نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
2 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان زنجان، ایران
3 استادیار برنامه ریزی شهری دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
چکیده
بافت‌های کهن و قدیمی شهرها قلب تپنده شهرها در دورهای مختلف تاریخی بوده‌اند، اما امروزه با مشکلات و موانعی ساختاری و عملکردی خاصی تحت عنوان فرسودگی و ناکارآمدی مواجه هستند که رفع آنها برای پویایی بافت‌ها و پایداری هرچه بیشتر شهرها ضروری می‌باشد. در این چارچوب تحقیق حاضر با هدف تبیین اهمیت/عملکرد عوامل کلیدی بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهر زنجان صورت گرفته است. در این راستا بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی 40 شاخص قرارگرفته‌اند که جهت تجزیه‌وتحلیل از نرم‌افزار Micmac برای برسی عملکرد شاخص‌ها و استخراج عوامل کلیدی، از نرم‌افزار Mactor برای بررسی نقش و عملکرد ذینفعان و در نهایت از مدل IPA برای بررسی اهمیت/عملکرد عوامل کلیدی بازآفرینی استفاده‌شده‌اند. لازم به ذکر است ازآنجاکه تحلیل‌های تحقیق بر پایه دو جامعه خبرگان و عمومی بوده بر این اساس از نمونه 20 نفر خبره و 382 نفر عموم مردم استفاده‌شده است. نتایج تحقیق نشان دادند که 12 شاخص در بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهر نقش کلیدی داشته‌اند، در این میان نهادهای مدیریت شهری به‌عنوان اصلی‌ترین بازیگر دارای بیشترین قدرت تأثیرگذاری بر مشارکت شهروندان در بازآفرینی بوده است. در نهایت نتایج حاصل IPA خواستار اولویت اول و تمرکز بر افزایش مشارکت شهروندان، جذابیت آثار تاریخی و بهبود خدمات رفاهی –اقامتی بوده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Significance Analysis - The performance of key success factors in regenerating worn-out urban(Case study: Zanjan city)
نویسندگان [English]
- Mohammad Rasoli 1
- Mohsen Ahdinejad 2
- Mohammadtaghi Heydari 3
1 PhD Candidate of Geography and Urban Planning, University of Zanjan, Zanjan, Iran
2 Associate Professor of Geography and Urban Planning, University of Zanjan, Zanjan, Iran
3 Assistant Profeor of Urban Planning, University of Zanjan, Zanjan, iRAN
چکیده [English]
The old textures of cities are the beating heart And have been an important factor in the prosperity of cities in different historical periods, But now in the complex system of the city, they are facing certain structural and functional problems and obstacles called wear and tear and inefficiency. Their elimination is essential for the dynamism of tissues and the stability of as many cities as. In this framework, the present study has been conducted with the aim of explaining the importance / performance of key factors in the regeneration of worn-out tissues in Zanjan with an emphasis on stakeholders, To analyze the micmac software to examine the performance of indicators and extract key factors, mactor software to examine the role and performance of stakeholders (citizens, businesses, local communities and city managers) and finally the IPA model for Assessing the importance / performance of key regeneration factors have been used. The results showed that 12 indicators have played a key role in regenerating the worn-out tissues of the city. Meanwhile, urban management institutions as the main actor has had the greatest impact, competitiveness, mobilizing power in recreating With the consensus of other actors, the greatest emphasis has been on citizen participation in recreation. Finally, the IPA results called for the first priority and focus on increasing citizen participation, attractive historical monuments and improving welfare-residential services. It also emphasizes the continuation of processes to reduce pollution, improve revenues, improve recreational facilities, adapt land uses, improve belonging.
کلیدواژه‌ها [English]
- urban regeneration
- worn texture
- Zanjan city
- stakeholders
- ابراهیمی، احدنژاد و نژاداغی، نسترن. (1397)، تدوین چارچوب مفهومی بازآفرینی شهر اجتماعی محور مبتنی بر آموزش در بافت‌های تاریخی، دانش شهرسازی، دوره 2، شماره 3، 21-34.
- احد نژاد، محسن؛ زلفی، علی و نوروزی، محمدجواد. (1392)، ارزیابی پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهری با رویکرد توسعه پایدار و عدالت اجتماعی با استفاده از مدل‌های ویکور و تاپسیس (مدل موردی شهر زنجان)، نگرش‌های نو در جغرافیا انسانی، دوره 5، شماره 2: 285-308.
- احدنژاد روشتی، محسن؛ طهماسبی مقدم، حسین؛ شامی، فاطمه و محرمی، سعید. (1397)، تبیین فضایی پدیده پراکنده‌رویی شهری (مطالعه موردی: شهر قائم‌شهر)، دوفصلنامه جغرافیا اجتماعی شهری. دوره 6، شماره 1: 1-13.
- اصغر زاده، میان. (1394)، نقش مدیریت شهری در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده (مطالعه موردی: منطقه 10 تهران)، پایان‌نامه ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور مرکز ری.
- آریانا، اندیشه؛ کاظمیان، غلامرضا و محمدی، محمود. (1398)، مدل مدیریت تعارض ذینفعان بازآفرینی شهر در ایران (مطالعه موردی: محله همت‌آباد اصفهان)، مطالعات شهری، شماره 35: 117-132.
- بهادری نژاد، معصومه و ذاکر حقیقی، کیانوش. (1395)، تبیین مکانیزم احیاء بافت‌های تاریخی با استفاده از رویکرد بازآفرینی (نمونه موردی: محله حاجی در محدوده تاریخی شهر همدان)، مطالعات محیطی هفت حصار، دورۀ 5، شمارۀ 18: 5-18.
- پوراحمد، احمد؛ کشاورز، مهناز؛ علی‌اکبری، اسماعیل و هادوی، فرامرز. (1396)، بازآفرینی پایدار بافت‌های ناکارآمدی شهری موردمطالعه منطقه 10 تهران، فصلنامه آمایش محیط، شماره 37: 167-194.
- تقی حیدری، محمد. (1395)، تحلیل زیست‌پذیری بافت‌های فرسوده شهری (مورد پژوهی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان)،پایان‌نامه ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، استاد راهنما- علی شماعی- فرزانه ساسان پور، دانشگاه خوارزمی.
- توکلی زانیانی، محسن. (1396)، احیای بافت فرسوده شهرکرد(مطالعه موردی: طراحی خانه جوان با رویکرد توسعه میان افزا در محله چهارکارخانه، پایان‌نامه ارشد مهندسی معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان.
- حسین زاده دلیر، کریم و حیدری، محمدجواد. (1392)، زنجان از دیروز تا امروز، آموزش جغرافیا، دوره بیست و هشتم، شماره 1.
- حیدری، محمدتقی؛ شماعی، علی؛ ساسان پور، فرزانه؛ سلیمانی، محمد؛ احدنژاد روشتی، محسن. (1393)، تحلیل عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری بافت‌های فرسوده شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش مرکز شهر زنجان)، فصلنامه علمی –پژوهشی فضای جغرافیایی، سال هفتم، شماره 57: 1-25.
- دهقانی، مصطفی؛ حقیقت نایینی، غلامرضا؛ زبردست، اسفندیار. (1400)، تحلیل ذینفعان توسعه شهری دانش‌بنیان (مورد پژوهی: شهر اصفهان)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 53، شماره 1: 323-341.
- سرور، رحیم؛ اکبری، مجید؛ موسوی، چمران؛ بوستان احمدی، وحید. (1397)، اولویت‌بندی مؤلفه‌های توسعه پایدار در راستای احیاء بافت‌های فرسوده (مطالعه موردی: محله جلفای اصفهان)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، دورۀ 15، شمارۀ 57: 89-104.
- سرور، هوشنگ. (1398)، شناسایی بافت‌های فرسوده شهری بر اساس شاخص‌های کالبدی (مطالعه موردی: منطقه یک شهر تبریز)، فصلنامه شهر پایدار، دورۀ 2، شمارۀ 1: 1-14.
- شاه‌بداقی، زهره .(1395)، بهسازی و نوسازی در بافت فرسوده شهری با تأکید بر شاخص‌های اجتماعی اقتصادی و کالبدی (مطالعه موردی: شهرستان فردیس واقع در منطقه کرج)، پایان‌نامه ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان
- شماری نفوس و مسکن (1395)، مرکز آمار ایران
- طالبی، مانی؛ رضا، گنجی؛ افسوران، ثابت مقدم و سید محمدعلی. (1395)، مجموعه بازآفرینی شهری پایدار برندسازی شهری در بستر بازآفرینی شهر رشت، جلد اول: دیدگاه‌ها و نظرها و مصادیق، رشت انتشارات رمه.
- عباچی، اعظم؛ یوسفی، علی و کرمای، مهدی. (1397)، رویکرد دولت‌مدار به بازآفرینی شهری و اعیانی‌سازی وابسته: تحلیل عملکرد ذینفعان کلیدی در نوسازی بافت پیرامون حرم مطهر در مشهد، توسعه محلی (روستای-شهری)، دوره یازدهم، شماره 1: 75-94.
- عباسی، قمر؛ قاسمی، ایرج؛ موسوی، یعقوب و احدنژاد روشتی، محسن (1399)، تحلیل پایداری بازآفرینی بافت مرکزی شهر مطالعه موردی: بافت مرکزی شهر زنجان، فصلنامه شهر پایدار، دوره 3، شماره 2: 1-16.
- عندلیب، علیرضا. (1385)، توسعه نوسازی بافت‌های فرسوده شهر تهران، ضرورت‌ها و راهبردها، دومین سمینار ساخت‌وساز در پایتخت پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران: 1-14.
- فرجی ملائی، امین. (1389)، انواع روش‌های مداخله در بهسازی و نوسازی شهری، ماهنامه اطلاع‌رسانی، آموزشی و پژوهشی شورها، 54: 10-17.
- فنی، زهره؛ توکلی نیا، جمیله و بیرانوند زاده، مریم. (1397)، کاربست تحلیلی-ساختاری بازآفرینی پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر خرم‌آباد)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 52، شماره 1: 181-197.
- فنی، زهره و شیرزادی، فرزانه. (1397)، تحلیل عوامل مؤثر بر بازآفرینی فضاهای تاریخی شهر (مطالعه موردی: میدان مشق، تهران)، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دورۀ 13، شمارۀ 1: 179-197.
- قانع، مهسا؛ محمود، آروین و ملکی، سعید. (1398)، سنجش قابلیت بهره‌گیری از محرک‌های توسعه شهری در بازآفرینی بافت فرسوده (مورد شناسی: محله شاهجوق سمنان)، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری-منطقه‌ای، سال دهم، شماره 34: 1-22.
- قائمی، لاله. (1396)، بازآفرینی بافت فرسوده با استناد به رویکرد محله- مبنا (نمونه موردی: محدوده از محله زینبیه شرق شهر زنجان)، پایان‌نامه ارشد شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی.
- کرم دوست، مریم. (1396)، نقش مدیریت شهری در بازآفرینی بافت‌های فرسوده منطقه 19 شهرداری کلان‌شهر تهران، پایان‌نامه ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور مرکز شهرری
- گودرزی، غزاله؛ زیویار، پروانه و استعلاجی، علیرضا. (1400)، طراحی الگوی فرآیند مدیریت بافت‌های فرسوده شهری با رویکرد حکمروایی، فصلنامه برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای (علمی)، سال پنجم، شماره 13: 139-168.
- مطیعیان، حمید. (1399)، ارائه شاخص مکانی جهت ارزیابی فرسودگی بافت‌های شهری به کمک سیستم اطلاعات مکانی و تصمیم‌گیری چنده معیاره، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، سال چهارم، شماره 9: 93-114.
- مولایی، محمدمهدی و سلیمانی، رسول. (1396)، رشد اقتصادی و توسعه شهری از طریق بازآفرینی خانه‌های ارزشمند تاریخی، فصلنامه نقش‌جهان، شمارۀ 3-7: 104-95.
- ناجی میدانی، علی‌اکبر؛ هاروتیانیان، هاروتیان؛ فرهادیان، امیر. (1394)، مدل‌سازی روابط بین شاخص‌های شناسایی بافت‌های فرسوده شهری و شاخص‌های توسعه پایدار در اطراف حرم امام رضا (ع)، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، شمارۀ 15 : 33-48.
- نجفی، سعید؛ احدنژاد، محسن و دویران، اسماعیل. (1394)، ارزیابی کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های غیررسمی شهرها (مورد شناسی: محله اسلام‌آباد شهر زنجان)، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، دوره 5، شماره 16: 75-90.
- نساری، رضا (1395)، بررسی عوامل مؤثر در بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهر ایلام، پایان‌نامه ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، موسسه آموزش عالی باختر ایلام.
- نصیری هنده خاله، اسماعیل و سالاری نیا، مرضیه. (1396)، تحلیل عوامل مؤثر در بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی محله 20 منطقه 17 شهر تهران، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، دورۀ 14، شمارۀ 55: 135-148.
- نقدی، آمنه؛ مافی، عزت اله و وطن‌پرس، مهدی. (1398)، تحلیلی بر وضعیت شاخص‌های تاب‌آوری در بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر فاروج، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال بیست و یکم، شماره 60: 219-238.
- یوسف زاده، زهره؛ کرمانی، علی؛ حاتمی نژاد، علی؛ حسین زاده، محمدمهدی. (1399)، سنجش ارتباط و تأثیر ابعاد بازآفرینی پایدار بر رویکرد کیفیت زندگی شهروندان (مطالعه موردی: تهران، منطقه 15)، فصلنامه علمی-پژوهش نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی سال دوازدهم، شماره سوم: 299-316.
- Albanese,Giuseppe., Ciani,Emanuele., Blasio, Guido. (2020). Anything new in town? the local effects of urban regeneration policies in italy, Regional Science and Urban Economics.
https://doi.org/10.1016/j.regsciurbeco.2020.103623
- Alpopi, Cristina,. Manolea, Cristina. (2013). Integrated Urban Regeneration - Solution for Cities Revitalize, International Economic Conference of Sibiu 2013 Post Crisis Economy: Challenges and Opportunities, IECS 2013, Finance 178 – 185.
- Bevilacqua, Carmelina; Calabro, Jusy. Maione, Carla. (2013). The Rule of Community in Urban Regeneration: Mixed Use Area Approach in USA Proceeding REAL CORP 2013. Rome: Tagungsb. 20-23.
- Calthorpe, Peter. Fulton, William. (2001). The Regional City. Island: Island
- Chan, EHW., Yung, E.H.K. (2004). Is the development control legal framework conducive to a sustainable dense urban development in Hong Kong? Habitat Int. 28 (3), 409-426.
- Chen, Xiaoliang., Zhu, Hong., Yuan, ZHenjie. (2020). Contested memory amidst rapid urban transition: The cultural politics of urban regeneration in Guangzhou, China. Cities. https://doi.org/10.1016/j.cities.2020.102755.
- Dargan, Lorna. (2007). Conceptualising Regeneration in the New Deal for Communities, Planning Theory & Practice, Vol.8, No.3, pp.345-362.
- Gu, ZHonghue., Zhang,Xiaoling. (2020). Framing social sustainability and justice claims in urban regeneration: A comparative analysis of two cases in Guangzhou, Land Use Policy,
https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.105224
- Jones, P., Isakjee, A., Jam, C., Lorne, C., & Warren, S. (2017). Urban landscapes and the atmosphere of place: Exploring subjective experience in the study of urban form. Urban Morphology, 21(1), 29–40
- Jose Rua, Maria., Huedo, Patrica., Civera., Vicent., Agost-Felip, R aquel (2019), A simplified model to assess vulnerable areas for urban, regeneration, Sustainable Cities and Society, Vol. 46: 1-23
- Lees, Loretta., & Melhuish, Clare. (2015). Arts-led regeneration in the UK: The rhetoric and the evidence on urban social inclusion. European urban and regional studies, 22(3), 242-260.
https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/096 9776412467474
- Lyytinen, Kalle., Mathiassen, Lars., & Ropponen, J.anne. (1998). Attention shaping and software risk—a categorical analysis of four classical risk management approaches. Information Systems Research, 9(3), 233-255.
- Martí, Pablo,. García-Mayor,Carcia,. Serrano-Estrada, Leticia. (2019). Identifying opportunity places for urban regeneration through LBSNs, Cities.v (90). 191-206.
- McDonald, Sally., Malys, Naglis., Maliene, Vida. (2009). Urban regeneration for sustainable communities: A case study. Technological and Economic Development of Economy, 15(1), 49-59.
- Mirzakhani, Arman., Turro, Mateu., Jalilisadrabad, Samaneh. (2021). Key stakeholders and operation processes in the regeneration of historical URban fabrics in Iran, Cities, https://doi.org/10.1016/j.cities.2021.103362
- Peng, Yi,. Lai, Yani,. Li, Xiaoling. (2015). An alternative model for measuring the sustainability of urban regeneration: the way forward,. Journal of Planning Education and Research 31 (2) 184-195
- R˘adulescu, Corina., Stefan, ovidiu., Gheorghe, radulescu. (2016). Management of Stakeholders in Urban Regeneration rojects. Case Study: Baia-Mare, Transylvania, sustainability. V(8).1-22.
- Said, shahrul., Aksah, Hasnizan., Ismail, Elma. (2013). Heritage Conservation and Regeneration of Historic Areas in Malaysia, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol.105, 418-428.
- Thomson, Giles,. Newman, Peter. (2018). Urban fabrics and urban metabolism – from sustainable to regenerative, cities, Resources, Conservation and Recycling,v (132), 218-229.
- Yiannakou, Athena. (2020). Urban regeneration as a erpetual planning process: nderstanding the role of takeholders in property-led egeneration projects in reek cities, Local Economy, vo32 (2), 83-104.
)