علی اکبر عنابستانی؛ علیرضا معینی
چکیده
هدف مطالعه حاضر، بررسی تأثیر هویت مکانی بر مشارکت روستاییان در روند تهیه و اجرای طرح‌های هادی سکونتگاه‌های پیرامون کلانشهر مشهد است. تحقیق حاضر از نظر روش‌شناسی توصیفی ـ تحلیلی و از بین 17 روستا حاشیه کلانشهر مشهد که طرح هادی در آنها اجرا شده بود تعداد 10 روستا انتخاب و حجم نمونه مورد بررسی با استفاده از فرمول کوکران 168 نفر خانوارهای ...
بیشتر
هدف مطالعه حاضر، بررسی تأثیر هویت مکانی بر مشارکت روستاییان در روند تهیه و اجرای طرح‌های هادی سکونتگاه‌های پیرامون کلانشهر مشهد است. تحقیق حاضر از نظر روش‌شناسی توصیفی ـ تحلیلی و از بین 17 روستا حاشیه کلانشهر مشهد که طرح هادی در آنها اجرا شده بود تعداد 10 روستا انتخاب و حجم نمونه مورد بررسی با استفاده از فرمول کوکران 168 نفر خانوارهای روستایی تعیین شد. یافته‌های تحقیق نشان از تفاوت معنادار منفی میان میانگین موردسنجش و میانگین به‌دست‌آمده هم در ابعاد هویت مکانی و هم مشارکت در طرح‌های هادی دارد. همچنین تمام ابعاد هویت مکانی با میزان مشارکت روستاییان در مرحله تهیه و تصویب طرح هادی ارتباط معنادار و معکوسی دارد. بعلاوه، سه بُعد تمایز (199/0)، تداوم (390/0) و عزت‌نفس (345/0) با میزان مشارکت روستاییان در مرحله اجرای طرح‌های هادی، ارتباط مثبت و معنادار نشان داده است و در نهایت، در مرحله نظارت و نگهداری، در هر چهار بُعد تمایز (170/0)، تداوم (527/0)، عزت‌نفس (482/0) و خودکارآمدی (253/0) ارتباط مثبت و معناداری مشاهده‌شده است. بر اساس یافته‌های تحقیق برای افزایش مشارکت روستاییان در طرح‌های هادی باید به تقویت و بهبود دو بُعد تداوم و عزت‌نفس آنان پرداخت. مطمئناً توجه به معیارهای روان‌شناختی، مدیریت صحیح بحران در مناطق روستایی و ادراک مردم روستا از اینکه توجه به آنها و روستایشان در حال افزایش است، مشارکت را دست‌کم در دو مرحلۀ اجرا و نظارت و نگهداری افزایش می‌دهد.
مهجبین ردایی؛ اسماعیل صالحی؛ شهرزاد فریادی
چکیده
سیمای سرزمین شهری همراه با تعاملی بهینه با بستر اکولوژیک خود می‌تواند پتانسیل‌های بالقوه در ایجاد جامعه‌ای پویا و زیست‌پذیر داشته باشد. فضاهای زیرزمینی یا زیرسطحی شهرهای کویری می‌توانند نوعی فضاهای مبتنی برعقلانیت اکولوژیک تلقی شوند کهانعکاس‌دهنده ادراک اجتماعی-اکولوژیکی بوده و تعهد فرهنگی افراد نسبت به تعامل صحیح محیط طبیعی ...
بیشتر
سیمای سرزمین شهری همراه با تعاملی بهینه با بستر اکولوژیک خود می‌تواند پتانسیل‌های بالقوه در ایجاد جامعه‌ای پویا و زیست‌پذیر داشته باشد. فضاهای زیرزمینی یا زیرسطحی شهرهای کویری می‌توانند نوعی فضاهای مبتنی برعقلانیت اکولوژیک تلقی شوند کهانعکاس‌دهنده ادراک اجتماعی-اکولوژیکی بوده و تعهد فرهنگی افراد نسبت به تعامل صحیح محیط طبیعی و محیط مصنوع را ایجاد نماید. هدف مطالعه پیش رو تحلیلی بر نقش فضاهای زیرسطحی در ارتقاء زیست‌پذیری شهرهای کویری و تأکید بر برنامه‌ریزی مبتنی بر عقلانیت اکولوژیک به‌منظور ایجاد فضاهای شهری سازگار با بستر اکولوژیک است. روش تحقیق در این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر روش کیفی و استدلال منطقی است. به‌منظور بررسی میزان تأثیرگذاری کارکردهای فضاهای زیرسطحی بر معیارهای زیست‌پذیری شهرهای کویری، از آزمون T-test و تحلیل آماری SPSS و به‌منظور تحلیل راهبردی فضاهای زیرسطحی، از تکنیک‌سوات و تحلیل سلسله مراتبی AHP استفاده شد و در نهایت راهبردهای انطباقی، تدافعی، تهاجمی و اقتضایی ارائه گردید. نتایج حاکی از آن است که بازآفرینی اصول عقلانیت اکولوژیک در فرایند برنامه‌ریزی راهبردی توسعه فضاهای زیرسطحی، مستلزم نوعی برنامه‌ریزی مشارکتی و ارتباطی میان افراد جامعه از یک‌سو و همچنین، جامعه و طبیعت از سویی دیگر است. چنین بازآفرینی‌ای می‌تواند زمینه‌ای را برای پایداری، تاب‌آوری و زیست‌پذیری اکوسیستم‌های شهری، فراهم آورد.
محمد مهذب طلاب؛ مهرداد کریمی مشاور؛ حسن سجادزاده
چکیده
زیبایی منظر شهری دارای ابعاد مختلف و معیارهای متعددی می‌باشد که عقاید و دیدگاه‌های متفاوتی نیز درباره آنها وجود دارد. این پژوهش در پی شناسایی این نگرش‌ها در زیبایی‌شناسی منظر شهری به‌ویژه در مقیاس خرد یعنی فضای شهری می‌باشد. در این راستا نخست با مطالعات اسنادی و میدانی 61 معیار ارزیابی زیبایی منظر شهری تدوین گردید و سپس در قالب ...
بیشتر
زیبایی منظر شهری دارای ابعاد مختلف و معیارهای متعددی می‌باشد که عقاید و دیدگاه‌های متفاوتی نیز درباره آنها وجود دارد. این پژوهش در پی شناسایی این نگرش‌ها در زیبایی‌شناسی منظر شهری به‌ویژه در مقیاس خرد یعنی فضای شهری می‌باشد. در این راستا نخست با مطالعات اسنادی و میدانی 61 معیار ارزیابی زیبایی منظر شهری تدوین گردید و سپس در قالب روش Q مشارکت‌کنندگان به مرتب‌سازی این معیارها در جدول رتبه‌بندی کیو پرداختند. پس از گردآوری اطلاعات و به کمک نرم‌افزار SPSS با روش تحلیل عاملی کیو، همبستگی بین افراد بررسی گردید. سپس با استفاده از روش مؤلفه‌های اصلی و چرخش واریماکس 10 عامل استخراج شدند. تفسیر این عامل‌ها منجر به شناسایی نگرش‌های 1- محافظه‌کارانه و سنتی، 2- جزءنگر و طبیعت‌گرا، 3- فرد محور و نوگرا، 4- شهرت گرا و کل‌نگر، 5- عمل‌گرا و محیط محور، 6- معمارانه و تخصصی، 7- طبیعت‌محور و معناگرا، 8- اجتماعی و تجربه‌گرا، 9- کاربردی و جامعه‌گرا و 10- مدنی و فرهنگ محور گردید. به‌علاوه وجود نگاهی چندبعدی و توجه همزمان به ابعاد مختلف زیبایی منظر شهری در بیشتر دیدگاه‌ها نشان داد که برخلاف تصور رایج، غالب شهروندان لزوماً تمرکز خاصی بر ابعاد عمدتاً ذهنی، ادراکی و معنایی ندارند. از سوی دیگر تمایز جنسیتی مشاهده‌شده در میان نگرش‌ها را می‌توان با نوع و سطح حضور، تجربه و مشارکت مردان و زنان در شهر مرتبط دانست که باعث بروز دغدغه‌های متفاوت و در نتیجه دیدگاه‌های متباین در میان آنها شده است.
فیروز جعفری؛ حجت محمدی ترکمانی؛ زهرا رسول زاده
چکیده
مفهوم زیست‌پذیری در کنار پایداری و به‌عنوان یک شعار در گفتمان عمومی و برنامه‌ریزی پدید آمده است. برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران در رابطه با ایجاد و یا حفظ شهرها، به مفهوم زیست‌پذیری به‌عنوان یک اصل راهنما برای سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری و شکل دادن به محیط اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی و بیولوژیکی شهری استناد می‌کنند و زیست پذیری را ...
بیشتر
مفهوم زیست‌پذیری در کنار پایداری و به‌عنوان یک شعار در گفتمان عمومی و برنامه‌ریزی پدید آمده است. برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران در رابطه با ایجاد و یا حفظ شهرها، به مفهوم زیست‌پذیری به‌عنوان یک اصل راهنما برای سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری و شکل دادن به محیط اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی و بیولوژیکی شهری استناد می‌کنند و زیست پذیری را استاندارد زندگی و مطلوبیت کلی زندگی مردم در یک سکونتگاه مانند شهر می‌دانند. این مفهوم ابعاد و شاخص‌های متنوعی را دارا می‌باشد و با آنها موردسنجش قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر نیز با هدف ارائه تحلیلی از عوامل تأثیرگذار در زیست‌پذیری در منطقه 8 کلانشهر تبریز انجام شده است که بامطالعه مبانی و منابع موجود به تدوین مدل زیست‌پذیری برای محدوده موردمطالعه اقدام نمود. سپس با استفاده از نظرات ساکنان منطقه به آزمون مدل و در نهایت ارائه مدل نهایی با استفاده از تحلیل عاملی تائیدی مرتبه دوم پرداخته است. نتایج نشانگر این است که 8 مؤلفه اصلی با 41 متغیر اجزای مدل را تشکیل می‌دهند. کیفیت زیرساخت‌ها با بار عاملی 88/0 مهم‌ترین بُعد و امکانات بهداشتی درمانی با بار 23/0، کم‌اهمیت‌ترین بُعد در برقراری زیست‌پذیری باشند. بنابراین بر اساس نتایج به‌دست‌آمده می‌توان اذعان نمود که برای رسیدن به زیست‌پذیری مطلوب و حفظ آن باید به تقویت مؤلفه‌های تأثیرگذار به‌دست‌آمده به‌صورت جامع پرداخته شود.
علی اکبر تقی پور؛ ابوالفضل مشایخی؛ قاسم جعفری
چکیده
شهرنشینی از چالش‌های مهم جوامع است. دولت‌ها از عهده پاسخگویی به نیازهای متنوع شهروندان برنمی‌آیند و ادامه روند فعلی می‌تواند باعث افزایش مشکلات شهروندان با مدیریت شهری شود. امروزه از حکمروایی خوب به‌عنوان راه‌حل مناسب برای توقف روند فعلی سخن گفته می‌شود. یکی از عوامل مؤثر در تحقق حکمروایی خوب شهری، سرمایه اجتماعی است. در این ...
بیشتر
شهرنشینی از چالش‌های مهم جوامع است. دولت‌ها از عهده پاسخگویی به نیازهای متنوع شهروندان برنمی‌آیند و ادامه روند فعلی می‌تواند باعث افزایش مشکلات شهروندان با مدیریت شهری شود. امروزه از حکمروایی خوب به‌عنوان راه‌حل مناسب برای توقف روند فعلی سخن گفته می‌شود. یکی از عوامل مؤثر در تحقق حکمروایی خوب شهری، سرمایه اجتماعی است. در این راستا با توجه چالش‌های موجود در شهر سمنان سنجش رضایت شهروندان از عملکرد مدیریت شهری و همچنین نقش آنها در ایجاد حکمروایی خوب شهری حائز اهمیت است. به همین منظور برای بررسی نقش سرمایه‌های اجتماعی در حکمروایی خوب شهری در شهر سمنان ابتدا تعاریف حکمروایی خوب شهری و سرمایه اجتماعی بررسی گردید و سپس شاخص‌های تأثیرگذار سرمایه‌های اجتماعی در حکمروایی خوب شهری استخراج شد. پس‌ازآن با تدوین پرسشنامه نظرات شهروندان جمع‌آوری گردید. نتایج تحلیل پرسشنامه‌ها نشان می‌دهد که شاخص‌های آگاهی، اعتماد و مشارکت از سرمایه اجتماعی در شهر سمنان در وضعیت مناسبی قرار ندارد و نبود پاسخگویی، شفافیت، توافق جمعی و قانونمندی در حکمروایی شهری سمنان موجب از بین رفتن اعتماد به مدیریت شهری و کاهش تمایل به مشارکت در طرح‌های شهری شده است. نتیجه این امر عدم دخالت شهروندان در تصمیم‌گیری‌ها است. همچنین نبود زیرساخت‌هایی مانند شورای محلات و سازوکار مناسب برای حضور مردم در فرایند تصویب طرح‌ها نیز در بروز این امر مؤثر بوده‌اند.
عسل کرمی؛ هادی رضایی راد
چکیده
امروزه بواسطه عدم توانایی تمام گروه‌های اجتماعی در استفاده از ساعات روشنایی روز برای رفع نیازها و برای برطرف نمودن پیامدهای اجتماعی، اقتصادی ناشی از خالی بودن شهر در ساعات خاصی از روز، تأمین فضاهای شهری شبانه و 24 ساعته که در آن بتوان میزان سرعت و ضرباهنگ شهری را کاهش داد و مکانی جهت مکث و آرامش ساکنین شهر و برقراری تعاملات اجتماعی ...
بیشتر
امروزه بواسطه عدم توانایی تمام گروه‌های اجتماعی در استفاده از ساعات روشنایی روز برای رفع نیازها و برای برطرف نمودن پیامدهای اجتماعی، اقتصادی ناشی از خالی بودن شهر در ساعات خاصی از روز، تأمین فضاهای شهری شبانه و 24 ساعته که در آن بتوان میزان سرعت و ضرباهنگ شهری را کاهش داد و مکانی جهت مکث و آرامش ساکنین شهر و برقراری تعاملات اجتماعی مهیا نمود، ضرورت یافته است. در چنین فضایی جهت استفاده از زمان‌های مرده شهری که بتواند بعنوان راهکاری جهت بهبود عملکرد فضای شهری در پاسخ به نیاز سرزندگی محیط شهری و رونق‌بخش اقتصادی و گردشگری عمل کند، بایستی اصول و معیارهایی را رعایت کرد. در این پژوهش سعی شده است این اصول از دیدگاه طراحی فضاهای شهری و با تأکید بر فضاهای 24 ساعته مورد شناسایی قرار گیرد تا مهم‌ترین شاخص‌های اثرگذار بر شکل‌گیری و یا تقویت فضاهای شبانه آن‌هم در بستر فرهنگی شهرهای ایرانی- اسلامی احصاء گردند. به همین منظور خیابان ستارخان تهران با توجه به پتانسیل‌های موجودش بعنوان نمونه مطالعاتی انتخاب شده است. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده که با کمک تکنیک‌های کمّی و کیفی گوناگون ازجمله تکنیک‌های دلفی، تحلیل خوشه‌ای و همچنین تئوری جنکس صورت گرفته است. تحلیل‌ها نشان می‌دهند که 13 اصل مهم مورد شناسایی در طراحی کالبد شهری می‌توانند در میزان موفقیت فضاهای شبانه شهری از چهار بُعد اقتصادی، اجتماعی، گردشگری و فرهنگی اثرگذار باشند که از میان آنها، اصل حضور پذیری بالاترین امتیاز (35/83) اثرگذاری را بدست آورده است. بنابراین جهت عملیاتی نمودن این اهداف، اقداماتی همچون فعالیت‌های متنوع فرهنگی در کنار خرده‌فروشی‌ها، ایجاد فضایی مختص پیاده در هنگام شب، افزایش ساعت کاری فعالیت‌ها و ایجاد مراکز خرید شبانه پیشنهاد می‌گردد.
