نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

با عنایت به توسعه و گسترش گرافیک محیطی در سطح فضاهای عمومی شهر، مطالعه حاضر به بررسی نگرش مردم منطقه 19 شهر تهران نسبت به وضعیت نقاشی‌های دیواری پرداخته است. برای بررسی نگرش افراد از نظریه «محرک ـ پاسخ» استفاده گردیده، که تحت تأثیر سه فرایند میزان توجه (دقت)، وضعیت ادراک و میزان پذیرش می‌باشد. در این میان نیز می‌توان آثار عملکردی، زیباشناختی و هویت‌بخشی را برای نقاشی‌های دیواری متصور بود تا از این طریق بتوان نگرش مخاطبان شهری نسبت بدین پدیده را سنجید. برای انجام این پژوهش از روش پیمایش استفاده‌ شده و جامعه آماری آن را کلیه مردم ساکن در منطقه 19 در سال 1394 تشکیل می‌دهند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران حدود 500 نفر محاسبه‌ شده و شیوه نمونه‌گیری دومرحله‌ای می‌باشد. نتایج حاصل نشان می‌دهد طراحی نقاشی‌ها با موضوع طبیعت و زندگی شهری بیش از سایر نقاشی‌ها در حال افزایش هستند؛ میزان توجه (دقت) به نقاشی و میزان پذیرش نقاشی نقش بسزایی بر آثار عملکرد، هویتی و زیباشناختی نقاشی‌ها دارد؛ گر چه در این میان سهم فرایند پذیرش به‌مراتب بیش از میزان توجه، می‌باشد. همچنین ادراک افراد از نقاشی‌های دیواری در قالب مضامین «ادراک نوستالوژیک» (بیشتر نقاشی‌های شهدا و جنگ و مسئولان)، «ادراک هویت‌بخش دینی» (بیشتر نقاشی‌های مذهبی) و «ادراک منتقدانه» (سایر نقاشی‌ها) مورد تحلیل قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Attitude of Tehran’s Citizens regarding Wall Paintings throughout the City: An Empirical Study of Disctrict 19

نویسنده [English]

  • Ahmad Ghiasvand

Assistant Professor of Sociology, Allameh Tabataba'i University

چکیده [English]

The present study investigates the attitude of the people of Tehran (District 19) towards wall painting depicted in the public spaces of city.The theory of stimulus-response was used to examine people's attitudes. The conceptual model had three processes: attention, accuracy, and acceptance. Also, the functional, aesthetic, and identity effects of wall paintings were evaluated. A survey was used and the population of the study consisted of residents of District 19 in the year 2015/16. The sample size of 500 was calculated through the Cochran formula and a a two-stage sampling method was implemented. The results of the study show an increase in paintings of "Nature and Urban Life" more than any other theme. Attention and perception of wall paintings play an important role on the functional, identity, and aesthetic effects. Of course, the impact of perception component is more than attention. People's perceptions of wall paintings have been analyzed in three themes: "Nostalgic perception" (mainly wall paintings of martyrs, war, and officials), "religious identity perception" (mainly of religious paintings), and "critical perception" (other wall paintings).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attitude
  • Wall Paintings
  • Painting Acceptance
  • Stimulus-Response Theory
  • District 19
  • Tehran
-  آلپورت، گورددن و جونز، ادوارد. (1371)، روانشناسی اجتماعی از آغاز تاکنون، ترجمه: محمدتقی منشی طوسی، مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
-  بارون، رابرت. ا؛ برن، دونا؛ جانسون، بلرتی. (1389)، روانشناسی اجتماعی، ترجمه: علی تحصیلی، تهران: نشر کتاب آمه.
-  بختیاری، فریبا و پاکزاد، احمد. (1392)، «تحلیل محتوای آثار دیوارنگاری شهر تهران»، فصلنامه آموزشی، پژوهشی و تحلیلی پژوهش هنر، سال نخست، شماره یک.
-  بدار، لوک؛ دزیل، زوزه و لامارش، لوک. (۱۳۸۹)، روان شناسی اجتماعی، ترجمه: حمزه گنجی، تهران: نشر ساوالان.
-  جهانی دولت‌آباد، اسماعیل. (1391)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی پروژه‌های نقاشی دیواری و گرافیک محیطی در سطح منطقه 11، طرح پژوهشی، کارفرما: شهرداری تهران.
-  چلبی،‌ مسعود. (1383)، چهارچوب مفهومی طرح ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-  زنگی، بهنام و دیگران. (1391)، «بررسی ظرفیت‌های ارتباطی نقاشی دیواری»، دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی دانشگاه هنر، شماره 10.
-  شرکت بهپویان و نوجویان گوهر دانش. (1392)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی پروژه‌های نقاشی دیواری و گرافیک محیطی در سطح منطقه 7، طرح پژوهشی، کارفرما: شهرداری تهران.
-  شوشتری، علیرضا. (1392)، «هنرمندان به ما اعتماد کنند»، فصلنامه آموزشی، پژوهشی و تحلیلی پژوهش هنر، سال نخست، شماره یک.
-  شمیلی، فرنوش. (1392)، «تبیین اصول و توسعه نقاشی‌های دیواری تبریز»، فصلنامه آموزشی، پژوهشی و تحلیلی پژوهش هنر، سال نخست، شماره یک.
-  سراج زاده، حسین و توکلی، مهناز. (1381)، بررسی تعریف عملیاتی دینداری در پژوهش‌های اجتماعی، تهران: فصلنامه نامه پژوهش ویژه مطالعات اجتماعی دین، سال پنجم، شمار 20 و 21.
-  طاهری کیا، حامد و رضایی، محمد. (1392)، گرافیتی ایرانی: مقاومت و خود ـ بیانگری از طریق دیواره‌های شهری، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره چهاردهم، شماره 1.
-  طاهری کیا، حامد، (1391). مطالعه مکانیزم مسئله‌دار شدن مصرف ابژه‌های فرهنگی در ایران (با تأکید بر دهه هشتاد)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و فرهنگ.
-  علی‌آبادی، محمد و صادقی، صرف. (1389)، دیوارنگاری در معماری ایران، نقد گزارش، دوره 18، شماره 3.
-  علیخانی، مهناز. (1392)، سیر تاریخی دیوارنگاری در ایران، فصلنامه آموزشی، پژوهشی و تحلیلی پژوهش هنر، شماره 1.
-  غیاثوند، احمد. (1384)، «بررسی نگرش دانشجویان نسبت به رفتارهای دینی»، طرح پژوهشی، کارفرما: سازمان تبلیغات اسلامی.
-  غیاثوند، احمد. (1390)، «گرایش به شهروندی سیاسی و عوامل مؤثر بر آن»، رساله دکتری رشته جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
-  غیاثوند، احمد. (1395)، «ارزیابی آثار و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی نقاشی‌های دیواری در سطح شهر تهران»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 66.
-  کاویانی، محمد. (1375)، روان‌شناسی باورهای دینی، مجله حوزه و دانشگاه، شماره 19.
-  کریمی، یوسف. (1379)، روان‌شناسی اجتماعی،‌ تهران: انتشارات ارسباران.
-  کفشچیان مقدم، اصغر. (1392)، مصاحبه «جای خالی زیبایی»، فصلنامه آموزشی، پژوهشی و تحلیلی پژوهش هنر، سال نخست، شماره یک.
-  کفشچیان مقدم، اصغر. (1383)، «بررسی ویژگی‌های نقاشی دیواری»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی هنرهای زیبا، شماره 20.
-  کرامتی، محسن. (1370)، فرهنگ اصطلاحات هنرهای تجسمی، تهران: نشر چکامه.
-  کوثری، مسعود. (1389)، گرافیتی به منزلة هنر اعتراض، مجله جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، سال دوم، شماره اول.
-  گلکار، کوروش. (1378)، «محیط بصری شهر؛ سیر تحول از رویکرد تزئینی تا رویکرد پایدار»، مجله علوم محیطی، شماره 4.
-  گودرزی دیباج، مرتضی. (1385)، تاریخ نقاشی ایران از آغاز تا عصر حاضر، تهران: نشر سمت.
-  محمدی، مریم. (1394)، مطالعه و بررسی ابعاد زیباشناختی نقاشی‌های دیواری در سطح شهر تهران، طرح پژوهشی، کارفرما: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
-  هیلگارد و همکاران. (1395)، زمینه روانشناسی، ترجمه: محمدتقی براهنی و همکاران، تهران: انتشارت رشد.
-  وبر، ماکس. (1377)، اخلاق پروتستان و روحیه سرمایه‌داری، ترجمه: عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
 
-   Allport, F. H .(1973), Sociology Psychology, Boston: Houghton Miffin.
-   Deaux, k. et al. (1979), Social Psychology. Pacific Grove (U.S.A): Cole Publishing Company.
-   Hellriegel. D. et al. (1989), Organizational Behavior. New York: West Publishing Company.
-   Robert, H. et al .(1993), sociology of Health and Illness, Vol, 15, No, 4.
-   Chiesura, A. (2004), The role of urban parks for the sustainable city. Landscape Urban Plan, 68: 129– 138.
-   Dewey, Richard. Humber W,j. (1966), An Introduction to Social Psychology, NewYork,,Acmillan Company.
-   Gatsman,R. & Neelon, C .(2010), "The History Of American Graffiti" New York, Harper Desi geography of urban transportation “, The Gilford press.
-   Germann-Chiari, C. and K. Seeland. (2004), Are urban green spaces optimally distributed to act as places for social integration? Results of a geographical information system (GIS) approach for urban forestry research. Forest Policy and Economics, 6: 3-13.
-   Halle, David .(1993), Inside Culture: Art and Class in the American Home, University of Chicago Press, Chicago and London.
-   Hason,Susan. (1995), The Geography of Urban Transportation “,The Guilford Press, New York.
-   Mark J. Stern and Susan C. Seifert. (2003), an Assessment of Community Impact of the Philadelphia Department of Recreation Mural Arts Program, University of Pennsylvania, School of Social Work..
-   Mubi Brighenti, A. (2010), At the Wall: Graffiti Writers, Urban Territoriality, and the Public
-   Weber,M. (1958), "The City", (Don Martindale Trans. & Gertrud Neuwirth, Ed.), New York: The Free.
-   Weber, M. (1930), The Protesant Ethnic and The Spirit of Capitalism. London: Allen and uniwin.
-   Golkar. K. (2003), "Urban Design from Birth through to Maturity", Journal of Soffeh, 36: 8-23. [in Persian].
-   Lynch, K. (1960), The Image of the City, Cambridge, Mass :The MIT Press.