نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ریحانه آشتیانی ¹
• مصطفی بهزادفر ²
• سید مجید مفیدی شمیرانی ³

¹ دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

² استاد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

³ استادیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

چکیده

با توجه به نقش حیاتی مؤلفه‌های اجتماعی-فرهنگی و روان‌شناختی، این ابعاد کمتر به‌صورت جامع و نظام‌مند موردپژوهش قرارگرفته‌اند. با توجه به اهمیت فزاینده ارتقای کیفیت زندگی کودکان، طراحی محله‌های پایدار با رویکرد دوستدارکودک اهمیت ویژه‌ای یافته است. این پژوهش باهدف تبیین و اولویت‌بندی مؤلفه‌های اجتماعی-فرهنگی و روان‌شناختی محله‌های پایدار با رویکرد دوستدارکودک و ارائه الگویی کاربردی در این حوزه و به‌صورت کیفی، با روش توصیفی و با استدلال منطقی انجام‌شده است؛ در ابتدا با مرور نظام‌مند متون علمی و منابع معتبر داخلی و بین‌المللی، مؤلفه‌های مرتبط شناسایی شدند. سپس با استفاده از روش AHP و ازنظر 20 نفر از نخبگان مؤلفه‌ها اولویت‌بندی شد. درنهایت از طریق مقایسه تطبیقی نتایج، مؤلفه‌های کلیدی در سه مقیاس کلان‌شهری، شهرهای میانی و شهرهای کوچک معرفی شدند. نتایج پژوهش نشان داد مؤلفه‌های اجتماعی-فرهنگی محله پایدار با رویکرد دوستدارکودک شامل آموزش، عدالت، تعامل و مشارکت، دسترسی، رفاه و کیفیت زندگی، انسجام، هویت و حس تعلق، مسئولیت، رویدادمداری، تنوع، ایمنی و امنیت و مؤلفه‌های روان‌شناختی نیز شامل ادراک روانی از فضا و محیط، سلامت روانی و عاطفی، تعاملات روانی-اجتماعی، حمایت روانی و اجتماعی، تاب‌آوری روانی ، تحریک ذهنی و یادگیری خلاق، احساس تعلق و معنا و رشد فردی و شخصیتی می‌باشند که با توجه به نیازهای کودک بازتعریف شدند. این ابعاد به ارتقای کیفیت زندگی کودکان کمک کرده و بستر شکل‌گیری محله‌هایی امن برای رشد آن‌ها را فراهم می‌سازد. الگوی ارائه‌شده می‌تواند ابزاری راهبردی برای سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و طراحان شهری باشد تا در فرآیند تصمیم‌گیری به نیازهای کودکان توجه داشته باشند و توسعه پایدار را تحقق بخشند.

کلیدواژه‌ها

• محله دوستدارکودک
• مولفه‌ها
• اجتماعی-فرهنگی
• روانشناختی
• محله پایدار

موضوعات

• برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای

عنوان مقاله [English]

Explaining and Prioritizing Socio-Cultural and Psychological Components of a Sustainable Neighborhood with a Child-Friendly Approach

نویسندگان [English]

• Reyhaneh Ashtiyani ¹
• Mostafa Behzadfar ²
• Seyed-Majid Mofidi-Shemirani ³

¹ PhD Student, Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran.

² Professor, Department of Urban planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Iran University of Science & Technology, Tehran,Iran

³ Assistant Professor, Department of Urban planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Iran University of Science & Technology, Tehran,Iran

چکیده [English]

Given the vital role of socio-cultural and psychological components in shaping sustainable neighborhoods, these dimensions have rarely been studied in a comprehensive and systematic manner. With the growing importance of improving the quality of life for children as the future generation, designing sustainable neighborhoods with a child-friendly approach has gained increasing attention. This study aims to identify and prioritize the socio-cultural and psychological components of sustainable child-friendly neighborhoods and to propose a practical framework in this field. Conducted using a qualitative, descriptive method and logical reasoning, the research first employed a systematic review of scientific literature and credible national and international sources to extract relevant components. These components were then prioritized using the Analytic Hierarchy Process (AHP) based on expert input from 20 specialists. Finally, through a comparative analysis, key components were identified at three scales: metropolitan, intermediate, and small cities. The findings indicate that the socio-cultural components include education, justice, interaction and participation, accessibility, well-being and quality of life, cohesion, identity and sense of belonging, responsibility, event-based activities, diversity, and safety and security. The psychological components include spatial and environmental perception, emotional and mental well-being, psycho-social interactions, psychological and social support, psychological resilience, cognitive stimulation and creative learning, sense of belonging and meaning, and personal and character development. These components contribute to enhancing children’s quality of life and support the development of safe environments for their growth. The proposed model serves as a strategic tool for policymakers, planners, and urban designers to integrate children's needs into sustainable development processes.

کلیدواژه‌ها [English]

• Child-Friendly Neighborhood
• Sustainable Neighborhood
• Socio-Cultural Components
• Psychological Components