غلامرضا لطیفی
چکیده
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای در مهرماه سال 1399 یکی ازبرجسته ترین اعضا هیات تحریریه خود را از دست داد که ثلمه ای برای جامعه علمی وبویژه فعالان حوزه شهرسازی کشور بود، لذا بر اساس ادای وظیفه و اخلاق حرفه ایبرآن شدیم که مقدمه ای در شماره جاری فصلنامه به این امر اختصاص داده شود تاشاید سهم کوچکی از دین خود را به او تقدیم داریم.
بیشتر
فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای در مهرماه سال 1399 یکی ازبرجسته ترین اعضا هیات تحریریه خود را از دست داد که ثلمه ای برای جامعه علمی وبویژه فعالان حوزه شهرسازی کشور بود، لذا بر اساس ادای وظیفه و اخلاق حرفه ایبرآن شدیم که مقدمه ای در شماره جاری فصلنامه به این امر اختصاص داده شود تاشاید سهم کوچکی از دین خود را به او تقدیم داریم.
علی خاکساری؛ میترا عظیمی؛ ادریس خاکی
چکیده
به دنبال فراگیر شدن پارادایم‌های جدید در برنامه‌ریزی شهری مقوله اختلاط کاربری‌های زمین به عنوان اقدامی مهم جهت نیل به اهداف توسعه پایدار شهری مطرح شده است. با توجه به مزایای متعدد اختلاط کاربری‌های زمین در یک منطقه شهری از جمله کاهش نرخ تولید سفر، کارشناسان در تلاشند با روش‌های گوناگونی تناسب اختلاط کاربری‌های زمین را ارزیابی ...
بیشتر
به دنبال فراگیر شدن پارادایم‌های جدید در برنامه‌ریزی شهری مقوله اختلاط کاربری‌های زمین به عنوان اقدامی مهم جهت نیل به اهداف توسعه پایدار شهری مطرح شده است. با توجه به مزایای متعدد اختلاط کاربری‌های زمین در یک منطقه شهری از جمله کاهش نرخ تولید سفر، کارشناسان در تلاشند با روش‌های گوناگونی تناسب اختلاط کاربری‌های زمین را ارزیابی نموده و به عنوان یک مؤلفه محوری در برنامه‌ریزی شهری از آن بهره گیرند. بر این اساس در تحقیق حاضر قصد بر آن است تا به بررسی مزایا و تأثیر اختلاط کاربری‌ها بر تولید سفر در محله‌های شماره 5 و 6 شهر بانه پرداخته شود. این تحقیق از نوع پژوهش‌هایکاربردیبوده و به روش کمّی انجام شده و داده‌های تحقیق به روش پیمایش و توزیع پرسشنامه همچنین برداشت‌های میدانی بهدستآمدهاست. به لحاظ کالبدی تفاوت اصلی این دو محله در درجه اختلاط کاربری‌هاست. بنابراین ارزیابی تناسب اختلاط کاربری‌های دو محله یاد شده می‌تواند در سطح محلی، راهنمای مناسبی در جهت برنامه‌ریزی شهری بانه باشد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که اختلاط کاربری‌ها در محله 6 بیش از محله 5 بوده و در پی آن تولید سفر درون محله‌ای محدوده شماره 6 بیشتر از محدوده شماره 5 است. همچنین میزان تولید سفر برون محله‌ای در محدوده محله 5 با اختلاط کاربری کمتر بیشتر از میزان تولید سفر برون محله‌ای محدوده محله 6 باترکیب کاربری بالاتر بوده است. بنابراین جهت‌گیری اصلی برنامه‌ریزی در محله 5 می‌باید افزایش اختلاط کاربری‌ها باشد و در محله 6، حفظ و ارتقای کیفیت اختلاط کاربری‌ها مدنظر قرار گیرد.
نوید پاک نژاد؛ غلامرضا لطیفی
چکیده
تحلیل ساختار فضای شهری در گذر از دوره‌های زمانی مختلف و تحلیل ویژگی‌های بافت منجر به شناخت شکل‌گیری رفتار و الگوهای رفتاری در ساختار کالبدی می‌شود و این مسئله شرایطی را ایجاد می‌کند که برنامه ریزی برای بروز و ظهور الگوهای رفتاری متنوع بر پایه تحلیل فضایی فراهم گردد. چیدمان فضایی یکی از روش‌هایی است که در درک فضا و فرم کالبدی کاربرد ...
بیشتر
تحلیل ساختار فضای شهری در گذر از دوره‌های زمانی مختلف و تحلیل ویژگی‌های بافت منجر به شناخت شکل‌گیری رفتار و الگوهای رفتاری در ساختار کالبدی می‌شود و این مسئله شرایطی را ایجاد می‌کند که برنامه ریزی برای بروز و ظهور الگوهای رفتاری متنوع بر پایه تحلیل فضایی فراهم گردد. چیدمان فضایی یکی از روش‌هایی است که در درک فضا و فرم کالبدی کاربرد دارد و به سبب تحلیل فضا و تأثیرگذاری فضا بر رفتار انسان در فضای شهری دارای اهمیت و جایگاه بالایی می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و تطبیقی است و ابتدا با انجام مطالعات کتابخانه‌ای (بررسی کتب، مقالات علمی و اسناد) به تبیین چارچوب نظری پرداخته شده است و سپس فرم کالبدی با نرم افزار Depthmap (که بر اساس مبانی تکنیک چیدمان فضا طراحی شده) تحلیل گردیده. هدف از تحقیق حاضر بررسی، مقایسه و تحلیل شکل‌گیری ساختار فضایی- کالبدی متفاوت این دو محله در دوره‌های زمانی مختلف و تأثیر آن بر الگوهای رفتاری است. از نتایج پژوهش حاضر آن است که ساختار شطرنجی و منظم (محله دروس) امکان دسترسی بیشتری به کاربری‌ها می‌دهد اما باعث پراکندگی کاربری‌ها و الگوهای رفتاری می‌شود. در بافت شطرنجی محلات دارای کاربری‌های متنوع هستند اما در بافت ارگانیک (محله زرگنده) نظام کالبدی انسجام بیشتری در این شکل‌گیری کاربری‌ها به وجود می‌آورد و این مسئله زمینه ساز شکل‌گیری الگوهای رفتاری متنوع و متعدد می‌گردد.
حسین قدس؛ محمدرضا بمانیان؛ حسین مرادی نسب
چکیده
در عصر حاضر به دلیل ماشینی شدن امور شاهد کاهش تعاملات اجتماعی شهروندان هستیم. عدم توجه به نیازهای روانشناسانه، کاهش روابط اجتماعی، کمرنگ شدن قرارگاه‌های رفتاری، کاهش گره‌های جمعیتی پویا و سرزنده، کاهش حس تعلق و دلبستگی مکانی-جمعی و تغییر مفهوم پیاده‌راه‌ها نسبت به گذشته از آثار کاهش تعاملات اجتماعی است. در این بین هنوز گذرهایی ...
بیشتر
در عصر حاضر به دلیل ماشینی شدن امور شاهد کاهش تعاملات اجتماعی شهروندان هستیم. عدم توجه به نیازهای روانشناسانه، کاهش روابط اجتماعی، کمرنگ شدن قرارگاه‌های رفتاری، کاهش گره‌های جمعیتی پویا و سرزنده، کاهش حس تعلق و دلبستگی مکانی-جمعی و تغییر مفهوم پیاده‌راه‌ها نسبت به گذشته از آثار کاهش تعاملات اجتماعی است. در این بین هنوز گذرهایی دیده می‌شوند که به دلیل وجود کاربری‌های متنوع و به هم پیوسته به جذب جمعیت پرداخته و با خلق مسیرهای پرتردد انسانی محملی برای تعاملات اجتماعی به وجود می‌آورند. خیابان ستارخان از فلکه اول تا فلکه دوم صادقیه با توجه به تراکم فضاهای متنوع به خصوص فضاهای تجاری و میزان بالای عبور و مرور روزانه شهروندان از هر طیف و فرهنگی به صورت پیاده و برخورداری از پتانسیل بالا به دلیل حضور جمعیت جهت برقراری تعاملات اجتماعی، به عنوان مورد پژوهشی انتخاب شده است. روش تحقیق از نوع کمی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی است و از تکمیل 200 پرسشنامه بهره گرفته شده است. در ابتدا در بخش مبانی نظری به تعربف مفاهیم مربوطه پرداخته و سپس با تکمیل پرسشنامه توسط شهروندان نتایج توسط نرم‌افزار SPSS تحلیل می‌شوند. یافته‌ها نشان می‌دهند که در این مسیر اجتماع‌پذیر، تعاملات و رفتارهای اجتماعی به نسبت متوسط در میان شهروندان مشاهده می‌شود؛ ولی وجود کاربری‌های متنوع همچون فضاهای تجاری به جذب جمعیت و افزایش ناخودآگاه سرزندگی و تعاملات اجتماعی پرداخته است.
ستار پروین؛ سمیه شالچی
چکیده
در چند دهه گذشته توسعه پایدار شهری به یکی از رویکردهای نظری مهم و تأثیرگذار در سیاست‌گذاری‌های شهری تبدیل شده است. توسعه پایدار به معنای تأمین نیازهای نسل کنونی بدون آسیب زدن به نیازهای نسل آینده است. بنابراین با این رویکرد هرگونه مداخله شهری و احداث پروژه‌های شهری باید محتاطانه و مبتنی بر این نگاه باشد. انجام مطالعات مربوط به اتاف ...
بیشتر
در چند دهه گذشته توسعه پایدار شهری به یکی از رویکردهای نظری مهم و تأثیرگذار در سیاست‌گذاری‌های شهری تبدیل شده است. توسعه پایدار به معنای تأمین نیازهای نسل کنونی بدون آسیب زدن به نیازهای نسل آینده است. بنابراین با این رویکرد هرگونه مداخله شهری و احداث پروژه‌های شهری باید محتاطانه و مبتنی بر این نگاه باشد. انجام مطالعات مربوط به اتاف بی‌شک گامی اساسی در جهت نیل به این اهداف مهم می‌باشد. مطالعه حاضر به مطالعه ارزیابی تاثیرات و پیامدهای اجتماعی-فرهنگی (اتاف) بزرگراه سعیدآباد در منطقه 18 شهرداری تهران می‌پردازد. از ترکیبی از روش‌های کمی (پیمایش) و کیفی (مصاحبه و مشاهده) در پژوهش استفاده شده است. داده‌های تحقیق از طریق افراد و ساکنان محدوده بزرگراه که به طور احتمالی تحت تأثیر احداث پروژه سعید آباد هستند گردآوری شده است. رویکرد نظری تحقیق، نظریه لفور در خصوص ابعاد اجتماعی فضاهای شهری می‌باشد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که پروژه شهری سعید آباد مانند هر پروژه دیگری دارای پیامدها و اثرات مثبت مانند: تسهیل در حمل ونقل عمومی، ماندگاری در محل و پیامدهای منفی مانند: عدم رضایت معارضین طرح، فشار روانی بر ساکنان، ایجادپاتوق برای فروشندگان مواد، تخریب فضای سبز و باغات و افزایش آلودگی زیست محیطی می‌باشد.
امین فرجی؛ علی اصغر آدینه وند؛ مهدی علیان
چکیده
تجربه کشورهای تمرکزگرا نشان داده است که نگاه یک‌سونگر و از بالا به شهر، مشکلات زیادی را به بار خواهد آورد که تنها راه برای رفع آن، ایجاد الگویی انعطاف‌پذیر می‌باشد؛ الگویی که بتواند همه ارکان تأثیرگذار بر شهر را مورد توجه قرار دهد. به نظر می‌رسد الگوی حکمرانی خوب شهری پیشنهاد مناسبی برای وضعیت شهرهای امروزی باشد. بر همین اساس پژوهش ...
بیشتر
تجربه کشورهای تمرکزگرا نشان داده است که نگاه یک‌سونگر و از بالا به شهر، مشکلات زیادی را به بار خواهد آورد که تنها راه برای رفع آن، ایجاد الگویی انعطاف‌پذیر می‌باشد؛ الگویی که بتواند همه ارکان تأثیرگذار بر شهر را مورد توجه قرار دهد. به نظر می‌رسد الگوی حکمرانی خوب شهری پیشنهاد مناسبی برای وضعیت شهرهای امروزی باشد. بر همین اساس پژوهش حاضر سعی نموده که مؤلفه‌های اصلی حکمرانی خوب شهری را مورد مطالعه قرار داده و با معرفه‌سازی از مؤلفه‌های کلان حکمرانی خوب شهری، میزان رعایت اصول حکمرانی خوب شهری را در شهرداری‌های مناطق هشت‌گانه شهر اهواز مورد بررسی قرار دهد. این پژوهش از منظر ماهیت، کاربردی و از لحاظ روش مطالعه، توصیفی- تحلیلی می‌باشد. شیوه جمع‌آوری اطلاعات پیمایشی- کتابخانه‌ای می‌باشد. جامعه آماری شامل سه گروهِ شهروندان (ساکنان مناطق هشت‌گانه شهر اهواز)، بخش دولتی (ادارات آب، برق و گاز) و همچنین بخش خصوصی (شرکت‌های پیمانکاری و بخش خصوصی تأثیرگذار بر شهر) می‌باشد. در ادامه به تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه، تست دانکن و ضریب همبستگی پیرسون مبادرت گردیده است. نتایج حاصله حاکی از آن است که عملکرد کلی شهرداری شهر اهواز، در چارچوب الگوی حکمرانی خوب شهری نمی‌باشد. همچنین بین شهرداری‌های مختلف مناطق هشت‌گانه شهر اهواز اختلاف عملکرد وجود دارد.
نجما اسمعیل پور؛ وحید محمودی؛ فاطمه اسمعیل پور
چکیده
بخش زیادی از فضای شهری در کشورمان، دچار فرسودگی و افت شدید کالبدی، اقتصادی و اجتماعی شده، که بازآفرینی شهری با تکیه بر مشارکت اجتماعی از راهکارهای رفع این مسئله است و از راهکارهای ارتقای مشارکت نیز ظرفیت‌سازی در محلات شهری است. در پژوهش توصیفی حاضر، از تحلیل‌های توصیفی و آزمون T تک نمونه‌ای برای سنجش میزان مطلوبیت متغیرهای «ظرفیت ...
بیشتر
بخش زیادی از فضای شهری در کشورمان، دچار فرسودگی و افت شدید کالبدی، اقتصادی و اجتماعی شده، که بازآفرینی شهری با تکیه بر مشارکت اجتماعی از راهکارهای رفع این مسئله است و از راهکارهای ارتقای مشارکت نیز ظرفیت‌سازی در محلات شهری است. در پژوهش توصیفی حاضر، از تحلیل‌های توصیفی و آزمون T تک نمونه‌ای برای سنجش میزان مطلوبیت متغیرهای «ظرفیت اجتماعی»، «استراتژی‌های ظرفیت‌سازی اجتماعی» و «کنش مشارکت اجتماعی شهروندان» و از همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره برای تعیین میزان و شدت رابطه میان متغیرها استفاده شد. برمبنای یافته‌ها: از بین مؤلفه‌های «ظرفیت‌سازی اجتماعی»، تنها مؤلفه‌های مشارکت‌پذیری و تعهد اجتماعی در سطح مطلوب و سایر مؤلفه‌ها در وضعیت نسبتاً نامطلوب و نامطلوب و تمام مؤلفه‌های «استراتژی‌های ظرفیت‌سازی اجتماعی» نیز در وضعیت بسیار نامطلوب هستند. شرایط متغیر «مشارکت شهروندان» در بازآفرینی شهری نیز نسبتاً نامطلوب است. سطح تمایل به مشارکت به ترتیب شامل مشارکت فکری، مالی، اجرایی و سپس مشارکت نیروی انسانی است. متغیر «مشارکت شهروندان» در بازآفرینی از همبستگی مطلوبی با متغیر «ظرفیت اجتماعی» و «استراتژی‌های ظرفیت‌سازی اجتماعی» برخوردار است. همچنین، نقش مؤلفه شبکه‌سازی سازمانی در ارتقای ظرفیت اجتماعی محله فهادان بسیار برجسته است. بنابراین، تقویت فرآیندهای ظرفیت‌سازی می‌تواند تقویت مشارکت شهروندان در بازآفرینی محله را به همراه داشته باشد. در پایان، مدل رگرسیونی رابطه میان استرتژی‌های ظرفیت‌سازی و ظرفیت اجتماعی در محله فهادان در فرآیند بازآفرینی تدوین و معرفی شد.
