فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

داوران 1399

داوران 1400

داوران 1401

داوران 1402

بررسی نابرابری در توزیع فضایی شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و خدماتی در مناطق شهر تبریز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار شهرسازی دانشگاه کردستان.سنندج، ایران

2 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز،تبریز، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

توزیع فضایی عادلانه امکانات و منابع بین مناطق شهری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان زندگی مطلوب شهری، از الزامات برپایی جامعه‌ای پویا، منسجم و مترقی می‌باشد. با توجه به اهمیت موضوع برابری در توزیع فضایی امکانات و نقش آن در جوامع انسانی در پژوهش حاضر قصد داریم تا مناطق کلانشهر تبریز را از نظر برخورداری از شاخص‌های توسعه تحلیل نماییم. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف از نوع کاربردی می‌باشد. داده‌های موردنیاز از سالنامه آماری، طرح جامع و تفصیلی سال 1395 و سایر داده‌های معتبر سازمان‌های شهری در قالب 52 شاخص مهم که شامل داده‌های مرتبط با مؤلفه‌های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، رفاهی، آموزشی و محیطی می‌باشد، گردآوری‌شده است. جهت تحلیل داده از ضریب تغییرات، آنتروپی شانون و تکنیک پرومته به ترتیب برای بررسی پراکنش، وزن‌دهی و تعیین سطح برخورداری استفاده شده است. همچنین برای نمایش نتایج برروی نقشه از نرم‌افزار ArcGIS استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از عدم برخورداری متوازن و متعادل مناطق شهر تبریز از شاخص‌های توسعه می‌باشد. به‌طوری‌که تنها مناطق 5 و 2 در سطح بالاتری از برخورداری از شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، رفاهی، کالبدی، زیست‌محیطی و آموزشی قرار داشته و مناطق 7، 3، 1 و 4 جزو مناطق کم برخوردار و منطقه 10 نیز جزو محروم‌ترین مناطق با عدم برخورداری از شاخص‌های مذکور می‌باشد. در کل نتایج تحقیق نشان می‌دهد که وضعیت مناطق شهر تبریز سنخیتی با توزیع فضایی متوازن نداشته و نیازمند توجه و مدیریت صحیح و کارآمد می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating Inequality in Spatial Distribution of Economic, Social, Physical and Service Indicators In the regions of Tabriz

نویسندگان [English]

  • Hooshmand Alizadeh 1
  • Sonya Karami 2
  • Ameneh Alibakhshi 3

1 Associate Professor of Urban Planning, University of Kurdistan.Sanandaj, Iran

2 Ph.D. of Geography and Urban Planning, University of Tabriz, Tabriz, Iran

3 Ph.D. Candidate of Geography and Urban Planning, University of Tabriz.Tabriz, Iran

چکیده [English]

Equitable spatial distribution of facilities and resources between urban regions, as one of the most important pillars of desirable urban life, is one of the requirements of establishing a dynamic, coherent and progressive society. Considering importance of the issue of equality in the spatial distribution of facilities and its role in human societies, in the present study, we intend to analyze Tabriz metropolitan areas, in terms of development indicators. Therefore, the present study is descriptive-analytical in nature and in terms of purpose it is an applied type. Required data collected from statistical yearbook, comprehensive plan of 2011 and 2016 as well as other valid data of urban organizations in the form of 58 important indices including data related to economic, social, physical, welfare components , Educational and environmental. For data analysis we used Shannon entropy, coefficient of variation and Promethee technique for weighting, dispersion analysis and level of determination, respectively. ArcGIS software was also used to display the results on the map. The results of the research indicate that there is no balanced development indicators between the regions of Tabriz. As only regions 5 and 2 have higher levels of Economic, social, welfare, physical, environmental and educational indexes, regions 7,3,1 and 4 are among the deprived regions and region 10 is among the most deprived regions with not having the mentioned indicators. Overall, the research results show that the situation in the regions of Tabriz is not consistent with the balanced spatial distribution and requires proper attention and management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Promethee Technique
  • Shannon Entropy
  • Spatial Distribution
  • Tabriz
  • Urban regions
مراجع
احدنژاد، روشتی، محسن؛ موسوی، میرنجف؛ محمدی حمیدی، سمیه و ویسیان، محمد. (1395)، بررسی و تحلیل عدالت اجتماعی در برخورداری از خدمات شهری (موردمطالعه: دسترسی به خدمات آموزشی مقطع راهنمایی شهر میاندوآب)، مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، سال سوم، شماره 1، ص 51-33.
جعفری، فیروز؛ کرمی، سونیا؛ حاتمی، افشار و اسدزاده، هانیه. (1399)، تحلیل فضایی توسعه منطقه‌ای کشور برمبنای شاخص‌های اجتماعی، آمایش سرزمین، دوره 12، شماره اول، 28-1.
حبیبی، کیومرث؛ علیزاده، هوشمند؛ مرادی مسیحی، واراز؛ ولدبیگی، سیوان و وفایی، ساسان. (1390)، بررسی و تحلیل عدالت اجتماعی در ساختار فضایی شهر سنندج، مجله آرمان شهر، شماره 7، صص 112-103.
خاکپور، براتعلی و باوان پوری، علیرضا. (1388)، بررسی و تحلیل نابرابری در سطوح توسعه‌یافتگی مناطق شهر مشهد، دانش و توسعه، دوره 16، شماره 27، 202-182.
رفیعیان، مجتبی و شالی، محمد. (1391)، تحلیل فضایی سطح توسعه‌یافتگی تهران به تفکیک مناطق شهری، مجله برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره شانزدهم، شماره 4.
ساسانپور، فرزانه و حاتمی، افشار. (1396)، تحلیل فضایی رقابت‌پذیری آموزشی استان‌های کشور، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، دوره سوم، شماره 5.
طحاری مهرجردی، محمدحسین؛ بابایی میبدی، حمید و مروتی شریف‌آبادی، علی. (1391)، رتبه‌بندی استان‌های کشور جمهوری اسلامی ایران از لحاظ دسترسی به شاخص‌های بخش بهداشت و درمان، مدیریت اطلاعات سلامت، دوره 9، شماره 3.
طهماسبی‌زاده، فرشاد و خادم­الحسینی، احمد. (1397)، تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در مناطق شهری (مطالعه موردی مناطق شهر اصفهان، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال هفتم، شماره 26، صص 28-17.
عبداللهی، علی‌اصغر و قاسمی، مسلم. (1397)، تحلیل توزیع فضایی خدمات عمومی شهری با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری Vikor و WasPas (مطالعه موردی: کرمان)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره 6، شماره 4.
عرب حلوایی، امیر مسعود و برانزو، مارچل. (1388)، کاربرد روش‌های پرامتی در تصمیم‌گیری‌های پلیس، دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، شماره 23.
لطیفی، غلامرضا؛ پیری، اسماعیل؛ محمدی، یادگار و پارسا، شهرام. (1400)، بررسی تطبیقی نابرابری فضایی- اجتماعی محله‌های شهری (مطالعه موردی: محله‌های دارسیران و بهاران شهر مریوان)، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، دوره 4، شماره 10، ص 29-1.
محمد، کاظم. (1397)، چکیده آمار حیاتی، فصل چهارم معیارهای گرایش به مرکز، ناشر مؤلف، تهران.
یزدانی، محمد حسن و فیروزی مجنده، ابراهیم. (1395)، سنجش عدالت فضایی در توزیع مکانی کاربری‌های آموزشی شهر اردبیل، فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، سال ششم، شماره 3.
یغفوری، حسین؛ قاسمی، سجاد و قاسمی، نرگس. (1396)، بررسی عدالت فضایی در توزیع خدمات، با تأکید بر مدیریت شهری مطالعه موردی: محلات منطقه 19 تهران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال سی و دوم، شماره 3.
References
Achten, Sandra, and Lessmann, Christian. (2020). Spatial inequality, geography and economic activity. World Development, 136.
Apparicio, Philipe, and Seguin, A. Marie. (2006). Measuring the Accessibility of Services and Facilities for Residents of Public Housing in Montreal. Urban Stud, 43, 187–211.
Ascher, Francois. (2001). Les nouveaux principes de l’urbanisme. La fin des villes n’est pas à l’ordre du jour. La Tour d'Aigues, L’Aube.
Brighouse, Harry, and Robeyns, Ingrid. (2010). Measuring justice: Primary goods and capabilities. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Burdziej, Jan. (2019). Using hexagonal grids and network analysis for spatial accessibility assessment in urban environments—A case study of public amenities in Toru´ n. Misc. Geogr, 23, 99–110.
Chen, Tingting, Hui, E.Chi-man, Lang, Wei, and Tao, Li. (2016). People, recreational facility and physical activity: New-type urbanization planning for the healthy communities in China. Habitat Int, 58, 12–22.
Chang, H. Sheng, and Liao, C. Hsien. (2011). Exploring an integrated method for measuring the relative spatial equity in public facilities in the context of urban parks. Cities, 28(5), 361–371.
Cohen, Barney. (2006). Urbanization in developing countries: current trends, future projections, and key challenges for sustainability. Technology in Society, vol. 28, no. 1-2, pp. 63–80.
Cooper, Leon. (1963). Location-Allocation Problems. Oper. Res, 11, 331–343.
DeRuyter, Greta. (2013). Evaluating spatial inequality in pre-schools in Ghent, Belgium by accessibility and service area analysis with GIS. In Proceedings of the 13th International Multidisciplinary Scientific, GeoConference SGEM, Albena, Bulgary, 16–22.
Galster, George, and Sharkey, Patrick. (2017). Spatial Foundations of Inequality: A Conceptual Model and Empirical Overview. Russell Sage Foundation, Vol3. No 2.
Gao, J.B.; Zhou, C.S.; Jiang, H.Y.; Chang-Dong, Y.E. (2010). The Research on the Spatial Differentiation of the Urban Public Service Facilities Distribution in Guangzhou. Hum. Geogr, 25, 78–83.
Glaeser, L. Edward, Resseger, G. Mattew, and Tobio, Kristina. (2008). Urban inequality. Technical Report. National Bureau of Economic Research.
Harvey, David. (2000). Social Justic and City. Translated by Mohammadreza Haeri & Behrooz Monadizadeh, Process and Urban Planning Press.
Hu, Pan, Liu, Zhen, and Lan, Jing. (2018). Equity and Efficiency in Spatial Distribution of Basic Public Health Facilities: A Case Study from Nanjing Metropolitan Area. Urban Policy and Research, 37:2, 243-266.
Jones, Brayan, and Kaufman, Clifford. (1974). The Distribution of Urban Public Services: A Preliminary Model. Adm. Soc, 6, 337–360.
Kong, Fanhua, Yin, Haiwei, and Nakagoshi, Nobukazu. (2007). Using GIS and landscape metrics in the hedonic price modeling of the amenity value of urban green space: A case study in Jinan City, China. Landsc. Urban Plan, 79, 240–252.
Lamont, Julian, and Favor, Christi. (2013). Distributive justice. Stanford encyclopedia of philosophy.
Lu, Chen, Zhang, Zixiao, and Lan, Xiuting. (2019). Impact of China’s referral reform on the equity and spatial accessibility of healthcare resources: A case study of Beijing. Soc. Sci. Med, 235, 112386.
Lucas, K. (2012). Transport and social exclusion:Where are we now? Transport Policy, 20, 105–113.
Najib, Karen. (2017). Socio-spatial inequalities in the cities and their recent evolutions: comparison between Besançon, Mulhouse, and Strasbourg. Espace, Societe, Territoire, 808.
Nurlanova, K. Nailya, Satybaldin, A. Azimkhan, Bekturganova, A. Makpal, and Kireyeva, A. Anel. (2018). Spatial Distribution of Economic Growth and Inequality: Kazakhstan’s Experience. Journal of Asian Finance, Economics and Business, Vol 5 No 3, 169-178.
PEREIRA, Gustavo. (2013), Elements of a Critical Theory of Justice. New York: Palgrave Macmillan.
Rawls, John. (1971). A theory of justice. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Scott, David, and Jackson, L. Edgar. (1996). Factors that limit and strategies that might encourage people’s use of public parks. Park Recreat. Adm, 14, 1–17.
Shen, Jinghong, Cheng, Jianquan, Huang, Wencong, and Zeng, Fantao. (2020). An Exploration of Spatial and Social Inequalities of Urban Sports Facilities in Nanning City, China. Sustainability, 12, 4353.
Smoyer-Tomic, E. Karen, Hewko, N. Jared, and Hodgson, M. John. (2004). Spatial accessibility and equity of playgrounds in Edmonton, Canada. The Canadian Geographer, 48(3), 287–302.
Stewart, Frances. (2005). Horizontal Inequalities: A Neglected Dimension of Development. Palgrave Macmillan UK. London. chapter, 5, 101–135.
Taleai, Mohammad, Sliuzas, Richard, and Flacke, Johannes. (2014). An integrated framework to evaluate the equity of urban public facilities using spatial multi-criteria analysis. Cities, 40, 56–69.
Teitz, Michael. B. (1968). Toward a theory of urban public facility location. Pap. Reg. Sci, 21, 35–51.
Tissot Sylvie, and Poupeau, Franck. (2005). La spatialisation des problèmes sociaux. Actes de la recherche en sciences sociales, Vol.4, No.159, 4-9.
Verri, Steve, and Johnson, Richard. A. (2007). Confidence bounds and hypothesis tests for normal distribution coefficients of variation, communications in statistics. Theory and Methods, 36, pp. 2187-2206.
Wang, Kai-Yong, and Xiao, Ling. (2005). Analysis on the motive mechanism of developing for urban spatial structure. Journal of South China Normal University (Natural Science Edition), vol. 3, pp. 116–122.
Xinyu, Yang, Fangqu, Niu, and Dongqi, Sun. (2020). Evaluation of Urban Spatial Equality Based on Accessibility to Economic Activities: Beijing as a Case Study. Hindawi, Complexity, Volume 2020.
Zhang, Linlin, Zhou, Tao, and Mao, Chao. (2019). Does the Difference in Urban Public Facility Allocation Cause Spatial Inequality in Housing Prices? Evidence from Chongqing, China. Sustainability, 11, 6096.
Zhao, Yu, Zhang, Guo-qin, Lin, Tao, Liu, Xiaofang, Liu, Jiakun, Lin, Meixia, Ye, Hong and Kong, Lingjie. (2018). Towards Sustainable Urban Communities: A Composite Spatial Accessibility Assessment for Residential Suitability Based on Network Big Data. Sustainability, 10, 4767.
 
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
دوره 5، شماره 13 - شماره پیاپی 13
شهریور 1399
صفحه 57-84
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار