سمیه زندیه؛ مظفر صرافی
چکیده
منفعت عمومی مفهومی پرمناقشه در نظریه‌های برنامه‌ریزی فضایی بوده است. این مناقشات، با دلالت بر نبود وفاق بر سر چیستی (و بودونبود) مفهوم منفعت عمومی، منجر به توسعه‌ی نظریه‌های مختلفی در و درباره‌ی برنامه‌ریزی فضایی شده و گاه تا جایی پیش رفته‌اند که مشروعیت برنامه‌ریزی را به چالش بکشند. این مقاله با تأکید بر ضرورت پرداختن به این ...
بیشتر
منفعت عمومی مفهومی پرمناقشه در نظریه‌های برنامه‌ریزی فضایی بوده است. این مناقشات، با دلالت بر نبود وفاق بر سر چیستی (و بودونبود) مفهوم منفعت عمومی، منجر به توسعه‌ی نظریه‌های مختلفی در و درباره‌ی برنامه‌ریزی فضایی شده و گاه تا جایی پیش رفته‌اند که مشروعیت برنامه‌ریزی را به چالش بکشند. این مقاله با تأکید بر ضرورت پرداختن به این مفهوم بنا نداشته که پاسخی قطعی و غایی به پرسش چیستی منفعت عمومی بدهد، بلکه با مقدم دانستن درک این مناقشات، در پی صورت‌بندی پاسخ‌هایی بوده است که به پرسش منفعت عمومی در برنامه‌ریزی فضایی داده شده‌اند. به این منظور این مقاله، با به‌کارگیری روش فراترکیب کیفی، بر درک چشم‌اندازهای هستی‌شناسانه‌ی مختلف درباره‌ی رابطه‌ی بین امر اجتماعی و امر فردی تأکید کرده و بر آن بوده است تا رد این چشم‌اندازها را بر شکل‌گیری مفهوم منفعت عمومی در نظریه و عمل برنامه‌ریزی فضایی در دوازده سنت فکری اثرگذار در برنامه‌ریزی بگیرد. این دوازده سنت نشان از غلبه‌ی چهار رهیافت فردگرا، جهان‌شمول، تکثرگرا و انتقادی به منفعت عمومی در برنامه‌ریزی فضایی دارند. در چارچوب این چهار رهیافت این مقاله به سه پرسش پرداخته است: چه پیوندی میان فرد و اجتماع وجود دارد؛ آنچه مشترک و شکل‌دهنده‌ی منفعت عمومی است چیست؛ و چگونه می‌توان آن را تحقق بخشید؟
غلامرضا کاظمیان؛ جمشید اکبری
چکیده
حرکت از زندگی کشاورزی به صنعت و سپس خدمات و تحول در الگوهای فضایی توسعه و اسکان، شهرها و کلان‌شهرها را به‌مثابه مراکز تجمع جمعیت و تمرکز منابع توسعه مطرح نمود. این تمرکز در فضا و سرزمین که ناگزیر از تنوع، تضاد و تعارض در ترکیب، منافع و رفتار بازیگران است، علاوه بر ارتقای کیفیت زندگی می‌تواند بستری برای شکل‌گیری جرم باشد. پیامدهای ...
بیشتر
حرکت از زندگی کشاورزی به صنعت و سپس خدمات و تحول در الگوهای فضایی توسعه و اسکان، شهرها و کلان‌شهرها را به‌مثابه مراکز تجمع جمعیت و تمرکز منابع توسعه مطرح نمود. این تمرکز در فضا و سرزمین که ناگزیر از تنوع، تضاد و تعارض در ترکیب، منافع و رفتار بازیگران است، علاوه بر ارتقای کیفیت زندگی می‌تواند بستری برای شکل‌گیری جرم باشد. پیامدهای این بسترسازی به‌ویژه در مواردی که رشد کالبدی بدون برنامه‌ریزی فضایی باشد، بیشتر نمایان می‌شود. این پژوهش باهدف بررسی الگوهای فضایی جرائم در محدوده‌های شهری و پیراشهری و استفاده از آن در برنامه‌ریزی شهری انجام گرفته است. رویکرد پژوهش، توصیفی-تحلیلی و روش آن، فراترکیب است. نتایج مؤید این هستند که عواملی همچون تراکم جمعیت و اکولوژی اجتماعی می‌توانند فرصت‌هایی برای ارتکاب جرم ایجاد نمایند، اما رفتار اجتماعات مختلف در مواجهه با این فرصت‌ها از الگوی ثابتی پیروی نمی‌کند. مقایسه‌ی وضعیت شهرهای ایران و دیگر نقاط جهان روشن نمود که بررسی پراکندگی جرائم توسط پژوهشگران داخلی و خارجی به لحاظ شکلی و محتوایی متفاوت بوده و رویکرد تحقیقات خارجی، کاربردی‌تر است. نتایج می‌توانند در تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه شهری و اقدامات اجرایی برای ارتقای امنیت شهری موردتوجه قرار گیرند.
خشایار خاوریان؛ ملیحه قربانی؛ فاطمه کاظمی؛ مینا میرمعصومی؛ شهاب الدین کرمانشاهی
چکیده
با شیوع کووید-19 در جهان اقدامات مختلفی برای کاهش تلفات و هزینه‌های ناشی از این همه‌گیری در کشورها انجام شد. برای کاهش شیوع، کاهش سفرهای روزانه و عدم حضور در محیط‌های شلوغ و بسته توصیه شد که هردو سبب کاهش تقاضای استفاده از حملونقل همگانی می‌شود. با حذف برخی سفرهای شغلی از سیستم حملونقل همگانی و تجربه سایر شیوه‌ها توسط شهروندان ...
بیشتر
با شیوع کووید-19 در جهان اقدامات مختلفی برای کاهش تلفات و هزینه‌های ناشی از این همه‌گیری در کشورها انجام شد. برای کاهش شیوع، کاهش سفرهای روزانه و عدم حضور در محیط‌های شلوغ و بسته توصیه شد که هردو سبب کاهش تقاضای استفاده از حملونقل همگانی می‌شود. با حذف برخی سفرهای شغلی از سیستم حملونقل همگانی و تجربه سایر شیوه‌ها توسط شهروندان بیم آن می‌رود که روند بازگشت مسافران به سیستم حملونقل همگانی کند باشد. این عقب‌افتادگی در بلند‌مدت می‌تواند باعث کاهش سرمایه‌گذاری در سامانه‌های حملونقل همگانی و درنهایت کاهش دائمی سهم این سیستم در حملونقل شهری شود. اطلاعات تراکنش کارت بلیت‌ها نشان می‌دهد که باوجود کاهش ابتلا به کرونا همچنان سهم قابل‌توجهی از تقاضای سابق حملونقل همگانی به این سیستم بازنگشته است. این مطالعه با استفاده از توزیع پرسشنامه برخط بین گروه‌های مختلف شغلی و سنی، تغییر شیوه‌ی سفر کاری افراد پس از شیوع کوویدـ 19 را بررسی می‌کند. بررسی نتایج یک نمونه 1050 تایی نشان می‌دهد هم‌زمان با شیوع کرونا سهم شیوه‌ی سفر حملونقل همگانی از سفرهای شغلی افراد کمتر از نصف شده است. این کاهش در بین زنان و مردان و بین دسته‌های متفاوت تحصیلات تقریباً یکسان ولی در گروه‌های مختلف سنی متفاوت است.
محمد علی جلالی نسب؛ حسین ذبیحی؛ مهیار اردشیری
چکیده
مقررات شهرسازی ابزار اصلی حاکمیت در هدایت شهر در مسیر مطلوب توسعه هستند در ایران بخش اصلی این مقررات ضوابط پراکنده مربوط به طرح‌های جامع و تفصیلی یا همان «مقررات خاص شهرسازی» هستند. فقدان چارچوب‌های کنترل، ارزیابی و هدایت مقررات خاص در مسیرهای منطقی باعث خطای سهوی یا سوءاستفاده از این مقررات و دور نمودن شهر از اهداف توسعه می‌گردد. ...
بیشتر
مقررات شهرسازی ابزار اصلی حاکمیت در هدایت شهر در مسیر مطلوب توسعه هستند در ایران بخش اصلی این مقررات ضوابط پراکنده مربوط به طرح‌های جامع و تفصیلی یا همان «مقررات خاص شهرسازی» هستند. فقدان چارچوب‌های کنترل، ارزیابی و هدایت مقررات خاص در مسیرهای منطقی باعث خطای سهوی یا سوءاستفاده از این مقررات و دور نمودن شهر از اهداف توسعه می‌گردد. هدف این مطالعه تبیین ایده «مقررات ملی شهرسازی» به‌عنوان چارچوبی بالادست و چندلایه است که می‌تواند این نقیصه را رفع نماید. محتوای این «مقررات عام شهرسازی» کلی، هدایتگر و مبتنی بر مهندسی ارزش می‌باشد. در این پژوهش با روش تحلیل و بازترکیب مؤلفهها و در بستر استدلال منطقی ضمن شناخت ریشههای مفهومی «مقررات ملی شهرسازی» زمینهها و الزامات تعریف چارچوب مفهومی این مقررات معرفی می‌گردد. نتایج نشان می‌دهد چهار لایه نظام ارزشی- ملاحظات ارزشی، ملاحظات ملی- اجتماعی، ملاحظات حقوقی- قانونی و ملاحظات شهرسازی- فنی، ارکان شاکله این مقررات بوده و هر لایه محورهایی چندگانه در مسیر تدوین این مقررات دارد.
اصغر مولائی؛ حمید غفاری
چکیده
هر پروژه عمران شهری که به اجرا درمی‌آید، صرف‌نظر از موضوع آن، آثار و پیامدهایی به دنبال خواهد داشت. ازآنجایی‌که این پروژه‌ها در بستر شهرهای ایرانی– اسلامی اجرا می‌شوند باید قواعد و هنجارهای مربوط به فرهنگ این شهرها نیز در اجرای این پروژه‌ها رعایت شود. یکی از مهم‌ترین هنجارهای شهرهای ایرانی– اسلامی، در نظر گرفتن احکام و اخلاق ...
بیشتر
هر پروژه عمران شهری که به اجرا درمی‌آید، صرف‌نظر از موضوع آن، آثار و پیامدهایی به دنبال خواهد داشت. ازآنجایی‌که این پروژه‌ها در بستر شهرهای ایرانی– اسلامی اجرا می‌شوند باید قواعد و هنجارهای مربوط به فرهنگ این شهرها نیز در اجرای این پروژه‌ها رعایت شود. یکی از مهم‌ترین هنجارهای شهرهای ایرانی– اسلامی، در نظر گرفتن احکام و اخلاق اسلامی و حقوق شهروندی در پروژه‌های عمران شهری می‌باشد، اصول و قواعدی که در کمتر پروژه شهری اجراشده‌ای در شهرهای ایران می‌توان شاهد رعایت شدن آن‌ها بود. در همین راستا این پژوهش درصدد مطالعه جایگاه احکام و اخلاق اسلامی و حقوق شهروندی در پروژه‌های عمران شهری می‌باشد. روش اتخاذشده در پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی بوده که به‌منظور تنظیم مفاهیم و تدوین چارچوب مفهومی پژوهش از روش تحلیل محتوای متون و استدلال منطقی بهره گرفته شده است. همچنین در این پژوهش پروژه عتیق شهر تبریز که یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های نوسازی بافت‌های فرسوده کشور می‌باشد به‌عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب گردیده است. جامعه آماری پژوهش را نیز ساکنان، کسبه، عابران و استفاده‌کنندگان از پروژه عتیق تشکیل می‌دهند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد پروژه عتیق شهر تبریز از منظر رعایت قواعد فقهی، اخلاق اسلامی و حقوق شهروندی در سطح پایینی قرار داشته و نتوانسته است به مصادیق این سه بعد از آثار و نتایج پروژه‌های عمران شهری پاسخگویی مناسب داشته باشد. نتایج این پژوهش می‌تواند به متصدیان مدیریت شهری، برای تعریف پروژه‌هایی مبتنی بر رضایت حداکثری شهروندان و درنهایت موفقیت هرچه بیشتر پروژه‌های شهری کمک کند.
شیلان حیدرمنش؛ حمید صابری؛ مهری اذانی؛ امیر گندمکار
چکیده
کاهش فقرشهری در شهر آبادان بدون رویکرد توانمندسازی و شناخت فرصت‌ها و تهدیدها این مسیر در آینده محقق نخواهد شد. لذا شناسایی پیشران‌های استراتژیک جهت برنامه‌ریزی‌های اصولی برای توانمندسازی ساکنین فقیر بافت‌های ناکارآمد نفت شهرآبادان در افق 1420 هدف این پژوهش می‌باشد. روش پژوهش از نوع آینده‌نگاری استراتژیک می‌باشد. تکنیک‌ها و ...
بیشتر
کاهش فقرشهری در شهر آبادان بدون رویکرد توانمندسازی و شناخت فرصت‌ها و تهدیدها این مسیر در آینده محقق نخواهد شد. لذا شناسایی پیشران‌های استراتژیک جهت برنامه‌ریزی‌های اصولی برای توانمندسازی ساکنین فقیر بافت‌های ناکارآمد نفت شهرآبادان در افق 1420 هدف این پژوهش می‌باشد. روش پژوهش از نوع آینده‌نگاری استراتژیک می‌باشد. تکنیک‌ها و نرمافزارهای مورداستفاده عبارتاند از: پویش محیطی، تحلیل اثرات متقاطع، نظرات خبرگان، نرمافزار Micmac. متغیرهای بخشهای عوامل اقتصادی و اجتماعی بیشترین تأثیرگذاری را بر سیستم شکل‌گیری توانمندسازی فقر بافت‌های ناکارآمد شهر آبادان داشتهاند و ابعاد کالبدی و مدیریتی کمترین درجه تأثیرگذاری را دارا بودهاند. پیشران‌های استراتژیک شامل ارتقای سرمایه انسانی فقرا، تدوین راهبردهای ملی کاهش فقرشهری، نهادینهسازی مشارکت اجتماعی، کاهش تورم، کاهش فساد، سرمایه‌گذاری دولت در کاهش فقر و سرمایه‌گذاری در حوزه مسکن می‌باشد.
