضمین دیالکتیک عام و خاص، به شکل‌گیری پژوهشی بوم-خاست منجر شود، مغفول می‌ماند. پژوهش حاضر با هدف تبیین فرآیند تدقیق عنوان پژوهش دکتری با رویکرد مسئله-محور و با احترام به اصالت سرزمینی پژوهش انجام گردیده است. بدین منظور در این نوشتار، ضمن بررسی ماهیت پژوهش دکتری و مطالعه انواع پژوهش، به دیالکتیک عام و خاص پژوهش و ضرورت انجام پژوهش مسئله-محور و همچنین فرآیند شناسایی مسئله واجد ارزش پژوهشی پرداخته شده است. سرانجام، یک چارچوب روش‌شناختی پنج مرحله‌ای در انتخاب مسئله و تدقیق عنوان پژوهش دکتری پیشنهاد گردیده و مدل روش‌شناختی پیشنهادی، در انتخاب موضوع پژوهش دکتری شهرسازی پیرامون "خاطره جمعی" به کار گرفته شده است.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
همایون گلستانه؛ حسن صادقی نائینی
چکیده
طراحی برای نوآوری اجتماعی به‌عنوان رویکردی مؤثر برای مقابله با مسائل پیچیده اجتماعی و ترویج توسعه جامعه پایدار در سراسر جهان ظهور کرده است. این مقاله یافته‌های حاصل از یک تحلیل جامع از 14 ابتکار طراحی برای نوآوری اجتماعی را تلفیق میکند که از طریق رویکردها و فرآیندهای مشارکتی متنوع، به مسائل پیچیده اجتماعی ازجمله انسجام اجتماعی، ...
بیشتر
طراحی برای نوآوری اجتماعی به‌عنوان رویکردی مؤثر برای مقابله با مسائل پیچیده اجتماعی و ترویج توسعه جامعه پایدار در سراسر جهان ظهور کرده است. این مقاله یافته‌های حاصل از یک تحلیل جامع از 14 ابتکار طراحی برای نوآوری اجتماعی را تلفیق میکند که از طریق رویکردها و فرآیندهای مشارکتی متنوع، به مسائل پیچیده اجتماعی ازجمله انسجام اجتماعی، توانمندسازی اقتصادی، پایداری محیطی و سلامت و رفاه می‌پردازند. این مطالعه از روشهای پژوهش کیفی، ازجمله تحلیل مضمون و تحلیل مطالعات موردی تطبیقی استفاده میکند. دادهها از مستندات پروژه و مقالات مرتبط با آنها جمعآوری شده‌اند و درک جامعی از تأثیرات چندوجهی طراحی برای نوآوری اجتماعی در زمینه‌های مختلف ارائه می‌دهند. یافته‌های کلیدی بر اثربخشی طراحی انسان‌محور و سازوکارهای مشارکت جامعه در دستیابی به نتایج پایدار تأکید می‌کنند. پروژه‌ها، تأثیرات قابل‌توجهی مانند تقویت پیوندهای اجتماعی، ارتقاء حفاظت محیطی، بهبود نتایج سلامتی و تقویت اقتصاد محلی از طریق فعالیت‌های کارآفرینی را نشان می‌دهند. این مقاله با ارائه بینش‌هایی در مورد ظرفیت تحول‌آفرین طراحی برای نوآوری اجتماعی در مواجهه با چالش‌های مختلف اجتماعی، بر اهمیت استراتژی‌های تطبیقی، مشارکت‌های اجتماعی و مدلهای مقیاس‌پذیر برای پیشبرد توسعه جامعه پایدار از طریق رویکردهای مبتنی بر طراحی تأکید میکند.
محمد کاظمی؛ عالیه کاظمی
چکیده
مدلهای ارزیابی آسایش حرارتی برای تعیین شرایط حرارتی قابلقبول محیط همچون محدوده دما، رطوبت و جریان هوا بکار میروند. میزان سوختوساز بدن و پوشش افراد، عوامل مختلف محیطی همچون دما و رطوبت و عوامل روان‌شناختی بر ارزیابی آسایش حرارتی تأثیر میگذارند. اغلب، دشواری اندازهگیری عوامل روان‌شناختی باعث نادیده گرفتن آنها ...
بیشتر
مدلهای ارزیابی آسایش حرارتی برای تعیین شرایط حرارتی قابلقبول محیط همچون محدوده دما، رطوبت و جریان هوا بکار میروند. میزان سوختوساز بدن و پوشش افراد، عوامل مختلف محیطی همچون دما و رطوبت و عوامل روان‌شناختی بر ارزیابی آسایش حرارتی تأثیر میگذارند. اغلب، دشواری اندازهگیری عوامل روان‌شناختی باعث نادیده گرفتن آنها میشود. بر اساس نظریههایی همچون نظریه رنگ- حرارت این عوامل بر ادراک آسایش حرارتی اثر محسوس میگذارند. نظریه رنگ- حرارت تأثیر نور و رنگهای گرم و سرد بر ادراک ذهنی از دما را مشخص میکند. در این تحقیق تأثیر این عوامل بر ادراک افراد از دما، رطوبت و جریان هوا بررسی شده است. در این راستا از مدل نظرسنجی احساس حقیقی و از پرسشنامه استفاده شده است. 65 فروشنده از واحدهای تجاری منطقه 2 تهران به سؤالات پرسشنامهها پاسخ دادهاند. برای کنترل عوامل مؤثر دیگر و اعتبارسنجی تحقیق، از آزمون کرونباخ آلفا استفاده شده است. نتایج نشان دادهاند که در فصل زمستان، میزان رضایت از وضعیت حرارتی، رطوبتی و جریان هوای داخلی در فضاهای گرم بیشتر است. همچنین در فصل تابستان در فضاهای سرد، ادراک آسایش حرارتی مخصوصاً از لحاظ رطوبتی و جریان هوا بهتر است. ضمناً احساس ناراحتی از شرایط حرارتی بیشتر در سر، گردن و قفسه سینه بوده است. بنابراین فضاهای گرم از لحاظ نور و رنگ برای زمستان و فضاهای سرد برای تابستان مناسب هستند.
محمود رضایی
چکیده
هدف این مقاله، برآوردی از دیدگاه صاحب‌نظران در شناسایی طرح‌های شهری شاخص و اجرا شده تهران در دوره جمهوری اسلامی است. باوجود نقدهای مکرر به‌نظام طرح‌های شهری تهران، پیشرفت و گرایش این طرح‌ها در دوره‌های اخیر کمتر از شکست آنها به‌صورت روشمند بررسی شده است. پرسش این است که این طرح‌ها چگونه قابل دسته‌بندی و ارزیابی هستند؟ گرایش ...
بیشتر
هدف این مقاله، برآوردی از دیدگاه صاحب‌نظران در شناسایی طرح‌های شهری شاخص و اجرا شده تهران در دوره جمهوری اسلامی است. باوجود نقدهای مکرر به‌نظام طرح‌های شهری تهران، پیشرفت و گرایش این طرح‌ها در دوره‌های اخیر کمتر از شکست آنها به‌صورت روشمند بررسی شده است. پرسش این است که این طرح‌ها چگونه قابل دسته‌بندی و ارزیابی هستند؟ گرایش طرح‌های موفق شهری به سمت چه طرح‌هایی بیشتر یا کمتر بوده است؟ افزون بر ترسیم چشم‌انداز پیشرفت، آگاهی از گرایش طرح‌ها، سبب روشن‌تر شدن و هدایت تصمیم‌های آتی میشود. در این پژوهش، روش دلفی انتخاب و طبق آن پنج کمیته مختلف تخصصی تشکیل شده است. چهل نفر متخصص در چهار گام نظرسنجی جهت کشف، دسته‌بندی و امتیازدهی طرح‌ها مشارکت کرده‌اند. درنهایت، میان طرح‌های شاخص، چهار گونه طرح با سه معیار کلی موفقیت و ده‌ها پروژه شاخص در چهار رتبه شناسایی و امتیازبندی شدند. همچنین مشخص شد که تمام چهار گونه طرح‌های شهری موفق از دهه 1370 باوجود شکست‌های برنامهریزی، افتتاح و رایج شده‌اند. گرایش به پیاده‌راه‌سازی شهری و توجه به گونه «معماری شهری» موفق، بیشتر از اواسط دهه 1380 گسترش‌یافته و از دهه نود گرایش به طراحی فضاهای باز شهری متنوع زیاد شده است. در سال‌های آغازین 1400 شمسی شایسته است تا با فعال‌سازی «مشارکت مردم»، نیروی متخصص و مدیران کارآمد سبب تبلور بیشترین قابلیت‌ها در طرح‌های شهری به‌ویژه طرح‌های اکولوژیکی، درمانی-بهداشتی، مسکن و توانمندسازی بافت‌های فرسوده، تاریخی و غیررسمی شد.
کرامت اله زیاری؛ ملیکا نظامی؛ اجمد پوراحمد
چکیده
مکان‌های سوم شهری، معرف مکان‌هایی هستند که مردم را بدون برنامهریزی، ناگهانی و خلاقانه و در جهت ساخت اجتماع، دورهم جمع می‌کنند. کافه‌های روباز شهری با در نظر گرفتن فرم باز خود، با انشعاب از فضای معماری دارای فصل مشترکی با فضای‌شهری و منظر میانی هستند. هدف از این پژوهش، بررسی مفهوم شکل‌گیری مکان‌سوم در فرم کافه‌های روباز و اهمیت ...
بیشتر
مکان‌های سوم شهری، معرف مکان‌هایی هستند که مردم را بدون برنامهریزی، ناگهانی و خلاقانه و در جهت ساخت اجتماع، دورهم جمع می‌کنند. کافه‌های روباز شهری با در نظر گرفتن فرم باز خود، با انشعاب از فضای معماری دارای فصل مشترکی با فضای‌شهری و منظر میانی هستند. هدف از این پژوهش، بررسی مفهوم شکل‌گیری مکان‌سوم در فرم کافه‌های روباز و اهمیت اجتماع‌پذیری در بافت شهری است. پژوهش حاضر به روش تحلیلی-توصیفی و به لحاظ هدف کاربردی بوده و شیوه گردآوری دادهها به صورت کتابخانه‌ای و پیمایشی است. بعد از تبیین چارچوب مفهومی و با استفاده از ابزار تحقیق شامل مشاهده و حضور، ابتدا پرسشنامه با گویه‌های مشخص، به شیوه محقق‌ساخت در قالب طیف لیکرت با توجه به میانگین جمعیت منطقه 2 تهران، تدوین و جهت ارزیابی برخی از متغیرها به شیوه نمونه‌گیری تصادفی ساده و غیراحتمالی توزیع و با استفاده از نرم‌افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشانگر اهمیت بالای مکان‌های سوم شهری نظیر کافه‌های روباز است که با توجه به این یافتهها کافه‌های مورد بررسی در مواردی که متغیرهایی مانند تعاملات اجتماعی در سه شکل خود در اولویت اول و کیفیات زیبایی‌شناسی، انعطاف‌پذیری فضا، دسترسی و خدمات در اولویت دوم نمرات بالایی را دریافت کرده‌اند دارای وضعیت مناسب‌تری بوده و زمانی که متغیرهای پویایی، فعالیت و راحتی حد وسط را داشته‌اند، متغیری نظیر اقلیم و حفاظت، بیشترین تأثیر را داشته است.
مجتبی رفیعیان؛ دلارام شجاعی
چکیده
پایداری اجتماعی جهت پاسخ به مشکلات و معضلات اجتماعی شهرها و به‌عنوان بعدی کارا در رسیدن به توسعه پایدار شهری، گفتمانی است که در دو دهه اخیر بسیار موردتوجه و استقبال محققین شهری قرارگرفته و پژوهشگران با ابعاد مختلف محیط ساخته‌شده شهری به آن نگریسته اند. مسئله پایداری اجتماعی، محیط ساخته‌شده، دموکراسی، ایدئولوژی، مشارکت.ای ...
بیشتر
پایداری اجتماعی جهت پاسخ به مشکلات و معضلات اجتماعی شهرها و به‌عنوان بعدی کارا در رسیدن به توسعه پایدار شهری، گفتمانی است که در دو دهه اخیر بسیار موردتوجه و استقبال محققین شهری قرارگرفته و پژوهشگران با ابعاد مختلف محیط ساخته‌شده شهری به آن نگریسته اند. مسئله پایداری اجتماعی، محیط ساخته‌شده، دموکراسی، ایدئولوژی، مشارکت.ای که حائز اهمیت است فقدان یک پژوهش جامع و نظام‌اند در حوزه محیط های ساخته‌شده شهر، سیاستها و برنامه های شهری است. ازاین‌رو، هدف از این پژوهش یک مرور فراترکیب از منابع منتخب جهت روشن شدن ابعاد پایداری اجتماعی در این حوزه ها است. جهت رسیدن به این هدف، با کدگذاری داده ها و استفاده از نرم افزار MAXQDA، چهار مقوله شکل شهر، سیاست ها و برنامه ها، ابعاد و ویژگی ها و زمینه های اصلی پایداری اجتماعی را شناسایی کرده است. با درک و تبیین مقوله های بیان‌شده، نتیجه مطالعات در یک چارچوب پایداری اجتماعی، شامل مفهومسازی، سیاستگذاری و اقدام در محیطساخته شده شهری ارائه میگردد. این ابعاد هرکدام در ترکیبی فراتر با یکدیگر، وارد گفتمان های دموکراسی محور، مشارکت محور و ایدئولوژی محور می شوند. با درک عمیق از نتایج، زمینه ای برای مطالعات آینده فراهم میشود تا بتوانند مطالعات بیشتری در هریک از گفتمان های مطرح‌شده و تلاش برای پیوند مؤثرتر آنها با پایداری اجتماعی انجام دهند.
سروناز حسین رضوی؛ زهره داودپور؛ منوچهر طبیبیان؛ مریم معینی فر
چکیده
امروزه درک کامل شهر، نیازمند حرکت از میان جهان واقعی به دنیای مجازی و برعکس است. فضای شهری، بستری است که روابط اجتماعی و حیات مدنی در آن جریان می‌یابد. تکنولوژی به‌عنوان جزء جدایی‌ناپذیر از زندگی، شهرها را تحت تأثیر تغییراتی بنیادین و کارکردی قرار داده و به‌نوعی ویژگی نوین آنها در قرن بیست ویکم شناخته میشود. این دگرگونی‌ها، دو ...
بیشتر
امروزه درک کامل شهر، نیازمند حرکت از میان جهان واقعی به دنیای مجازی و برعکس است. فضای شهری، بستری است که روابط اجتماعی و حیات مدنی در آن جریان می‌یابد. تکنولوژی به‌عنوان جزء جدایی‌ناپذیر از زندگی، شهرها را تحت تأثیر تغییراتی بنیادین و کارکردی قرار داده و به‌نوعی ویژگی نوین آنها در قرن بیست ویکم شناخته میشود. این دگرگونی‌ها، دو فضایی شدن زندگی و به‌تبع، شهروندانی با استحاله رفتاری را در پی داشته است. به‌بیان‌دیگر فضای شهری هیبریدی، شهروندی با عملکرد دوگانه واقعی-مجازی را خلق کرده است. پژوهش حاضر از نظر ماهیت، کیفی و از نظر هدف، کاربردی است. جمعآوری دادهها علاوه بر مطالعات میدانی و اسنادی، از طریق پرسشنامه آنلاین به‌صورت تصادفی ساده صورت گرفته است. ازآنجاکه جامعه موردمطالعه نامحدود بوده، تعداد نمونه بر اساس فرمول کوهن 559 تعیین که جهت اطمینان بیشتر 660 پرسشنامه آنلاین از 22 منطقه شهر تهران تکمیل شده است. روایی پرسشنامه از طریق پرسشنامه آزمون به تعداد 35 عدد و پایایی با آلفای کرونباخ سنجیده شده است. تحلیل یافتهها نشان میدهد که همبستگی و رابطه معنادار و متقابلی میان متغیرهای پژوهش شامل روابط اجتماعی، کالبد شهر و شهروندان وجود دارد و از برآیند این تعاملات فضای هیبریدی در تهران به‌عنوان نماد شهر قرن بیست‌ویکمی خلق‌شده و فناوری نقش تسهیلگر ارتباطی را در این بین بازی میکند؛ این تعاملات هر روز بیش از روز قبل تقویت شده و نووارگی اجتماعی در حال شکل‌گیری است.
