فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

داوران 1399

داوران 1400

داوران 1401

داوران 1402

آزمون رابطۀ فشردگی سیستم فعالیت اقتصادی و تاب‌آوری مناطق شهری موردپژوهی: شهرستان‌های استان کرمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار برنامه ریزی شهری و منطقه ای دانشگاه علامه طباطبائی. تهران. ایران

2 استاد جغرافیا، دانشگاه لوزان سوئیس ، سوئیس، ایران

چکیده

سیستم‌های اجتماعی و بوم‌شناختی از جمله سیستم‌های احتمالاتی هستند که به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن رفتار آنها، پیچیدگی و دشواری رویارویی با نامعلومی‌ها دوچندان می‌شود. مطالعات بسیاری بر اهمیت تاب‌آوری سیستم‌های اقتصادی در برابر بحران‌های انسانی و طبیعی تأکید دارند. در حالی که ارتباط میان فشردگی اقتصادی سیستم و تاب‌آوری در این مطالعات، به صورت مثبت تحلیل شده است، این پژوهش با مطالعۀ تحولات فضایی در بحران زلزله بم، نشان داده است که در مقطع 1375، فشردگی اقتصادی با شاخص‌های عملکرد اقتصادی همبسته بوده است. به طوری که هرچه روابط متقابل فعالیت‌های اقتصادی در واحد فضایی تنگاتنگ بوده باشد، تمایل به افزایش تاب‌آوری اقتصادی منطقه بیشتر بوده است اما در شرایط سال‌های پس از زلزله، که سیستم دچار تغییر شده، این رابطه به صورت منفی و معکوس عمل کرده است. به بیانی دیگر، با افزایش فشردگی اقتصادی، کارایی اقتصادی کمتر شده است. بدین ترتیب، برای افزایش تاب‌آوری سیستم‌های اقتصادی مناطق شهری که قدرت پذیرش تغییر و تبدیل آن به فرصت توسعه تعریف شده است، تخصصی شدن و تمرکز فعالیتی کافی نیست بلکه در شرایط تنوع اقتصادی، با افزایش قدرت تغییرپذیری سیستم برای احیا، زمینه برای مواجهه با بحران‌های غیرمترقبه فراهم می‌آید. در این زمینه، توجه به میزان مرتبط بودن فعالیت‌های اقتصادی نیز در خودسازماندهی مناطق اهمیت دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Economic Tightness and Regional Resilience (Case Study: Counties in Kerman Province)

نویسندگان [English]

  • Maedeh Hedayatifard 1
  • Celine Rozenblat 2

1 Assistant Professor of Urban and Regional Planning, Allameh Tabataba'i University

2 Professor of Geography, University of Lausanne

چکیده [English]

It is believed that systems with higher economic tightness are more resilient in the case of threats. This research aimed to test this hypothesis in the Iranian case of Kerman province which saw the earthquake in its central and historical city of Bam. To do so, the correlation between “economic tightness” and economic performance before and after shock is tested to see how economic interdependency can play role in the economic resilience of the regional system. Findings showed that while before the shock happens there is a positive and direct relation between economic tightness of a system and its economic performance, after-shock changes for regeneration of the system has negative relation with the economic tightness. It shows that although economic concentration is a positive index for urban and regional resilience, when the shock happens, it can be in turn a barrier for economic changes of a system. The explanation for this could be found in the issues of “related variety and economic growth”. Many studies showed that there is a positive relation between economic variety and economic development of a region. The related variety, which emphasizes the complementary and connectedness of activities and occupations, will bring up different opportunities for economic development as it paves the way for knowledge spill overs. After shock, what is needed is to change the current mechanisms. So, if the system is more innovated and open to the new changes, the new organization will take place easier.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Regional Economic Resilience
  • Economic Tightness
  • Earthquake
  • Kerman Province
مراجع
-    اسکندری نوده، محمد؛ قلیپور، یاسر؛ فلاح حیدری، فاطمه و احمدپور، ایوب. (1398)، «شناسایی ابعاد تاب‌آوری و تأثیر آن بر پایداری شهر رشت»، جغرافیا و پایداری محیطی، شماره 32: 63-77.
-    عظیمی بلوریان، احمد. (1388)، مفهوم آمایش سرزمین در برنامه‌ریزی توسعه، خاستگاه‌ها، سیر تکاملی و تجربه ایران، تهران: نشر خدمات فرهنگی رسا.
-    جهاد دانشگاهی استان کرمان. (1395)، مطالعات مرحلۀ دوم آمایش استان کرمان، فصل اول تحلیل وضعیت استان کرمان. کرمان: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کرمان.
-    جهانگیری، علیرضا. (1396)، «بررسی تاثیرگذاری تنوع اقتصادی بر توسعه پایدار اقتصادی در روستاها، با نگاهی به بخش مرکزی شهرستان شاهین شهر و میمه»، پژوهش‌های مکانی و فضایی، سال دوم، شمارۀ 5: 103-88.
-    حاتمی نژاد، حسین؛ فرهادی خواه، حسین؛ آروین، محمود و رحیم پور، نگار. (1396)، «بررسی ابعاد مؤثر بر تاب‌آوری شهری با استفاده از مدل ساختاری تفسیری (نمونه موردی: شهر اهواز)»، فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دوره 7 شماره 5: 45-35.
-    حاجیان، نرگس؛ قاسمی، مریم و مفیدی، عباس. (1397)، «نقش تنوع فعالیت‌های اقتصادی زراعی و غیرزراعی بر تاب‌آوری خانوارهای کشاورز روستایی در معرض خشکسالی (مطالعه موردی: شهرستان چناران)»، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 28: 51-31.
-    داداش‌پور، هاشم و عادلی، زینب. (1394)، «سنجش ظرفیت‌های تاب‌آوری در مجموعه شهری قزوین، مدیریت بحران، دوره 4، شمارۀ 8: 84-73.
-    رفیعیان، مجتبی؛ رضایی، محمدرضا؛ عسگری، علی؛ پرهیزگار، اکبر و شایان، سیاوش. (1389)، «تبیین مفهومی تاب‌آوری و شاخص‌سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع محور»، مدرس علوم انسانی- برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دورۀ 15، شماره 4: 41-19.
-    رهنمایی، محمدتقی و وثوقی لنگ، شهروز. (1392)، «تحلیلی بر توسعه منطقه‌ای ایران از منظر اقتصاد سیاسی»، جغرافیا، دوره 11 شمار 39: 51-33.
-    ریاحی، وحید و نوری، آذر. (1393)، «تنوع بخشی فعالیت‌های اقتصادی و پایداری روستاها، مورد شهرستان خرمدره»، فصلنامه اقتصاد و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 4: 128-113.
-    زیاری، کرامت‌الله و محمدی، علیرضا. (1395)، مدیریت توسعۀ منطقه‌ای با تأکید بر ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-    ساسان‌پور، فرزانه؛ آهنگری، نوید و حاجی نژاد، صادق. (1395)، «ارزیابی تاب‌آوری منطقه 12 کلانشهر تهران در برابر مخاطرات طبیعی»، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال چهارم، شماره 3: 98-85.
-    شمسی، مریم؛ خراسانی، محمدامین و مطیعی لنگرودی، سیدحسن. (1399)، «سنجش آثار تنوع فعالیت‌های اقتصادی بر سطح رفاه جامعه روستایی، مورد بخش مرکزی شهرستان کرمان»، فصلنامه علمی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال دهم، شماره 37: 62-47.
-    صادقی چم چنگی، سلیمان؛ تقدیسی، احمد و صیدایی، سید اسکندر. (1395)، «تأثیر تنوع اقتصادی بر پایداری نواحی روستایی (مطالعه موردی: نواحی روستایی شهرستان شهر کرد)»، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال پنجم، شماره 15:37-25.
-    صادقی، علی؛ نظری، ولی‌الله؛ بیگدلو، محمدرضا و میرحیدری، عاطفه. (1399)، «بررسی میزان و ابعاد تاب‌آوری جوامع شهری در مواجهه با مخاطرات طبیعی مورد مطالعاتی منطقه 4 کلانشهر تهران»، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، سال هشتم، شماره 29: 80-51.
-    عراقی‌زاده، حسن؛ ثقفی نیا، مسعود و انتظاری، وحید. (1382)، «بررسی مدیریت درمان در حوادث غیرمترقبه: مروری بر تجربه زلزله بم»، طب نظامی، دوره پنجم: شماره 4: 268-259.
-    عزیزی، زهرا و عزیزی، پگاه. (1397)، «بررسی اثر تنوع صادراتی و باز بودن تجاری بر نوسانات رشد اقتصادی در ایران»، مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، دوره پنجم: شماره 1: 72-49.
-    غفاری، عطا؛ پاشازاده، اصغر و آقایی، واحد. (1395)، «سنجش و اولویت بندی تاب‌آوری شهری در مقابل زلزله نمونه موردی شهر اردبیل و مناطق چهارگانه آن»، جغرافیا و مخاطرات محیطی، سال ششم: شماره 21: 65-45.
-    فلاحی، علیرضا. (1383)، «زلزله بم: مروری بر فرایند عملیات امداد و اسکان موقت»، نشریه صفه، شماره 37: 23-7.
-    فلاحی، علیرضا و اصلانی، فرشته. (1394)، «بازسازی محله بازار پس از زلزله سال 1382 بم با رویکرد خاطره جمعی»، نشریه هنرهای زیبا، معماری-شهرسازی، دوره بیستم: شماره 4: 58-45.
-    فلاحی، علیرضا و جلالی، تارا. (1392)، «بازسازی تاب‌آوری از دیدگاه طراحی شهری، پس از زلزه 1382 بم»، نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، دوره هجدهم، شماره 3: 16-5.
-    قاسمی، رضا؛ امیدوار، بابک و بهزادفر، مصطفی. (1399)، «مطالعه اثربخشی راهبردهای فنی-کالبدی و اجتماعی-اقتصادی در بهبود تاب‌آوری شهری در برابر زلزله»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره هشتم: شماره 1: 114-99.
-    قاسمی، مریم و جوان، جعفر. (1393)، «تبیین رابطۀ تنوع بخشی فعالیت‌های اقتصادی و توسعه پایدار روستایی، مطالعۀ موردی، شهرستان مشهد»، پژوهش‌های روستایی، دورۀ پنجم، شمارۀ 2: 262-237.
-    قدیری، محمود؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ شایان، سیاوش و پرهیزگار، اکبر. (1390)، «تبیین تمرکز اجتماعی-فضایی آسیب‌پذیری شهر تهران در برابر زلزله»، مجله مدرس علوم انسانی-برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره شانزدهم؛ شماره 3: 54-31.
-    مبارکی، امید؛ لاله پور، منیژه و افضلی گروه، زهرا. (1396)، «ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلفه‌های تاب‌آوری شهر کرمان»، جغرافیا و توسعه، دوره پانزدهم شماره 47: 104-89.
-    میرجلیلی، سید حسین و بزرگی، روشنک. (1397)، «بررسی شاخص ترکیبی تاب‌آوری اقتصادی ایران طی سال‌های 1384-1394»، جستارهای اقتصادی ایران، سال پانزدهم، شماره 29: 94-69.
 
-   Balland Pierre A.; Rigby, David, and Boschma Ron. (2015). “The Technological Resilience of U.S. Cities”, Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 8(2), 167-184.    https://doi.org/10.1093/cjres/rsv007.
-   Beaudry, Catherine, and Schiffauerova, Andera. (2009). “Who’s right, Marshall or Jacobs? The localization versus urbanization debate”, Research Policy, 38, 318–337.
-   Boschma, Ron, and Iammarino, Sinoma. (2009). “Related Variety, Trade Linkages, and Regional Growth in Italy”, Economic Geography, 85(3), 289-311.    http://dx.doi.org/10.1111/j.1944-8287.2009.01034.x.
-   Boschma, Ron. (2015). “Towards an Evolutionary Perspective on Regional Resilience”, Regional Studies, 49(5), 733-751.
             DOI: 10.1080/00343404.2014.959481.
-   Breathnach, Proinnsias; van Egeraat, Chris, and Curran, Declan. (2015). “Regional economic resilience in Ireland: the roles of industrial structure and foreign inward investment”, Regional Studies, Regional Science, 2: (1), 497-517,    DOI: 10.1080/21681376.2015.1088792.
-   Dawley, Stuart; Pike, Andy, and Tomaney, John. (2010). “Towards the Resilient Region?”, Local Economy, 25: (8), 650-667.
             http://dx.doi.org/10.1080/02690942.2010.533424.
-   Desouza, Kevin, and Flanery, Trevor. (2013). “Designing, planning, and managing resilient cities: A conceptual Framework”, Cities, 35, 89-99.
-   Diodato, Dario, and Weterings, Anet. (2015). “The resilience of regional labour markets to economic shocks: exploring the role of interactions among firms and workers”, Journal of Economic Geography. 15(4), 723–742.
             doi:10.1093/jeg/lbu030
-   Eriksson, Richard; Henning, Martin, and Otto, Anne. (2016). “Industrial and Geographical Mobility of Workers during Industry Decline: The Swedish and German Shipbuilding Industries 1970–2000”. Geoforum 75, 87– 98.
-   Fingleton, Bernard; Garretsen, Harry, and Martin, Ron. (2012). “Recessionary shocks and regional employment”. Journal of Regional Science 52(1). DOI: 10.1111/j.1467-9787.2011.00755.x
-   Frenken, Koen; Van Oort, Frank, and Verburg, T. (2007). “Related Variety, Unrelated Variety and Regional Economic Growth” Regional Studies, 41(5), 697-685.    http://dx.doi.org/00343400601120296/10,1080
-   Giddens, Anthony. (2009). The politics of climate change. Polity. UK: Cambridge.
-   Grossman, Mattew R. (2014). Clarifying the nature of resilience: A Meta analytic approach. Florida: university of south Florida.
-   Harris, M; Dixon, R; Melin, N; Hendrex, D; Russo, R. and Baily, M. (2014). Megacities and the United States Army: Preparing for a Complex and Uncertain Future. Chief of Staff of the Army, Strategic Studies Group: Arlington, VA.
-   Holling, Crawford S. (2001). “Understanding the complexity of economic, ecological and social systems”, Ecosystems, 4(5), 390-405.
-   Lane, David. (2005). Hierarchy, complexity, society. In Pumain, Denis. (Ed.), Hierarchy in natural and social sciences, 81—119.
-   Lizarralde, Gonzalo; Valladares, Arturo; Olivera, Andres; Bornstein, Lisa; Gould, Kevin, and Barenstein, Jenifer. E. D. (2014). “A systems approach to resilience in the built environment: the case of Cuba”, Disasters, 39(1), 76-95.
-   Lu, Peiwen and Stead, Dominic. (2013). “Understanding the notion of resilience in spatial planning: A case study of Rotterdam, The Netherland”, Journal of Cities, (35), 200-212.
-   Martin, Ron. (2012). “Regional economic resilience, hysteresis and recessionary shocks”, Journal of Economic Geography, (12), 1–32.
             doi:10. 1093/jeg/lbr019.
-   Martin, Ron, and Sunley, Peter. (2015). “One the notion of regional economic resilience: conceptualization and explanation”, Journal of economic geography, (15), 1-42
-   Pendall, Rolf; Foster, Kathryn A. and Cowell, Margaret. (2008). “Resilience and Regions: Building Understanding of the Metaphor”, Cambridge Journal of Regions Economy and Society, 3(1), 71-84. DOI: 10.1093/cjres/rsp028.
-   Pumain, Denise and Rozenblat, Celine. (2018). “Two metropolisation gradients in the European system of cities revealed by scaling laws”, Journal of Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science. DOI: 10.1177/2399808318785633.
-   Rozenblat, Celine and Rogov. Mikhail. (2018). “Urban Resilience Discourse Analysis: Towards a Multi-Level Approach to Cities”, Journal of Sustainability, 10:4433.
-   Sensier, Marianne; Bristow, Gillian, and Healy, Adrian. (2016). “Measuring Regional Economic Resilience across Europe: Operationalizing a complex concept”, Spatial Economic Analysis,
             DOI: 10.1080/17421772.2016.1129435.
-   Shutters, Shade T.; Muneepeerakul, Rachata, and Lobo, Jose. (2015). “Quantifying urban economic resilience through labour force interdependence”, Palgrave Communications.
             DOI: 10.1057/palcomms.2015.10.
-   Simmie, James, and Martin, Ronald. (2009). “The economic resilience of regions: towards an evolutionary approach”, Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 3(1), 27-43 doi:10.1093/cjres/rsp029.
-   Stanickovam, Michaela, and Melecký, Lukas. (2018). “Understanding of resilience in the context of regional development using composite index approach: the case of European Union NUTS-2 regions”, Regional Studies, Regional Science, 5 (1), 231-254.    DOI: 10.1080/21681376.2018.1470939.
-   Treado Carey D. (2010). “Pittsburgh’s evolving steel legacy and the steel technology cluster”, Cambridge Journal of Regions, Economy andSociety, 3(1), 105–120.    doi: 10.1093/cjres/rsp027
-   Wasserman, Stanley, and Faust, Katherine. (1994). Social Network Analysis: Methods and Applications, Cambridge.
-   Xiao, Jing; Boschma, Ron, and Andersson, Martin. (2018). “Industrial Diversification in Europe: The Differentiated Role of Relatedness”, Journal of Economic Geography, 94 (5), 514-549.
             DOI: 10.1080/00130095.2018.1444989.
-   Xiao, Yu and Drucker, Joshua. (2014). “Does Economic Diversity Enhance Regional Disaster Resilience?”, Journal of the American Planning Association, 79(2), 148-160.   DOI: 10.1080/01944363.2013.882125.
 
 
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
دوره 4، شماره 8 - شماره پیاپی 8
خرداد 1398
صفحه 111-144
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار