نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مدیریت گردشگری دانشگاه علامه طباطبائی،تهران، ایران
2 استاد مدیریت جهانگردی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران ، ایران
3 استاد مدیریت دولتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران ، ایران
4 دانشیار مدیریت دولتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران ، ایران
5 دانشیار مدیریت جهانگردی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران ، ایران
چکیده
یکی از موضوعات تأثیرگذار بر موفقیت یا ناکامی برنامههای توسعه گردشگری، نوع عقلانیت حاکم بر نظام برنامهریزی کشور در هر دوره زمانی و نظریه برنامهریزی متناظر با آن میباشد. این مقاله باهدف واکاوی عقلانیت در برنامهریزی بهعنوان یک چارچوب شناختشناسانه در سند راهبردی توسعه گردشگری کشور تدوین گردید. چارچوب مفهومی عقلانیت در این تحقیق، مبتنی بر مدل عقلانیت از دیدگاه الکساندر (2000) و رویکردهای جدید برنامهریزی گردشگری است. پارادایم فلسفی این تحقیق مبتنی بر معرفتشناسی تفسیری و روششناسی آن بر پایه پژوهشهای کیفی هست. برای گردآوری و تحلیل دادهها در این تحقیق از مطالعات آرشیوی و روش تحلیل مضمون استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش برای تحلیل مضمون مشتمل بر متون کیفی سند راهبردی توسعه گردشگری کشور میباشد. یافتههای این پژوهش نشان میدهد عقلانیت هماهنگ ساز برای اولین بار در سند راهبردی توسعه گردشگری ایران (مصوب 1399) موردتوجه قرارگرفته است. در این تحقیق مؤلفههای عقلانیت شناسایی شد و سهم هر یک از انواع عقلانیت با تحلیل 85 مضمون و ترسیم شبکه مضامین در سند راهبردی مشخص گردید.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Analyzing the Position of Rationality in the Strategic Plan for Tourism Development in Iran
نویسندگان [English]
- Morteza Ahmadi 1
- Mahmood Ziaee 2
- Reza Vaezi 3
- Gholam Reza Kazemian 4
- Fatemeh Yavarigohar 5
1 PhD Candidate of Tourism Managment, Allameh Tabataba'i University
2 Professor of Tourism, Managment, Allameh Tabataba;i University
3 Professor of Governmental Managment, Allameh Tabataba;i University
4 Associate Professor of Governmental Managment, Allameh Tabataba;i University
5 Associate Professor of Tourism Managment, Allameh Tabataba;i University
چکیده [English]
Abstract
One of the practical issues leading to the success or failure of tourism development plans is the type of rationality that dominates the country’s planning system in each era and the corresponding planning theory. This article has been compiled to analyze the position of rationality in planning as an epistemological framework in Iran’s strategic tourism development plan. This research’s conceptual framework of rationality is based on Alexander’s Rationality Model (2000) and the new approaches to tourism planning. The philosophical paradigm of the study is based on interpretive epistemology, and its methodology is based on qualitative research. Archival Studies and Thematic Analysis methods have been used for gathering and analyzing data in this research. The study’s statistical population for the content analysis comprises the qualitative texts of Iran’s strategic tourism development plan. The findings of this research indicate that, for the first time, coordinative rationality has become dominant in Iran’s strategic tourism development plan (Approved in 2020). The components of rationality were recognized, and the share of each type of rationality was outlined by analyzing 85 themes and thematic networks in the strategic plan in this research.
Keywords: Tourism Planning, Rationality, Strategic Plan, Thematic Analysis, Tourism Development in Iran.
Introduction
The concept of tourism planning and its approaches have changed during the seven recent decades. The type of rationality corresponding to planning theory that dominates in each era greatly affected the nature of tourism development. In its early development until the 1940s, many scholars have contended that tourism grew without palpable planning (Inskeep,1991; Pearce,1989; Tosun & Jenkins,1998). Tourism was developed based on market mechanisms, and tourism planning was infrequent (Fitri and colleagues (2020). Reviewing the tourism literature indicates that during the 1950s and 1960s, tourism planning prevailed based on positivism, rationalism and instrumental rationality, physical planning, economically-oriented professionalism, and top-down planning. New approaches of planning theory, such as communicative planning, sustainable planning and integrative planning with the features of participative and bottom-up planning, initiated to emerge after the 1970s and 1980s so that gradually community-based tourism, ecotourism, responsible tourism, alternative tourism and sustainable tourism came into existence. The government approved the strategic plan for tourism development in Iran in 2020 in line with the 6th Five Year Economic, Social and Cultural Development Plan for I.R of Iran (2017-2021). The present research investigates the type of rationality that dominates the mentioned strategic plan for tourism development using thematic analysis.
Materials and Methods
This study considers various approaches for tourism planning in line with the development planning system in Iran over the last seven decades. The position of rationality in the strategic tourism development plan in Iran (Approved by the Government Cabinet in 2020) is investigated in this research by applying thematic analysis. The study’s statistical population comprises the qualitative text of Iran’s strategic tourism development plan. Two methods comprising Archival Studies and Thematic Analysis were used. The first one applied to recognizing the components of rationality in tourism planning and introducing the theoretical foundations of this research. The second determines the type of rationality dominant to the plan. Regarding thematic analysis approaches (Braun & Clarke,2006; Attride- Stirling,2001; Boyatzis,1998), the phases considered in this research were: Data Familiarization, Code Generating, Theme Recognizing, Thematic Networks Drawing and finally, Analysis of Thematic Networks.
Discussion and Results
The tourism planning system in Iran has experienced various tourism development plans since the 1970s. The first master plan for tourism development in Iran was prepared by a foreign company called Tourist Consult in 1972 in line with the 4th national development plan for Iran (1968-1972), during the era of instrumental rationality dominance on tourism planning in the world. Investigating the types of rationality applied in the strategic plan (2020) for tourism development in Iran revealed three main themes emphasized in the plan. They were as follows:
Integration of tourism with the national macro policies,
Determination of duties and role of various related government organizations for tourism development (24 organizations),
Cooperation and participation of related organizations and tourism stakeholders.
Conclusions
This study revealed that the dominant type of rationality in Iran’s strategic plan for tourism development approved by the government cabinet in 2020 is coordinative rationality, which is for the first time taking place. One of the challenges for this plan recognized in the research is the lack of consideration for the private sector’s and local communities’ role in tourism development. Regarding the findings of this research, the following are suggested:
Applying various types of rationality in the process of tourism planning for Iran that can be manifested in coordinative planning.
Reforming the system of tourism planning in a way that various types of rationality can be applied in all planning phases, including the process of planning, implementation, monitoring and evaluation.
کلیدواژهها [English]
- Tourism Planning
- Rationality
- Strategic Plan
- Thematic Analysis
- Tourism Development in Iran
آلمن دینگر، فلیپ. (1384 ). بهسوی گونه شناسی فرا اثبات گرایانه نظریه برنامهریزی، ترجمه فاطمه تقی زاده، فصلنامه برنامهوبودجه شماره 92: 80 -51.
ابراهیمزاده، عیسی. (1386). توسعه توریسم و تحولات کارکردی آن در ایران در حال گذار، نشریه علوم جغرافیایی، جلد 6 شماره 8 و 9: 117-97.
اجلالی، پرویز؛ رفیعیان، مجتبی؛ عسگری، علی. (1390). نظریه برنامهریزی: دیدگاههای سنتی و جدید، چاپ هفتم، دفتر نشر آگه.
احمدی، مرتضی. (1399). تبیین جایگاه کنش ارتباطی در برنامهریزی توسعه گردشگری در نیمقرن اخیر در چارچوب دیدگاههای جدید نظریه برنامهریزی، هفدهمین کنفرانس بینالمللی مدیریت، https://civilica.com/doc/1162106
اینسکیپ، ادوارد. (1398). برنامهریزی گردشگری رویکردی یکپارچه و پایدار به برنامهریزی و توسعه گردشگری، ترجمه حسن پور و داغستانی، انتشارات مهکامه، چاپ چهارم.
جمعه پور، محمود. (1397). پارادایم نوین برنامهریزی برای پایداری و مدیریت یکپارچه منطقه کلانشهری تهران، ساماندهی یا تغییر پایتخت. شماره 4: 133-158.
حیدری چیانه، رحیم؛ رضا طبع ازگمی، سیده خدیجه؛ سلطانی، ناصر؛ معتمدی مهر، اکبر. (1392) تحلیلی برسیاست گذاری گردشگری در ایران، مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری، شماره 5: 32-11.
خاکساری، علی. (1391). برنامهریزی توسعه گردشگری در ایران: ویژگیها و نقش برنامهریزان توسعه گردشگری در کشورهای اسلامی. فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 19(58), 1-33. doi: 10.22054/qjss.2012.6872
دادش پور، هاشم؛ رفیعیان، مجتبی؛ حق جو، محمدرضا. (1397). بایستگی بهکارگیری مفهوم عقلانیت در برنامهریزی فضایی راهبردی، فصلنامه برنامهریزی و آمایش فضا، شماره 1: 53-22.
دفتر برنامه ملی گردشگری. (1381)، گزارش برنامه ملی توسعه گردشگری جمهوری اسلامی ایران، سازمان ایرانگردی و جهانگردی.
دفتر هیئت دولت. (1399). سند راهبردی توسعه گردشگری کشور، ریاست جمهوری.
رفیعیان، مجتبی و جهانزاد، نریمان. (1394). دگرگونی اندیشه در نظریه برنامهریزی. انتشارات آرامان شهر.
ضرغام بروجنی، حمید. (1393 ). برنامهریزی توسعه جهانگردی، رویکردی هم پیوند و پایدار، چاپ پنجم، انتشارات مهکامه.
ضیائی، محمود و تراب احمدی، مژگان. (1392). شناخت صنعت گردشگری با رویکرد سیستمی، نشر علوم اجتماعی.
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمد سعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخزاده، محمد. (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در دادههای کیفی، نشریه اندیشه مدیریت راهبردی، شماره پیاپی 10 (دوره 5 شماره 2): 151-198.
کاظمیان، غلامرضا؛ قربانی زاده، وجه الله؛ واعظی، رضا؛ شاه محمدی، مرضیه. (1398). الگوی نقش و ساختار حکمروایی محلی در نظام مدیریتی ایران، فصلنامه مدیریت دولتی، دوره 11 شماره 2: 179-202.
گان، کلر و وار، تورگت. (1395). مبانی، مفاهیم و روشهای اجرایی برنامهریزی توسعه جهانگردی، ترجمه حمید ضرغام بروجنی، انتشارات مهکامه.
گلدنر، چارلز آر و ریچی، جی آر برنت. (1396). برنامهریزی و توسعه گردشگری، ترجمه مرتضی احمدی، نشر دفتر پژوهشهای فرهنگی.
متوسلی، محمود؛ مؤمنی، فرشاد؛ لاجوردی، رزیتا، رنجبر، محمدمجید. (1397 ). عقلانیت و آشفتگی در برنامهریزی: با تأکید بر تئوری گولت، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، دوره 18 شماره 69: 199.
نورمحمدی، خسرو و صمیمی، احمد. (1400). برنامهریزی توسعه در ایران، انتشارات سازمان برنامهوبودجه کشور.
نیومن، ویلیام لاورنس. (1394 ). روشهای پژوهش اجتماعی رویکردهای کمی و کیفی ترجمه فقیهی و آغاز، انتشارات ترمه.
واعظی، رضا و محمدی، حامد. (1392). تأملی بر مفهوم عقلانیت در سازمان، ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه، شماره 158: 15.
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی. (1399). گزارش تدوین سند راهبردی توسعه گردشگری کشور، معاونت گردشگری.
References
Alexander, Ernest. R. (2000). Rationality Revisited: Planning Paradigms in a Post-Postmodernist Perspective, Journal of Planning Education and Research,19(3), 242-256
Alexander, Ernest. R. (1992). Approaches to planning: Introducing current planning theories, concepts, and issues, New York: Taylor & Francis
Costa, Carlos. (2020). Tourism planning: a perspective paper. Tourism Review, Vol. 75 (1), 198-202
Dredge, D., & Jamal, T. (2015). Progress in tourism planning and policy: A post-structural perspective on knowledge production. Tourism Management, 51, 285–297
Edgell, David L & Colleagues (2008), Tourism policy and Planning: Yesterday, Today and Tomorrow, Elsevier, UK
Faludi, A (1973). Planning Theory, Oxford, Pergamon Press
Getz, Donald. (1986). Models in tourism planning: Towards integration of theory and practice, Tourism Management, Vol.7(1), 21-32
Goldner, Charls R and Ritchi, J.R. Brent (2003). Tourism Priciples, Practices, Philosophies,9 th edition, John Willey and sons
Gun, Clare A and Var, Turgut (2002). Tourism Planning Basics, Concepts, Cases, Routledge, London
Innes, J. E. (1995). Planning theory’s emerging paradigm: Communicative action and interactive practice. Journal of Planning Education and Research, 14(3), 183–189
Inskeep Edward (1987). Environmental Planning for Tourism, Annals of Tourism Research, 14(1), 118-135
Inskeep, E. (1991). Tourism planning: An integrated and sustainable development approach, New York: Van Nostrand Reinhold.
- Granqvist, H. Mattila and colleagues (2021). Multiple Dimensions of Strategic Spatial Planning: Local Authorities Navigating between Rationalities in Competitive and Collaborative Settings, Planning Theory & Practice, 22:2, 173-190, DOI:10.1080/14649357.2021.1904148
- Simpson. (2001). Strategic planning and community involvement as contributors to sustainable tourism development, Taylor & Francis
Morrison, A. M. (2019). Marketing and managing tourism destinations, Abingdon: Routledge
Rahmafitria, Fitri; Pearce, Philip L.; Oktadiana, Hera; Putro, Heru P.H. (2020). Tourism planning and planning theory: Historical roots and contemporary alignment, Tourism Management Perspectives, 35, 1-10
Tosun, C. and Timothy, DJ. (2001). Shortcomings in planning approaches to tourism development in developing countries: the case of Turkey. International Journal of Contemporary. emerald.com
References [In Persian]
Abedi Jafari, Hassan; Taslimi, Mohammad saeed; Faghihi, Abolhassan; sheikhzadeh, Mohammad (2011). Thematic Analysis and Themes Networking: A simple and efficient method for explanation of current patterns in qualitative data, Journal of Strategic Management Thought, Vol 5(2), 151-198 [In Persian]
Ahmadi, Morteza (2020). An Explanation for the position of communicative action in tourism development planning, in the framework of new approaches to planning theories,17th International Management Conference, https://civilica.com/doc/1162106 [In Persian]
Allmendinger, P (2005). Towards a post-positive Typology of Planning Theory, translated by Fatemeh Taghizadeh, Journal of Planning and budgeting, Number 92: 51-80 [In Persian]
Dadashpoor, Hashem; Rafieian, Mojtaba; Haghjo, Mohammad Reza (2018). Necessity of Using Rationality in Urban Strategic Spatial Planning, Journal of Spatial Planning, Vol.22, 22-53 [In Persian]
Ebrahimzadeh, E (2007). Tourism development and its functional changes in Iran in Transition, Journal of Geographical Sciences, Vol.6, No.8-9: 97-117 [In Persian]
Ejlali, Parviz; Rafieian, Mojtaba; Asgari, Ali (2011). Planning Theory: Traditional and new approaches, Agah Publishing Office [In Persian]
Gun, Clare A and Var, Turgut (2002). Tourism Planning Basics, Concepts, Cases, translated by Hamid Zargham, Mahkameh Published (2016) [In Persian]
Goldner and Ritchi (2017). Tourism Planning and Development, translated by Morteza Ahmadi, Cultural Research Office Published [In Persian]
Heidari Chianeh, Rahim; R. T. Azgami, Seyyedeh Khadijeh; Soltani, Naser; Motamedi Mehr.Akbar (2013). An analysis on Tourism Policy Making in Iran, Journal of Planning and Tourism management, 5, 11-32 [In Persian]
Inskeep, E (1991). Tourism Planning: An Integrated and Sustainable Development Approach, translated by: Hassanpour and Daghestani, Published by Mahkameh, 4th Edition (2019) [In Persian]
Jomehpour, Mahmood (2018). A New Paradigm for the Sustainability and Integrated Management of the Tehran Metropolis: Capital City Reorganization or Relocation, Journal of Urban and Regional Development Planning, Allameh Tabataba’i University, 3(4), 133-158 [In Persian]
Kazemian, GholamReza; Ghorbanizadeh, Vajhollah; Vaezi, Reza; Shah Mohammadi, Marziyeh (2019), A Pattern of Role and Structure of Local Governance in Iran'sManagement System, Journal of Public Administration, Vol. 11(2),179-202 [In Persian]
Khaksari, Ali (2012). Tourism Development Planning in Iran: Characters and Role of Tourism Development Planners in Islamic Countries, Journal of Urban and Regional Development Planning, Allameh Tabataba’i University, 19(58):1-33 Administration, Vol. 11, NO2, 179-202 [In Persian]
Ministry of Cultural Heritage, Tourism and Handicrafts (2020). Report of Compiling the Strategic Plan for Tourism Development in Iran, Tourism Department [In Persian]
Motavaseli, Mahmood; Momeni, Farshad: Lajevari, Rozita; Ranjbar, Mohammad Saeed (2018). Rationality and Chaos in Planning: An Emphasis on Goulet's Theory of Rationality, Journal of Economics Research, 18(69), 193-225 [In Persian]
Neuman, W.L (2015). Social Research Methods Qualitative and Quantitative Approaches, translated by Faghihi and Aghaz, Termeh Published [In Persian]
Normohammadi, Khosrov and Samimi, Ahmad (2021). Development Planning in Iran, Management and Planning Organization Published
Office of Tourism Master Plan (2002), Report of Tourism Management and development Plan for I.R of Iran, Iran Touring and Tourism Organization [In Persian]
Office of Government Cabinet (2020). Strategic Planning Document for Tourism Development of the Country, Cabinet office, Iran [In Persian]
Rafieian, Mojtaba and Jahanzad, Nariman (2015). The Thought Transformation on Planning Theory, Armanshahr Published [In Persian]
Zargham, Hamid (2014). Tourism Development Planning, an Integrated and Sustainable Approach, Mahkameh Published [In Persian]
Ziaee, Mahmood and Torab Ahmadi, Mojgan (2013), An Introduction to Tourism Industry: A Systematic Approach, Social Science Published [In Persian]
Vaezi, Reza and Mohammadi, Hamed (2013). A contemplation on the Concept of Rationality in Organization, Journal of Labor and Society, No.158, 9-16 [In Persian]