نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار شهرسازی دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران

چکیده

مناطق صعب‌العبور کوهستانی یکی از مقاصد جذاب گردشگری هستند؛ که به دلیل دسترسی دشوار به این مناطق کمتر موردتوجه قرار می‌گیرند. بهترین راه دسترسی به این مناطق استفاده از شبکه ریلی است، شبکه ریلی می‌تواند موجب حفاظت از محیط طبیعی و سکونتگاهی گردد و از آلودگی‌های محیطی و ورود بیش‌ازحد جمعیت به این مناطق جلوگیری نماید. با توجه به این موضوع هدف از این پژوهش تبیین الگوی توسعه گردشگری اکولوژیک در مناطق صعب‌العبور کوهستانی به‌وسیله محور ریلی است. محور ریلی تهران-مازندران به دلیل قدمت و پیشروی آن در دل مناطق کوهستانی و داشتن قطار گردشگری فعال به‌عنوان نمونه مورد مطالعاتی این پژوهش انتخاب شد. برای شناخت و تحلیل وضعیت موجود محور ریلی و مناطق مجاور آن از مطالعات اسنادی، کتابخانه‌ای در کنار پیمایش‌های میدانی و برای آگاهی ازنظر ذی‌نفعان و کنشگران این پژوهش از پرسشنامه و مصاحبه استفاده شد. سپس با بهره‌گیری از این موارد، الگوی توسعه منطقه تدوین شد. در این توسعه ایستگاه‌های راه‌آهن نقش کانون توسعه گردشگری در یک منطقه را فراهم می‌نمایند. ایستگاه‌هایی که دارای بیشترین ظرفیت توسعه بودند به‌عنوان کانون‌های توسعه گردشگری اکولوژیک انتخاب شدند. این کانون‌ها با تشکیل یک مجموعه گردشگری اعم از جاذبه‌های طبیعی، روستایی و تاریخی نقش محور توسعه منطقه را پیدا می‌کنند و نواحی پیرامونی خود را با ایجاد یک شبکه گردشگری رشد می‌دهند. با این عمل علاوه بر توسعه اقتصادی سکونتگاه‌ها و رونق گردشگری، حفاظت و نگه‌داری از محیط‌زیست نیز به بهترین نحو انجام می‌پذیرد و بدین‌ترتیب گردشگری اکولوژیک در مناطق کوهستانی با محوریت مسیر ریلی تحقق می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ecological Tourism Development Model of Impassable Mountainous Areas in the Context of the Ancient Infrastructure of the Railway Network (Case study: Tehran-Mazandaran railway)

نویسندگان [English]

  • Reza Kheyroddin 1
  • Mohammad Abbaspour kalmarzi 2

1 Associate Professor of Urban Planning, Iran University of Science and Technology, Tehran. Iran

2 MA of in Regional Planning, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran

چکیده [English]

Impassable mountainous regions are one of the significant destinations for tourists, which due to arduous accessibility, are neglected to visit. The best way to reach these regions would be the railways, owing to their conservative nature which protects the environment and significant settlements and also reduces pollution and non-native population. By having this to account, the main goal of this research would be explaining the role of ecological tourism planning in impassable mountainous regions by railways.Tehran-Mazandaran railway is chosen as the case of this study in light of its antiquity, settlement growth in heart of the mountain, and presence of railway tourism. In order to recognize and explore the existent stations and adjacent habitations, the documentary and libraries along with field surveys and questionnaires and interviews were used to inform the stakeholders and actors of this research. Then, using these items, the development model of the region was developed.In this development, railway stations provide the role of tourism development center in an area. The stations with the highest development capacity were selected as the centers for the development of ecological tourism. By forming a tourism complex including natural, rural and historical attractions, these centers play a central role in the development of the region and grow their surrounding areas by creating a tourism network. With this action, in addition to the economic development of settlements and the prosperity of tourism, the protection and maintenance of the environment is also done in the best way, and thus ecological tourism is realized in mountainous areas with the focus on the railway route.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecological Tourism
  • Rail Tourism
  • Tourism Development Centers
  • Railway Stations
  • Tehran-Mazandaran Railway
-  آیین‌نامه طبیعت‌گردی.(1384)، «مصوبات هیئت‌وزیران در خصوص آیین‌نامه طبیعت‌گردی»، انتشاریافته در سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی [نسخه بر خط: استفاده‌ شده در تاریخ 15 مهر 1399 به آدرس: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/124255].
-  بهاری میمندی، سیدامیرعباس؛ دریاباری، سیدجمال‌الدین؛ درخشنده، نصرت و نجفی، عباس. (1397)، «نقش گردشگری در توسعه پایدار رامسر»، فصلنامه علمی-پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، دوره 10، شماره 2: 147-157.
-   حسینی،  سیده سمیه و تقوایی، مسعود. (1397)، آمایش سرزمین و راهبردهای توسعۀ گردشگری پزشکی در راستای گسترش دهکده‌های سلامت، نمونه موردی: منطقه دو سلامت، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، سال سوم، شماره 7: 77-31.
-  خیرالدین، رضا؛ عباسپورکالمرزی، محمدو راهساز، سینا. (1397)، «توسعه الگوی گردشگری ریل‌پایه و تأثیر آن روی حفاظت میراث طبیعی، تاریخی و روستایی منطقه‌ای (موردکاوی مسیر گردشگری ریلی تهران-شیرگاه)»، تهران: دومین همایش ملی مستندنگاری میراث طبیعی و فرهنگی.
-  زاهدی، شمس السادات. (1385)، مبانی توریسم پایدار (با تأکید بر محیط‌زیست)، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
-   عظیمی، آزاده. (۱۳۹۷)، آمایش سازمان فضایی منطقه با تأکید بر نظام جریان کالای حمل شده در منطقه البرز جنوبی، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، سال سوم، شماره 7: 107-79.
-  کاظمی، مهدی. (1380)، «فرهنگ زیربنای گردشگری پایدار در ایران»، مجله علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، ویژه‌نامه اقتصاد و مدیریت، شماره 4: 123-138.
-  مرکز آمار ایران، نتایج آمارگیری از گردشگران ملی. (1387-1397)، تهیه ‌شده در مرکز آمار جمهوری اسلامی ایران.
-   محمودزاده، حسن. (۱۳۹۵)، نقش راهبردهای آمایشی حفاظت از باغات و فضاهای سبز جهت رسیدن به الگوی توسعه پایدار شهری مطالعه موردی: دره اسکو، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، سال اول، شماره 3: ۶۳-۱۰۱.
 
-   Blancas, Francisco Javier, Macarena Lozano-Oyola and Mercedes González. (2015), "A European Sustainable Tourism Labels proposal using a composite indicator" Environmental Impact Assessment Review, 54, 39-54.
-   Blanchton, Bertrand and Jean-Jacques Marchi. (2012). "The three systems of rail tourism: French case", tourism management perspectives, 5, 31-39.
-   Chávez-Cortés, Marta and Alberto Alcántara. (2010). "Identifying and Structuring Values to Guide the Choice of Sustainability Indicators for Tourism Development." Sustainability, 2(9), 3074-3099.
-   Chris Choi, HwanSuk and Sirakaya, Ercan. (2006). "Sustainability indicators for managing community tourism." Tourism Management, 27(6), 1274-1289.
-   Dickinson, Janet. E. and and Les Lumsdon. (2010). "Slow Travel and Tourism."London, WashingtonDC: Earthscan.
-   Hung Lee, Tsung and Hsin-Pei Hsieh. (2016). "Indicators of sustainable tourism: A case study from a Taiwan’s." Ecological Indicators, 67, 779-787.
-   Kheyroddin, Reza, sina Rahsaz and Mohammad Abbaspour Kalmarzi (2019). "The development of ecological tourism in the impassable mountainous regions using the old railway network capacities Study area: Tehran - Mazandaran railway with passing the AlborzMountains", 56rd Conference of ASRDLF – ERSA, 4-6 July 2019, Iași-Romania.
-   Kheyroddin, R., L. Bridel and J. Ruegg. (2018). "Theoretical and Methodological Innovations in the process of the Problematic to Research In Urbanism & Spatial planning Studies", International Seminar and workshop on the Methodology of Research in Urban & Regional Planning; On the context of MOU between School of Architecture & Environmental Design in IUST & Institute of Sustainability In University of Lausanne, 05 Nov. 2018, IUST, Tehran.
-   Lee, T.H., (2013). "Influence analysis of community resident support for sustainable tourism development." Tourism Management, 34 (1), 37–46.
-   Mascarenhas, Andre, Luís M. Nunes and Tomas B. Ramos. (2015). "Selection of sustainability indicators for planning: combining stakeholders' participation and data reduction techniques." Journal of Cleaner Production, 92, 295-307.
-   Ocampoa, Lanndon, Junine Angela Ebisa, Jefferson Ombe and Meredith G. Escoto. (2018). "Sustainable ecotourism indicators with fuzzy Delphi method – A Philippine perspective." Ecological Indicators, 93, 874-888.
-   Odontotos rack railway. (2017). "Odontotos rack railway Diakopto –Kalavrita, under the shadow of Helmos mountain!" [online] Available at: https://www.odontotos.com/index-en.htm [Accessed: 10 November. 2020].
-   Pengiran Bagul, Awangku Hassanal Bahar and Shamzani Affendy Mohd Din. (2016). "Developing Success Indicators for Ecotourism Site." World Applied Sciences Journal, 34(12), 1697-1701.
-   Wang, Ling-en, Linsheng Zhong, Yangjian Zhang and Bin Zhou. (2014), "Ecotourism Environmental Protection Measures and Their Effects on Protected Areas in China." Sustainability, 6(10), 6781-6798.
-   Wang, Shih-Hao, Meng-Tsung Lee, Pierre-Alexandre Château, and Yang-Chi Chang. (2016). "Performance Indicator Framework for Evaluation of Sustainable Tourism in the Taiwan Coastal Zone." Sustainability, 8(7), 652-664.
-   UNESCO. (1999). "Mountain Railways of India" [online] Available at: https://whc.unesco.org/en/list/944/ [Accessed: 10 November. 2020].
-   UNESCO. (2008). "Rhaetian Railway in the Albula / Bernina Landscapes" [online] Available at: https://whc.unesco.org/en/list/1276/ [Accessed: 10 November. 2020].
-   UNESCO. (1998). "Semmering Railway" [online] Available at:
     https://whc.unesco.org/en/list/785/ [Accessed: 10 November. 2020].