برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
مرجان گلی پور؛ پویان شهابیان؛ بهناز امین زاده گوهرریزی
چکیده
تحولات اخیر و سرعت ساخت‌وساز در شهرها و متعاقب آن نابسامانی در سیمای فضاهای شهری مبین ضعف‌ها و چالش‌هایی در سطوح مختلف است که نگاه موشکافانه‌تری به مسئله نمای شهری را می‌طلبد و کلیه ساختمان‌ها را در برمی‌گیرد ولی ساختمانهای مسکونی بیشترین عناصر و تأثیرگذارترین عوامل منظر یک شهر می‌باشند. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به راهکارهای ...
بیشتر
تحولات اخیر و سرعت ساخت‌وساز در شهرها و متعاقب آن نابسامانی در سیمای فضاهای شهری مبین ضعف‌ها و چالش‌هایی در سطوح مختلف است که نگاه موشکافانه‌تری به مسئله نمای شهری را می‌طلبد و کلیه ساختمان‌ها را در برمی‌گیرد ولی ساختمانهای مسکونی بیشترین عناصر و تأثیرگذارترین عوامل منظر یک شهر می‌باشند. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به راهکارهای ارتقاء کیفیت نمای بناهای مسکونی شهر تهران و با توجه به تجربه شکل‌گیری کمیته‌های نما در یک دهه‌ی اخیر، به دنبال پاسخگویی به این سؤالات است که کنشگران و مؤلفه‌های مؤثر بر شکل‌گیری نماهای ساختمانی چگونه است؟ چالش‌های مرتبط با نمای بناهای مسکونی و انتظارات مترتب آن چیست؟ فرایند مطلوب در خصوص ارتقاء نمای بناهای مسکونی چگونه است؟ برای پاسخگویی به پرسش‌های مذکور، از روش‌شناسی کیفی و راهبرد تحلیل محتوا از طریق مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته با افراد تأثیرگذار استفاده شده است. راهکارهای ارتقاء کیفیت نما شامل یک ساختار سلسله‌مراتبی و مجموعه‌ای از عناصر تعریف‌شده ضمن درک ابعاد مختلف همه مداخله‌‌کنندگان و سازمانهای ذی‌نفع در شهر می‌باشد و بر روی دیدگاه گسترده‌ای از معیارها تمرکز می‌شود. بنابر نتایج پژوهش،کنشگران مؤثر با توجه به سطح تاثیرگذاری و عملکردی در دو دسته‌ی مدیریت شهری(تصمیم‌گیری، تصمیم‌سازی و اجرایی) و ذی‌نفعان فراگیر(زمین، طراحی، ساخت و ساز، عمومی) دسته‌بندی شدند. عوامل مؤثر بر نمای ساختمانهای مسکونی به ترتیب اهمیت شامل « اسنادی»، « مدیریتی و حقوقی»، « اجتماعی»، « طراحی(طراحان) »، « فناوری »، « نظری »، « اقتصادی» و «اجرایی» می‌باشد و می‌تواند در برنامه‌ریزی، طراحی، مدیریت و تصمیم‌گیری و ارزیابی کیفیت نمای بناهای مسکونی موردتوجه قرار گیرد.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
پگاه خیراللهی؛ حمید دهقانی
چکیده
شورش های شهری، اعتراضاتی خشونت بار، ناگهانی و مبتنی بر انگیزه های اقتصادی هستند که عمدتا با اشغال فضاهای شهری به عنوان بستر اصلی اعتراضات همراه هستند. فضای شهری نیز خودشان متشکل از فضاهای مصرف، فضاهای قدرت و فضاهای شبکه ای هستند که هرسه، ابزار و هدفی برای شورش های شهری هستند. پژوهش حاضر با تأکید بر مهم ترین ترین شورش هایی که پس از انقلاب ...
بیشتر
شورش های شهری، اعتراضاتی خشونت بار، ناگهانی و مبتنی بر انگیزه های اقتصادی هستند که عمدتا با اشغال فضاهای شهری به عنوان بستر اصلی اعتراضات همراه هستند. فضای شهری نیز خودشان متشکل از فضاهای مصرف، فضاهای قدرت و فضاهای شبکه ای هستند که هرسه، ابزار و هدفی برای شورش های شهری هستند. پژوهش حاضر با تأکید بر مهم ترین ترین شورش هایی که پس از انقلاب اسلامی رخ داده اند، به دنبال تحلیل سویه های فضایی شورش های شهری است. داده های تحقیق، منابع تاریخی ثانویه هستند و برای تحلیل داده ها از تکنیک بولی استفاده شده است. نتایج ماتریس بولی نشان می‌دهد، زمانی که علت اعتراضات، سکونتگاه های شهری و کنشگری شورشیان صرفا مبنی بر وندالیسم باشد، شورش های شهری در سطح محلی و اگر نارضایتی ها فارغ از موضوع از طریق شبکه های تعاملی تشدید شوند و کنشگری کارناوالی در کنار کنشگری وندالیستی در بین معترضان متداول شود، شورش های شهری در سطح ملی رخ میدهند.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
سیده مریم محمودی؛ محمدتقی کرمی؛ باقر ساروخانی
چکیده
سیاست فرهنگی مفهومی مدرن و برآمده از گسترش مفهوم و ایده شهروندی اجتماعی است. دولت، بازار و نهادهای مدنی ازجمله شهرداری‌ها مهمترین نهادهای ورودکننده به سیاست فرهنگی هستند. شهرداری نهادی عمومی و غیردولتی است. شهرداری تهران دارای جایگاه مهم و برجسته‌ای از منظر سیاسی و موقعیتی اثرگذار و نیز بازیگر مهمی در عرصه فرهنگ است که وظیفۀ آن ...
بیشتر
سیاست فرهنگی مفهومی مدرن و برآمده از گسترش مفهوم و ایده شهروندی اجتماعی است. دولت، بازار و نهادهای مدنی ازجمله شهرداری‌ها مهمترین نهادهای ورودکننده به سیاست فرهنگی هستند. شهرداری نهادی عمومی و غیردولتی است. شهرداری تهران دارای جایگاه مهم و برجسته‌ای از منظر سیاسی و موقعیتی اثرگذار و نیز بازیگر مهمی در عرصه فرهنگ است که وظیفۀ آن اجرای سیاست‌های فرهنگی متمرکز بر زیست شهری است. این پژوهش به روش تحلیل گفتمان انتقادی فوکویی، با مطالعه سیاست فرهنگی دورۀ شهرداری کرباسچی (1377-1368) به این پرسش پاسخ می‌دهد که گفتمان سیاست فرهنگی در این دوره از شهرداری تهران چه ویژگی‌هایی و چه ارتباطی با زمینه اجتماعی جامعه ایرانی دارد؟ با شناخت سه خرده گفتمان سیاست فرهنگی دولتی و فقرزدایی در گفتمان انقلاب اسلامی، دور نمای شهر جهانی، تهاجم فرهنگی و مقابله با سیاست فرهنگی بازاری و سوم، هویت فرهنگی- ملی و سیاست فرهنگی مدنی-ارتباطی؛ مدیریت شهری شهرداری را هم‌زمان با پایان جنگ می‌توان متأثر از حاکمیت ایده مدرنیزاسیون، سازندگی و توسعه دانست. ویژگی این سبک از مدیریت بر اساس فرآیند نوسازی و مدیریت، فرآیندی از بالا به پایین یعنی بر پایۀ ارادۀ مدیران قوی و تکنوکرات و با حمایت ساختار و نیز کمترین توجه به زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی است. این شیوه از مدیریت و فهم از شهر نوعی از سیاست فرهنگی اقتدارگرا و یا بازاری را شکل می‌دهد که مهمترین مشخصۀ آن تابعیت فرهنگ از سیاست و اقتصاد است.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
الهام کشتکار؛ جمال الدین سهیلی؛ شیدا خوانساری
چکیده
باغ ترکیبی از جماد و نبات است؛ پس اثری زنده و نمایانگر فرهنگ هر قوم و شرایط اقلیمی زادگاهش است. باغ ایرانی در طول عمر تجربی‌ا‌ش تمام ویژگی‌های یک پدیده را داراست: دگرگونی می‌پذیرد؛ تحول می‌پذیرد؛ از درون خود تجربه می‌زاید؛ و جز اینها بر محیط و محیط جامع انسانی اثرگذاری می‌کند. باغ ایرانی به‌عنوان یکی از مظاهر باغسازی جهان در ...
بیشتر
باغ ترکیبی از جماد و نبات است؛ پس اثری زنده و نمایانگر فرهنگ هر قوم و شرایط اقلیمی زادگاهش است. باغ ایرانی در طول عمر تجربی‌ا‌ش تمام ویژگی‌های یک پدیده را داراست: دگرگونی می‌پذیرد؛ تحول می‌پذیرد؛ از درون خود تجربه می‌زاید؛ و جز اینها بر محیط و محیط جامع انسانی اثرگذاری می‌کند. باغ ایرانی به‌عنوان یکی از مظاهر باغسازی جهان در عین داشتن الگویی مشخص، دارای تنوع بسیاری در اجزای خود است. این تنوع با سادگی فرم و الگوی باغ ایرانی، سبب بروز مفاهیم پیچیده و عملکردهای متفاوتی شده است. از سوی دیگر اشرافیت از مهمترین مفاهیم و شاخصه‌های معماری ایرانی- اسلامی همواره مورد توجه محققان و طراحان بوده است. موضوع نهی اشرافیت بر مصون ماندن فضای داخلی از دید و اشراف بیگانگان تاکید دارد و با ابزارهای " کنترل دید" و " فاصله" قابل بررسی است. برهمین اساس هدف اصلی پژوهش تبیین فضایی اثرگذاری نظام کالبدی باغ صفوی با تاکید بر اشرافیت فضای داخلی باغ بر رفتار فضای انسانی تعریف شده است. بدین منظور پژوهش حاضر در گام اول با جمع‌آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه‌ای و ادبیات نظری و در نهایت تدوین مدل سنجشی و در گام دوم علاوه بر معرفی ابزارهای سنجش، تحلیل فضایی و تفسیر مدلسازی براساس سوال اصلی پژوهش صورت گرفته است. نتایج نشان می‌دهد شاخص‌های خوانایی، جهت‌یابی و پیکره‌بندی فضایی به عنوان اصلی‌ترین شاخص‌های اثرگذار بر میزان اشرافیت شناسایی شده است که سنجه‌ها و زیرشاخص‌های مرتبط با آنها به کمک نرم‌افزار Depth map بصورت کمی مورد تفسیر و تحلیل قرار گرفته است.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
محمد نوری‌پور سدهی؛ حسن احمدی
چکیده
در اثر تحولات سریع در عرصه شهرها، مشاغل خرد آسیب‌پذیر شده‌اند. اهمیت این پژوهش آن است که با بررسی تحول مشاغل خرد شهری، آسیب‌های ناشی از تغییرات مشاغل شناخته شوند و اثرات آنها در عرصه شهر و زندگی شهروندان مورد مطالعه قرار گیرند تا راهبردها و راهکارهای مناسبی جهت رفع و کاهش آسیب‌های ناشی از تحولات مشاغل خرد شهری ارائه شوند. به همین ...
بیشتر
در اثر تحولات سریع در عرصه شهرها، مشاغل خرد آسیب‌پذیر شده‌اند. اهمیت این پژوهش آن است که با بررسی تحول مشاغل خرد شهری، آسیب‌های ناشی از تغییرات مشاغل شناخته شوند و اثرات آنها در عرصه شهر و زندگی شهروندان مورد مطالعه قرار گیرند تا راهبردها و راهکارهای مناسبی جهت رفع و کاهش آسیب‌های ناشی از تحولات مشاغل خرد شهری ارائه شوند. به همین منظور از روش تحلیل محتوا استفاده شده و گردآوری اطلاعات از طریق مصاحبه‌های نیمهساختیافته، مشاهدات میدانی و مطالعات اسنادی انجام شده است. مجموعاً 67 آسیب ناشی از تحول مشاغل در مفاهیم 20گانه و مقولههای 6گانه شناسایی شدند و طبق همین دسته‌بندی، مجموعاً 6 راهبرد و 48 راهکار در جهت کاهش آسیبها ارائه شدند که میتوانند در طرحها و برنامههای شهری خصوصاً در زمینهی چگونگی توزیع و پراکنش کاربریها و فعالیتهای تجاری شهر مورد استفاده قرار گیرند. همچنین پیشنهاد می‌شود که نگاه فضایی به معنای اصیل، جایگزین نگاه جبری و آمرانه شود. تحت چنین شرایطی می‌توان با توسعهی برنامههای دموکراتیک، مانند برنامه‌ریزی محلهای و برنامه‌ریزی خردهفروشی شهری، آسیب‌های ناشی از تحول مشاغل در شهرها را کاهش داد.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
سبحان یحیائی؛ محمد مهدی مولایی؛ ریحانه کشتکاران
چکیده
این مقاله به تحلیل بازیگران شهری در رسانه‌های اجتماعی و نقش این رسانه‌ها در برساخت مفهوم شهر و تولید فضای شهری می‌پردازد. در این پژوهش، تحلیل تهران به عنوان یک کلانشهر پیچیده، با استفاده از «نظریه‌ی فضا» هانری لوفور صورت گرفته است. به این منظور پس از تجزیه و تحلیل کمی و کیفی محتوای پست‌های رسانه‌های اجتماعی (توییتر و اینستاگرام) ...
بیشتر
این مقاله به تحلیل بازیگران شهری در رسانه‌های اجتماعی و نقش این رسانه‌ها در برساخت مفهوم شهر و تولید فضای شهری می‌پردازد. در این پژوهش، تحلیل تهران به عنوان یک کلانشهر پیچیده، با استفاده از «نظریه‌ی فضا» هانری لوفور صورت گرفته است. به این منظور پس از تجزیه و تحلیل کمی و کیفی محتوای پست‌های رسانه‌های اجتماعی (توییتر و اینستاگرام) مرتبط با شهر تهران، با استفاده از نرم‌افزار مکتور تحلیلی آینده‌نگارانه درباره روابط بازیگران این میدان صورت گرفت. 10 گروه بازیگران شهری و چهار موضوع از اهداف و مناقشات شهری شناسایی شدند و در دو ماتریس بازیگر-بازیگر و بازیگر-هدف، روابط آنها مشخص شد. بر اساس یافته‌ها گروه‌های «شهروند و غیرسرشناس»، «رسانه جریان اصلی»، «حقیقی مدیریت شهری»، «فعال اجتماعی و سیاسی» و «حقوقی مدیریت شهری» بازیگران تقویت‌کننده و مسلط با بیشترین اثرگذاری در میان گروه‌ها هستند. همچنین سه بازیگر اصلی حوزه‌ی مدیریت شهری یعنی حساب‌های «حقوقی مدیریت شهری»، «حقیقی مدیریت شهری» و «رسانه‌ی مدیریت شهری» بیشترین هم‌گرایی را با هم دارند و باتوجه به فاصله‌ی کم «شورایاران و نهادهای شهروندی» با گروه‌های مذکور، این گروه می‌تواند در آینده به عنوان یک متحد برای مجموعه‌ی مدیریت شهری به حساب بیاید. در مقابل «فعالان اجتماعی و سیاسی» بیشترین واگرایی را در میان دیگر بازیگران دارند.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
فائزه محمدی ششکل؛ محمد شیخی
چکیده
در بسیاری از سکونتگاه‌های غیررسمی، کیفیت فضاهای شهری به دلیل فقدان برنامه‌ریزی و توجه به نیازهای ساکنان، به شدت پایین است. این موضوع، چالش‌های متعددی را در زمینه‌های مختلف از جمله سلامت، امنیت، اقتصاد و محیط‌زیست به وجود می‌آورد. مکان‌سازی به‌عنوان رویکردی نوین در طراحی و مدیریت فضاهای شهری، می‌تواند به ارتقای کیفیت زندگی ...
بیشتر
در بسیاری از سکونتگاه‌های غیررسمی، کیفیت فضاهای شهری به دلیل فقدان برنامه‌ریزی و توجه به نیازهای ساکنان، به شدت پایین است. این موضوع، چالش‌های متعددی را در زمینه‌های مختلف از جمله سلامت، امنیت، اقتصاد و محیط‌زیست به وجود می‌آورد. مکان‌سازی به‌عنوان رویکردی نوین در طراحی و مدیریت فضاهای شهری، می‌تواند به ارتقای کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های غیررسمی کمک کند. این تحقیق با رویکرد تفسیری و روش کیفی از نوع مطالعه موردی، به‌صورت تحلیلی - توصیفی صورت‌گرفته است. جامعه آماری شامل متخصصان دانشگاهی و سرپرستان دفاتر تسهیلگری و مدیران شهری بود که به‌صورت هدفمند از نوع گلوله‌برفی انتخاب شدند. ابتدا از روش فراترکیب برای شناسایی مؤلفه‌های مکان‌سازی استفاده شد و سپس چالش‌ها از طریق مشاهده و مصاحبه‌های عمیق و نیمه‌ساختاریافته با متخصصان بررسی شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA و کدگذاری بر اساس ابعاد مدیریتی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی انجام شد. نتایج نشان داد که مکان‌سازی فرایندی زمان‌بر و مشارکتی است که نیازمند هماهنگی بین ذی‌نفعان، زیرساخت‌های مناسب و درک مزایای مکان‌سازی به سبب جدید بودن موضوع، توسط مقامات و جامعه محلی است. همچنین تأمین منابع مالی و اعتمادسازی از چالش‌های اصلی این فرایند محسوب می‌شوند. یافته‌های این تحقیق می‌تواند به‌عنوان سند راهنما برای مدیران و دفاتر تسهیلگری جهت ارتقای کیفیت فضاهای شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی مورداستفاده قرار گیرد.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
میترا قربی؛ مهین نسترن؛ محمود قلعه نویی؛ علیرضا قربی
چکیده
بازار در شهر ایرانی نه تنها نمود ابعاد اجتماعی –فرهنگی و اقتصادی شهر است بلکه بستر استخوان‌بندی شهر ایرانی و اتصال‌دهنده محلات و فضاهای شهری به یکدیگر بوده است. بازار عنصری نظم‌دهنده، ساختاردهنده و منسجم‌کننده فرم فیزیکی شهر محلات شهری است که امروزه به‌واسطه تغییرات ناشی از سبک زندگی شهری جایگاهش درشهر تغییر کرده است. از ...
بیشتر
بازار در شهر ایرانی نه تنها نمود ابعاد اجتماعی –فرهنگی و اقتصادی شهر است بلکه بستر استخوان‌بندی شهر ایرانی و اتصال‌دهنده محلات و فضاهای شهری به یکدیگر بوده است. بازار عنصری نظم‌دهنده، ساختاردهنده و منسجم‌کننده فرم فیزیکی شهر محلات شهری است که امروزه به‌واسطه تغییرات ناشی از سبک زندگی شهری جایگاهش درشهر تغییر کرده است. از این‌رو پژوهش حاضر برآن است تا با تحلیل جایگاه بازار در فرم کالبدی شهر نقش آن رادر انسجام فرم‌کالبدی بسنجد.پژوهش‌حاضر بامطرح کردن این سوال که نقش بازار درانسجام فرم‌شهری چگونه است و درصورت حذف و ازبین‌رفتن بازار چه اتفاقی برای هسته تاریخی و محلات وابسته می‌افتد؟ درپی تعیین نقش دوباره بازار در شهر و محلات معاصر بافت تاریخی کرمان است. ازاین‌رو ضمن تبیین چارچوب درجهت تحلیل انسجام فرم‌کالبدی و تعیین جایگاه بازار در شهر ایرانی از پیکربندی فضا و تکنیک تحلیل شبکه‌شهری استفاده می شود. نتایج نشان‌داد بازار کرمان به‌عنوان یک مرکز کلیدی موجب تقویت پیوند میان توده‌وفضا، همپیوندی، پیوستگی و نفوذپذیری و درنتیجه انسجام فرم‌کالبدی در شهر می‌شود و حذف آن موجب کاهش همپوندی، پیوستگی، کارایی شبکه وپراکندگی فضایی می‌شود. مراکزمحله ای که مرکزمحله فعال داشتند کمترین آسیب رابا حذف بازار دیدند. ازمنظر انسجام فرم‌کالبدی، پیوستگی فضایی ایجادشده توسط بازار به‌حفظ یکپارچگی ساختار کالبدی شهر در طول زمان کمک می کند، این‌امر باعث می‌شود بازار به عنوان یک نقطه استراتژیک در تقویت هویت فضایی هسته تاریخی شهر کرمان ایفای نقش کند. تقویت بازار وتوجه به نقش ساختاری وعملکردی آن درشکل گیری فرم‌کالبدی شهر می تواند رشد وتوسعه شهر ومحلات شهری را تضمین کند.
