برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
رقیه بخشنده؛ کورش افضلی؛ محمد هادی الماسی
چکیده
در دهه‌های اخیر، استقرار و استفاده از دوچرخه در بسیاری از شهرهای جهان رواج داشته و تولد سامانه‌های دوچرخه اشتراکی نیز عملاً بر رونق آن افزوده است. بااین‌وجود استفاده از این راهبرد در نظام مدیریت حمل‌ونقل درون‌شهری شهرهای ایران کمتر به چشم می‌خورد. هدف از این پژوهش؛ بررسی میزان مقبولیت عمومی استفاده از دوچرخه در شهر کوچک آق‌قلا ...
بیشتر
در دهه‌های اخیر، استقرار و استفاده از دوچرخه در بسیاری از شهرهای جهان رواج داشته و تولد سامانه‌های دوچرخه اشتراکی نیز عملاً بر رونق آن افزوده است. بااین‌وجود استفاده از این راهبرد در نظام مدیریت حمل‌ونقل درون‌شهری شهرهای ایران کمتر به چشم می‌خورد. هدف از این پژوهش؛ بررسی میزان مقبولیت عمومی استفاده از دوچرخه در شهر کوچک آق‌قلا میباشد. رویکرد این پژوهش، کمّی توأم با منطق استدلال قیاسی و ماهیت آن از نوع تحقیقات پیمایشی است. به‌منظور جمع‌آوری دادهها از یک پرسشنامه محقق ساخته و حجم نمونه 400 نفری استفاده گردیده که در تدوین آن از دو مدل «یوتات» و نظریه «رفتار برنامه‌ریزی‌شده» استفاده‌شده است. براین‌اساس، یافته‌های پژوهش نشانگر مقبولیت اندک و نکات ضعف محسوسی در شهر آق‌قلا در ابعاد اجتماعی استفاده از دوچرخه و عدم‌تأیید معناداری ضرایب همبستگی متغیرهایی همانند «نگرش»، «هنجارهای تأکیدی» و حتی «سودمندی درک شده» با متغیر رفتار هست. در این زمینه، عدم باور به دوچرخه به‌عنوان یک وسیله سفر مشاهده میشود و نگرش ورزش به دوچرخه بیشتر نمایان میباشد. نتایج آزمون رگرسیون خطی چندگانه پژوهش نیز نشانگر معناداری کل مدل و وجود رابطه مابین متغیرهای اجتماعی- روانشناختی پژوهش و نیز معناداری سه متغیر اثرگذار «آگاهی» (292/0+)، «هنجارهای توصیفی» (243/0+) و «تأثیرپذیری فردی» (312/0-) و ضریب تعیین تعدیل‌شده دارای مقدار 23% از تغییرات تبدیل‌پذیری در متغیر وابسته است. در پایان، نیز یافته‌های آماری پژوهش بازخوانی و تفسیر گردیده‌اند.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
فیروز جعفری؛ رسول قربانی؛ سارا ساحلی
چکیده
خیابان های شهری، فضاهایی پویا و واجد حس حرکت به شمار می روندکه برای استفاده پیاده و سواره و یابعضاً فقط پیاده طراحی می شوند.این فضاها غالباً به نیازهای افراد استفاده کننده از آن،به درستی پاسخگو نبوده و مردم به خیابان به عنوان مسیری صرفاً برای گذر سواره می نگرند.هدف از این پژوهش، بررسی جامعی از خیابان شهری و شناسایی شاخص های محیطی و ...
بیشتر
خیابان های شهری، فضاهایی پویا و واجد حس حرکت به شمار می روندکه برای استفاده پیاده و سواره و یابعضاً فقط پیاده طراحی می شوند.این فضاها غالباً به نیازهای افراد استفاده کننده از آن،به درستی پاسخگو نبوده و مردم به خیابان به عنوان مسیری صرفاً برای گذر سواره می نگرند.هدف از این پژوهش، بررسی جامعی از خیابان شهری و شناسایی شاخص های محیطی و انسانی موثر در ارتقا کیفیت آن است. این تحقیق ازنظر هدف، کاربردی و از نظر روش با استفاده از فن دلفی و روش معادلات ساختاری انجام شده است.با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای، نظرات و دیدگاه های صاحب نظران جمع بندی شده وبه صورت شاخص های پیش فرض ارائه گشته است.در مرحله اول، جامعه آماری تحقیق 20 نفرازکارشناسان خبره در زمینه مورد مطالعه در نظر گرفته شده.شاخص‌های اولیه با توجه به نتایج پرسشنامه، در چهار مرحله با استفاده از تکنیک دلفی فازی تحلیل شده و شاخص های نهایی با استفاده از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف، نرمال بودن آنها سنجیده شده و جهت تایید نهایی شاخص‌های مستخرج از مرحله اول، از روش تحلیل عاملی تائیدی (CFA)،برای ایجاد مدل معادلات ساختاری استفاده شده است.در این بخش به دلیل نامعلوم بودن جامعه آماری با استفاده از فرمول کوکران حجم جامعه آماری 384 نفر از افراد عادی در نظر گرفته شد. در انتها با استفاده از آزمون فریدمن ، شاخص ها، رتبه بندی شده تا میزان تاثیرگذاری هر یک مشخص گرد.نتایج یافتهها حاکی از شناسایی کاملی از مجموعه شاخص های موثر درارتقا کیفیت خیابان شهید بهشتی شهر کرج را دارد.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
هادی برغمدی؛ ُسیمین زمانی
چکیده
اوقات فراغت جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره است. حکومت‌ها در تلاشند با ایجاد مراکز تفریحی و فرهنگی، فضای سالمی برای برآوردن این نیاز فراهم نمایند. در همین راستا شناسایی عوامل مؤثر در جهت افزایش تقاضای فضای فرهنگی در اجرای موفق این مراکز و درنتیجه رضایت شهروندان نقش مهمی دارد. این پژوهش به‌دنبال پاسخ به این پرسش است: ساخت تئاتر ...
بیشتر
اوقات فراغت جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره است. حکومت‌ها در تلاشند با ایجاد مراکز تفریحی و فرهنگی، فضای سالمی برای برآوردن این نیاز فراهم نمایند. در همین راستا شناسایی عوامل مؤثر در جهت افزایش تقاضای فضای فرهنگی در اجرای موفق این مراکز و درنتیجه رضایت شهروندان نقش مهمی دارد. این پژوهش به‌دنبال پاسخ به این پرسش است: ساخت تئاتر شهر کرج چه تأثیراتی را در پی خواهد داشت و چگونه میتوان از تأثیرات منفی احتمالی کاسته و بر تأثیرات مثبت آن افزود؟ رویکرد روشی این پژوهش، ترکیبی و برای گردآوری دادهها از روشهای کمی و کیفی استفاده‌شده است. در راستای اهداف پژوهش، تأثیراتی شناسایی شده در 5 بعد اجتماعی، فرهنگی، محیطی- کالبدی، اقتصادی و روانشناختی دستهبندی و با بهره‌گیری از نظرات متخصصان (روش دلفی) اهمیت هر یک از متغیرها مشخص شده است. تنش فرهنگی، طولانی‌شدن فرایند ساخت، متکدیان و کودک‌کار، تغییر طراحی و غلبه کاربری تجاری، مخالفت برخی نهادها و سازمان‌ها، افزایش هزینه ساخت و نگهداری، سرقت و دزدی، افزایش اجاره‌بهای مسکن، آلودگی هوا و صوتی، تجمع ارازل و اوباش، انحصار فضا به نفع گروهی خاص و کاهش امنیت (رتبه حداکثری)، افزایش دستفروشی، نزاع و درگیری، و کاهش احساس تعلق اجتماعی (رتبه بالا) و خالی از سکنه شدن محله و کاهش رضایت شهروندی (در رتبه معتدل) به‌عنوان مخاطرات این پروژه شناسایی شده است.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
جمال الدین هنرور؛ مختار رستمی؛ مریم ازنب؛ فائزه طاهری سرمد
چکیده
فضاهای زیستی در هر منطقه، تحت تأثیر خاستگاه‌های فرهنگی، محیطی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی آن منطقه شکل گرفته‌است. آدمی پیش از افکنده شدن به جهان در گهواره خانه نهاده شده‌است. شهر پاوه در شمال استان کرمانشاه با قدمتی بیش از سه هزار سال بسیاری از خانه‌های ارزشمند را در خود جای داده‌است که این خانه‌ها به گونه‌ای طراحی شده که اکثرا ...
بیشتر
فضاهای زیستی در هر منطقه، تحت تأثیر خاستگاه‌های فرهنگی، محیطی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی آن منطقه شکل گرفته‌است. آدمی پیش از افکنده شدن به جهان در گهواره خانه نهاده شده‌است. شهر پاوه در شمال استان کرمانشاه با قدمتی بیش از سه هزار سال بسیاری از خانه‌های ارزشمند را در خود جای داده‌است که این خانه‌ها به گونه‌ای طراحی شده که اکثرا به صورت پلکانی و با توجه به توپوگرافی و شیب زمین ساخته شده‌است. این تحقیق با هدف شناخت عناصر کالبدی و فضایی در خانه های سنتی شهر پاوه انجام گرفت. با بررسی این عناصر عواملی که در شکل گیری فرم و عناصر کالبدی و فضایی خانه های سنتی شهر پاوه مؤثرند، شناسایی شدند. در این پژوهش از طریق مطالعه شرایط موجود بارویکذئ تاریخی، روش کیفی و شیوه توصیفی-تحلیلی و از ابزار مصاحبه با مسئولین و ساکنین شهر پاوه و نیز بررسی اسناد و مدارک؛ مشاهده و نقشه برداری؛ عکسبرداری و بررسی مستند نگاری نمونه ها استفاده گردیده است. جامعه هدف به شکل هدفمند و با روش نمونه گیری گلوله برفی از میان مسئولان میراث فرهنگی و ساکنان شهر پاوه انتخاب شده‌اند. برای هر کدام از گروه های متتخب، مصاحبه ای ترتیب داده شد و پاسخ ها به تفصیل و به صورت طبقه بندی شده در قسمت نتایج ارائه گردید. نتایج این پژوهش نشان میدهد که فضاهای داخلی خانه‌های سنتی پاوه دارای چند کاربری مختلف می‌باشدکه دالان، مطبخ، انبار، اتاق، راه پله در یک طبقه یا بصورت دو طبقه در خانه‌ها وجود دارد،
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
حسن حویزاوی؛ حمید صابری؛ مهری اذانی؛ فرشته احمدی
چکیده
مکان‌های سوم به مثابه یکی از بارزترین عرصه‌های تجلی هویت، فرهنگ و تمدن، بستری مناسب برای یافتن دیدگاهی جامع نسبت به کیفیت محیط‌های شهری و کیفیت زندگی شهروندان به شمار می‌روند. هدف از این پژوهش واکاوی نقش مکان‌های سوم شهری در کیفیت محیطی شهر اهواز است. این پژوهش با رویکردی کمَی، به روش پیمایشی و متکی بر مطالعات کتابخانهای-اسنادی ...
بیشتر
مکان‌های سوم به مثابه یکی از بارزترین عرصه‌های تجلی هویت، فرهنگ و تمدن، بستری مناسب برای یافتن دیدگاهی جامع نسبت به کیفیت محیط‌های شهری و کیفیت زندگی شهروندان به شمار می‌روند. هدف از این پژوهش واکاوی نقش مکان‌های سوم شهری در کیفیت محیطی شهر اهواز است. این پژوهش با رویکردی کمَی، به روش پیمایشی و متکی بر مطالعات کتابخانهای-اسنادی در سال 1402 در شهر اهواز انجام شد. جامعه آماری کلیه شهروندان اهوازی(885000 نفر) در سال 1395 می‌باشند، که به وسیله فرمول کوکران تعداد 390 نفر به عنوان حجم نمونه و به صورت تصادفی به وسیله پرسشنامه محقق ساخته مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمونهایANOVA، تحلیل رگرسیون، Tتک نمونه‌ای، تحلیل مسیر و... استفاده شد. یافتهها نشان میدهد، تمامی 10 شاخص بررسی شده بالاتر از میانگین مبنا(3) بودند. همچنین در مدل رگرسیونی مشخص شد، متغیرهای پیش‌بین حدود(741/0= R2) از واریانس متغیر ملاک(کیفیت محیط) را تبیین می‌کنند. و منطقه 6(میانگین 08/4) برتری بیشتری نسبت به سایر مناطق 8 گانه اهواز از لحاظ کیفیت محیطی داشت. نتایج نشان داد؛ کیفیت محیط و میزان رضایت شهروندان اهوازی از مکان‌های سوم شهری با توجه به فرهنگ بومی ساکنین این شهر، ارتباطی تنگاتنگ با وضعیت مکان‌های سوم این شهر( با بار عاملی 722/0) دارد. آنچنان که اُفت کیفیت محیطی به واسطه عوامل مختلف؛ می‌تواند مکان‌های سوم این شهر را به مثابه نقاط عطف جوامع انسانی، تحت تأثیر بسیاری قرار دهد.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
سید محمد مهدی حسینی کیا؛ لیلا مدقالچی؛ آیدا ملکی؛ پریسا هاشم پور
چکیده
پرسش در خصوص یافتن شیوه مناسب تحلیل یک فضا همواره ذهن پژوهشگران را معطوف به خودساخته است. اغلب تحقیقات فضایی با استفاده از روش‌ها و تکنیک های تحقیق کمی یا کیفی مانند مشاهده یا پیمایش انجام می‌گردد و نتایج آنها قسمتی از ویژگیهای فضایی را روشن می‌نماید. هدف از این پژوهش، تحلیل تطبیقی دو روش نحو فضایی که بر ساختار فضایی تمرکز دارد ...
بیشتر
پرسش در خصوص یافتن شیوه مناسب تحلیل یک فضا همواره ذهن پژوهشگران را معطوف به خودساخته است. اغلب تحقیقات فضایی با استفاده از روش‌ها و تکنیک های تحقیق کمی یا کیفی مانند مشاهده یا پیمایش انجام می‌گردد و نتایج آنها قسمتی از ویژگیهای فضایی را روشن می‌نماید. هدف از این پژوهش، تحلیل تطبیقی دو روش نحو فضایی که بر ساختار فضایی تمرکز دارد و رویکرد "پروژه برای فضاهای عمومی" (PPS) که بر کیفیت فضاها از طریق شاخص‌های تعریف‌شده مانند جامعه‌پذیری، دسترسی، کاربری‌ها و فعالیت‌ها، راحتی و تصویر تمرکز دارد، میباشد که درک ویژگیهای اجتماعی- فرهنگی مکان موردمطالعه را ممکن می‌سازد. از دلایل انتخاب این شیوه‌ها میتوان به کارایی، گستردگی استفاده و رویکرد کمی و کیفی آنها اشاره نمود. این پژوهش از این دو روش به‌منظور سنجش کیفیت فضایی بازار شهر تاریخی تبریز به‌عنوان یک اثر شاخص معماری و شهرسازی استفاده میکند. مقادیر کمی نحو فضا شامل یکپارچگی، اتصال و قابل‌فهم بودن میباشد. درنتیجه گیری این مطالعه، تفاوت‌هایی بین نتایج این دو روش مشخص گردید. این تفاوت‌ها، شناسایی پارامترهای کیفی را که وابسته و مستقل از پیکره‌بندی فضایی هستند، امکان‌پذیر میکند. از طریق این رویکرد تطبیقی، تأثیر پیکربندی فضایی بر کیفیت فضایی بررسی میشود. در انتهای این مطالعه نتیجه‌گیری می‌گردد که ترکیب این دو روش می‌تواند رویکرد جایگزین جدیدی برای نتایج جامع و قابل‌اعتماد در سنجش کیفیت فضاها ارائه دهد.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
مرجان گلی پور؛ پویان شهابیان؛ بهناز امین زاده گوهرریزی
چکیده
تحولات اخیر و سرعت ساخت‌وساز در شهرها و متعاقب آن نابسامانی در سیمای فضاهای شهری مبین ضعف‌ها و چالش‌هایی در سطوح مختلف است که نگاه موشکافانه‌تری به مسئله نمای شهری را می‌طلبد و کلیه ساختمان‌ها را در برمی‌گیرد ولی ساختمانهای مسکونی بیشترین عناصر و تأثیرگذارترین عوامل منظر یک شهر می‌باشند. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به راهکارهای ...
بیشتر
تحولات اخیر و سرعت ساخت‌وساز در شهرها و متعاقب آن نابسامانی در سیمای فضاهای شهری مبین ضعف‌ها و چالش‌هایی در سطوح مختلف است که نگاه موشکافانه‌تری به مسئله نمای شهری را می‌طلبد و کلیه ساختمان‌ها را در برمی‌گیرد ولی ساختمانهای مسکونی بیشترین عناصر و تأثیرگذارترین عوامل منظر یک شهر می‌باشند. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به راهکارهای ارتقاء کیفیت نمای بناهای مسکونی شهر تهران و با توجه به تجربه شکل‌گیری کمیته‌های نما در یک دهه‌ی اخیر، به دنبال پاسخگویی به این سؤالات است که کنشگران و مؤلفه‌های مؤثر بر شکل‌گیری نماهای ساختمانی چگونه است؟ چالش‌های مرتبط با نمای بناهای مسکونی و انتظارات مترتب آن چیست؟ فرایند مطلوب در خصوص ارتقاء نمای بناهای مسکونی چگونه است؟ برای پاسخگویی به پرسش‌های مذکور، از روش‌شناسی کیفی و راهبرد تحلیل محتوا از طریق مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته با افراد تأثیرگذار استفاده شده است. راهکارهای ارتقاء کیفیت نما شامل یک ساختار سلسلهمراتبی و مجموعه‌ای از عناصر تعریف‌شده ضمن درک ابعاد مختلف همه مداخله‌‌کنندگان و سازمانهای ذی‌نفع در شهر میباشد و بر روی دیدگاه گسترده‌ای از معیارها تمرکز میشود. بنابر نتایج پژوهش،کنشگران مؤثر با توجه به سطح تاثیرگذاری و عملکردی در دو دسته‌ی مدیریت شهری(تصمیم‌گیری، تصمیم‌سازی و اجرایی) و ذی‌نفعان فراگیر(زمین، طراحی، ساخت و ساز، عمومی) دستهبندی شدند. عوامل مؤثر بر نمای ساختمانهای مسکونی به ترتیب اهمیت شامل « اسنادی»، « مدیریتی و حقوقی»، « اجتماعی»، « طراحی(طراحان) »، « فناوری »، « نظری »، « اقتصادی» و «اجرایی» میباشد و می‌تواند در برنامه‌ریزی، طراحی، مدیریت و تصمیم‌گیری و ارزیابی کیفیت نمای بناهای مسکونی موردتوجه قرار گیرد.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
علی اکبر سالاری پور؛ آرمان حمیدی؛ عالیه فریدی فشتمی؛ امیرحسین نوربخش
چکیده
پژوهش حاضر از نوع توصیفی- کمی میباشد. جهت جمع‌آوری اطلاعات با هدف سنجش تاثیر میزان دلبستگی به شهر و همچنین خصوصیات فردی شهروندان، بر بروز رفتارهای حامی محیط زیستی در میان شهروندان، تعداد 402 پرسشنامه از طریق ساکنین شهر رشت تکمیل شده-است. داده‌های به‌دست آمده از پرسشنامه‌ها به صورت کمی وارد نرم افزار SPSS شده و سپس با استفاده از نرم ...
بیشتر
پژوهش حاضر از نوع توصیفی- کمی میباشد. جهت جمع‌آوری اطلاعات با هدف سنجش تاثیر میزان دلبستگی به شهر و همچنین خصوصیات فردی شهروندان، بر بروز رفتارهای حامی محیط زیستی در میان شهروندان، تعداد 402 پرسشنامه از طریق ساکنین شهر رشت تکمیل شده-است. داده‌های به‌دست آمده از پرسشنامه‌ها به صورت کمی وارد نرم افزار SPSS شده و سپس با استفاده از نرم افزار Smart PLS3 به مدلسازی و تجزیه و تحلیل یافتهها پرداخته شده‌است. نتایج پژوهش نشان داد که بر خلاف انتظار رابطه تاثیرگذاری میان شاخص‌های دلبستگی فردی به مکان، محل تولد، مدت سکونت و میزان تحصیلات بر رفتارهای حامی محیط زیستی شهروندان، وجود ندارد؛ اما از سوی دیگر نتایج مدل سازی نمایانگر این موضوع بود که در گام نخست رفتارهای حامی محیط زیستی شهروندان بیشترین ارتباط و اثرپذیری را از دلبستگی اجتماعی شهروندان با مکان یا شهر دارند و پیوند قابل توجهی بین این دو متغیر برقرار می باشد لذا این متغیر می تواند عاملی مهم در شکل گیری و جهت دهی اذهان شهروندان در راستای حمایت از محیط زیست شهر خود داشته باشد. سپس در گام بعدی تعدادی از ویژگی های فردی شهروندان از جمله سن و وضعیت تأهل نیز بر رفتارهای حامی محیط زیستی شهروندان تاثیرگذار می باشد و رابطه مستقیمی میان آن ها برقرار است.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
سامان یوسف وند؛ شاپور سلمان وندی؛ مرتضی گنجی
چکیده
پژوهش حاضر با اتخاذ رویکرد مردمنگاری انتقادی در پی فهم وضعیت اجتماع حاشیهنشین شهر خرمآباد است که از این طریق روایتهای غالب افراد از تجربه زندگی در اجتماع حاشیهنشین را ارائه نماید و درنهایت با در نظر گرفتن شرایط و اقتضائات بومی منطقه، تحلیلی واقعبینانه متناسب با بافت محلی ارائه دهد. در این راستا از نمونهگیری هدفمند ...
بیشتر
پژوهش حاضر با اتخاذ رویکرد مردمنگاری انتقادی در پی فهم وضعیت اجتماع حاشیهنشین شهر خرمآباد است که از این طریق روایتهای غالب افراد از تجربه زندگی در اجتماع حاشیهنشین را ارائه نماید و درنهایت با در نظر گرفتن شرایط و اقتضائات بومی منطقه، تحلیلی واقعبینانه متناسب با بافت محلی ارائه دهد. در این راستا از نمونهگیری هدفمند بهره گرفته شده است و دادهها با استفاده از ابزارهای مشاهده مشارکتی و مصاحبههای نیمهساخت یافته گردآوری و با تکنیک تحلیل مضمون تجزیه‌وتحلیل شده‌اند. در این فرآیند تعداد 21 مصاحبه در هفت محله حاشیهنشین شهر خرمآباد انجام شده است. پس از کدگذاری مصاحبهها، 109 کد اولیه و 11 مضمون سازماندهی استخراج شده است تا درنهایت مضمون فراگیر تحقیق تحت عنوان «بی‌قدرتی و تله محرومیت اجتماع حاشیهنشین» شناسایی و انتخاب شود. استدلال مقاله این است که بی‌قدرتی و تله محرومیت اجتماع حاشیهنشین در شهر خرمآباد ناشی از سلسلهمراتب نابرابر در نظام برنامه‌ریزی و اجرا و سازماندهی ناصحیح اجتماعات است. ازاین‌رو برای بهبود وضعیت اجتماع حاشیهنشین، اتخاذ رویکرد حکمرانی شهری عدالتبنیان و اصلاح نحوه سازماندهی جامعه شهری لازم و ضروری است.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
امین عالی پور؛ محمود شارع پور
چکیده
در پی سیاست مسکن مهر در ایران، از سال ۱۳۸۶ مجتمعهای مسکونی مختلفی در سرتاسر کشور ساخته شد. مسکن علاوه بر تأمین سرپناه، باید نیازهای اجتماعی ساکنان را نیز برآورده نماید که حاصل آن را میتوان به‌صورت احساس رضایت، احساس امنیت و احساس تعلق در ساکنان آنها مشاهده کرد. با توجه به اینکه برخی از مجتمعهای مسکن مهر، دولتی و برخی دیگر ...
بیشتر
در پی سیاست مسکن مهر در ایران، از سال ۱۳۸۶ مجتمعهای مسکونی مختلفی در سرتاسر کشور ساخته شد. مسکن علاوه بر تأمین سرپناه، باید نیازهای اجتماعی ساکنان را نیز برآورده نماید که حاصل آن را میتوان به‌صورت احساس رضایت، احساس امنیت و احساس تعلق در ساکنان آنها مشاهده کرد. با توجه به اینکه برخی از مجتمعهای مسکن مهر، دولتی و برخی دیگر خودمالکی بودند؛ برخی در داخل محدوده و برخی دیگر در خارج محدوده شهر بودند، در این مطالعه به مقایسه احساس رضایت، احساس امنیت و احساس تعلق ساکنان در مجتمعهای مسکن مهر مختلف (داخل/خارج محدوده و دولتی/خودمالکی) پرداخته شده است. بر این اساس، تمام مجتمعهای مسکن مهر بزرگ در دو شهر بابل و بابلسر (درمجموع ۱۳ مجتمع) انتخاب شدند که بر اساس روش نمونهگیری طبقه‌بندی‌شده، تعداد ۳۴۶ پرسشنامه به روش سیستماتیک در این مجتمعها تکمیل شد. به دلیل اینکه توزیع دادهها نرمال نبود، برای مقایسه متغیرها در مجتمعهای مختلف، از آزمونهای ناپارامتریک کراسکال- والیس و من- ویتنی و برای بررسی رابطه آنها از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتیجه تحقیق نشان داد که تفاوت احساس امنیت/رضایت/تعلق میان مجتمعهای داخل و خارج محدوده معنادار است و هر چه از داخل به سمت خارج محدوده برویم از میزان احساس امنیت/رضایت/تعلق کاسته میشود؛ اما تفاوت معناداری میان مجتمعهای دولتی و خودمالکی وجود ندارد.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
نگار خیابان چیان؛ معصومه خامه؛ حسن سجادزاده؛ شیما اسلام پور
چکیده
توجه به تاب‌آوری فضایی میادین شهری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر شهر، نقش غیرقابل‌انکاری در حفظ حیات ذهنی و عینی شهرها دارد. این پژوهش برای پاسخ به این سؤال که ارتباط عوامل اجتماعی و کالبدی در تاب‌آوری فضایی میدان شهری چگونه است؟ و باهدف یافتن نسبت این عوامل، انجام گرفته است. مقاله حاضر توسعه‌ای و کاربردی بوده و روش تحقیق ترکیبی ...
بیشتر
توجه به تاب‌آوری فضایی میادین شهری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر شهر، نقش غیرقابل‌انکاری در حفظ حیات ذهنی و عینی شهرها دارد. این پژوهش برای پاسخ به این سؤال که ارتباط عوامل اجتماعی و کالبدی در تاب‌آوری فضایی میدان شهری چگونه است؟ و باهدف یافتن نسبت این عوامل، انجام گرفته است. مقاله حاضر توسعه‌ای و کاربردی بوده و روش تحقیق ترکیبی از کیفی و کمی میباشد. جهت گردآوری اطلاعات با بهره‌گیری از منابع اسنادی مدل مفهومی تدوین گردید. در بخش کیفی، از ابزار مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه در تبیین و تحلیل عوامل، همچنین به جهت تحلیل ارزش هم پیوندی در بخش کمی از نرم‌افزار (City engine) استفاده شده است. یافتهها تأثیرگذاری بعد فرهنگی بناهای مرکزی میادین شهری به‌عنوان جزئی از کالبد، در ارتقاء تاب‌آوری فضایی از منظر عوامل اجتماعی را نشان میدهد. نتایج حاکی از آن است که با بالاتر رفتن ارزش هم پیوندی در بعد کالبدی، شاخص‌های بعد اجتماعی نیز ارتقا مییابند. همچنین عوامل اجتماعی و کالبدی در ایجاد تاب‌آوری فضایی دارای ارتباط بوده و بر یکدیگر مؤثرند و حتی در برخی شاخصها، میتوانند مکمل کمبودهای یکدیگر باشند.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
فرزانه هدفی؛ علی صرافی نیک
چکیده
ارتباط عاطفی و تجربی انسان با مکان از موضوعات مهم روانشناسی محیطی بوده است. دراین‌ارتباط درک و احساس انسان تابعی از ویژگیهای محیطی، کارکرد عناصر، هویت و توانایی مکان در ایجاد ارتباط اجتماعی و حافظه جمعی دانسته میشود که به‌ویژه در ارتباط با اماکن و محلات تاریخی موضوعیت بیشتری دارد. تحقیق حاضر باهدف تعیین میزان تأثیر ادراک محیطی ...
بیشتر
ارتباط عاطفی و تجربی انسان با مکان از موضوعات مهم روانشناسی محیطی بوده است. دراین‌ارتباط درک و احساس انسان تابعی از ویژگیهای محیطی، کارکرد عناصر، هویت و توانایی مکان در ایجاد ارتباط اجتماعی و حافظه جمعی دانسته میشود که به‌ویژه در ارتباط با اماکن و محلات تاریخی موضوعیت بیشتری دارد. تحقیق حاضر باهدف تعیین میزان تأثیر ادراک محیطی و دلبستگی مکانی بر رضایت مکانی در محله تاریخی نوبر تبریز انجام گرفته است. تعداد 320 نفر از ساکنین و کسبه بالای 18 سال بر اساس نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب و در تحقیق مشارکت کردند. در گردآوری اطلاعات، از پرسشنامههای مختلف بکار رفته در پژوهشهای مرتبط استفاده شد: از مقیاس لویکا برای سنجش دلبستگی به مکان، از مقیاس یوکسل و همکاران برای سنجش رضایت از مکان و از مقیاس تعدیل‌یافته بونیتو و همکاران برای سنجش ابعاد مختلف ادراک محیطی استفاده شد. ضرایب آلفای کرونباخ برای همه متغیرها در حد قابل‌قبول بوده و تحلیل عاملی تأییدی حکایت از اعتبار ساختاری مناسب ابزار تحقیق داشت. برای سنجش ارتباط و تأثیر متغیرها بر یکدیگر از مدلسازی معادلات ساختاری و برای سنجش معنیداری تأثیر متغیرهای میانجیگر از آزمون z سوبل استفاده شد. یافتهها نشان میدهد، بین دلبستگی به مکان و ادراک محیطی ارتباط و همچنین این متغیرها بر متغیر رضایت مکانی تأثیر مستقیم و معنیداری دارند. آزمون سوبل نشان داد، هیچکدام از متغیرهای دلبستگی به مکان و درک محیطی اثر میانجیگر معنیداری ندارند. نتایج تحقیق نشان داد ارزیابی و قضاوت انسان‌ها از مکان در ارتباط با تجارب شناختی و عینی است که در انسان احساس مثبتی نسبت به مکان ایجاد میکند.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
سید جلال الدین حسینی؛ آزیتا رجبی؛ افشین سفاهن؛ علی اصغر رضوانی
چکیده
توسعه حمل‌ونقل عمومی محور، یکی از راهکارهای مهم و مصادیق توسعه پایدار شهری است که به‌منظور حل معضلات ترافیکی و بهبود شرایط حمل‌ونقل در شهرها مورداستفاده قرار می‌گیرد. در این رویکرد، برنامه‌ریزی و گسترش حمل‌ونقل عمومی، به‌عنوان جایگزینی برای استفاده از خودروهای شخصی و حمل‌ونقل خصوصی مطرح شده است. منطقه 11 شهرداری تهران یکی از ...
بیشتر
توسعه حمل‌ونقل عمومی محور، یکی از راهکارهای مهم و مصادیق توسعه پایدار شهری است که به‌منظور حل معضلات ترافیکی و بهبود شرایط حمل‌ونقل در شهرها مورداستفاده قرار می‌گیرد. در این رویکرد، برنامه‌ریزی و گسترش حمل‌ونقل عمومی، به‌عنوان جایگزینی برای استفاده از خودروهای شخصی و حمل‌ونقل خصوصی مطرح شده است. منطقه 11 شهرداری تهران یکی از مناطق مرکزی شهر تهران است که دارای بار ترافیکی بالایی است و به‌تبع آن با مشکلاتی در سیستم حمل‌ونقل شهری خود مواجه است. در تحقیق مذکور، باهدف انطباق شاخص‌های توسعه حمل‌ونقل عمومی محور با وضعیت فعلی منطقه 11 شهر تهران و بازپس‌گیری شهر از فضای خودرو محور به فضای انسان‌محور، شاخص‌های استاندارد توسعه حمل‌ونقل عمومی محور به‌عنوان مبنای تحلیل و رتبهبندی بررسی‌شده‌اند. در این رویکرد، با توجه به شاخص‌های مختلف، میزان قابلیت منطقه برای تحقق توسعه حمل‌ونقل عمومی محور ارزیابی گردیده است. به‌این‌ترتیب، این تحقیق به مسئولین و برنامه‌ریزان شهری کمک میکند تا بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، راهکارهای مناسبی برای بهبود حمل‌ونقل در منطقه 11 شهر تهران ارائه دهند. روش تحقیق پژوهش حاضر ازنظر هدف؛ کاربردی و ازنظر متدولوژی توصیفی و ازنظر روش جمع‌آوری اطلاعات مبتنی بر روشهای کتابخانهای – اسنادی و مطالعات میدانی بوده و در تحلیل اطلاعات نیز از نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی و روشهای رتبهبندی و در مقایسه تطبیقی، از ضریب ناموزونی موریس و روش بی‌مقیاس خطی و از نرم‌افزار Choice Expert برای تحلیل سلسلهمراتبی AHP استفاده شده است. با توجه به نتایج حاصله، میتوان گفت که منطقه 11 شهرداری تهران، به‌رغم داشتن پتانسیل بالا برای تحقق توسعه حمل‌ونقل عمومی محور، در شرایط فعلی ظرفیت تبدیل‌شدن به یک مرکز توسعه حمل‌ونقل عمومی محور را ندارد و جهت تبدیل‌شدن باید تغییرات وسیعی در ساختارهای فضایی آن ایجاد شود.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
احمد غیاثوند
چکیده
امروزه توجه به رشد و توسعه کتاب و کتاب‌خوانی یکی از شاخص‌های توسعه فرهنگی یک جامعه محسوب می‌گردد. پژوهش حاضر باهدف بررسی آثار و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی احداث کتابخانه در سطح محله ده ونک شهر تهران انجام‌شده است. با عنایت به رویکرد انسانی ـ محیطی، میتوان سه تغییرات مداخله‌ای شامل: اجتماع محلی، فرصت‌های فراغتی و رفتار کتاب‌خوانی ...
بیشتر
امروزه توجه به رشد و توسعه کتاب و کتاب‌خوانی یکی از شاخص‌های توسعه فرهنگی یک جامعه محسوب می‌گردد. پژوهش حاضر باهدف بررسی آثار و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی احداث کتابخانه در سطح محله ده ونک شهر تهران انجام‌شده است. با عنایت به رویکرد انسانی ـ محیطی، میتوان سه تغییرات مداخله‌ای شامل: اجتماع محلی، فرصت‌های فراغتی و رفتار کتاب‌خوانی موردتوجه قرار داد و درنهایت به سنجش تأثیرات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی این اقدام توسعه‌ای پرداخت. در مطالعه حاضر ابتدا از روش تحلیل تماتیک و بعد از روش پیمایش استفاده شده است. در میان آثار مختلف احداث کتابخانه، پیامدهایی از قبیل کاهش ایمنی عبور مراجعان در سطح خیابان، کاهش آسایش روحی و روانی همسایگان پروژه، درگیری بین همسایگان و مراجعان کتابخانه به خاطر مزاحمت، مشکل جای پارکینگ همسایگان پروژه از مهم‌ترین پیامدهای منفی بعد از تأسیس کتابخانه ده ونک محسوب می‌شوند. از سوی دیگر آثاری از قبیل بهبود دسترسی به فضای کتابخانه، موفقیت محصلان در امتحانات و کنکور، رونق کسب‌وکار مجاور پروژه، افزایش سرمایه اجتماعی نهادی از طریق ارتباط بین مدرسه و کتابخانه، کاهش آسیب‌های اجتماعی و بالا رفتن سطح آگاهی و توسعه فرهنگی محله از مهم‌ترین پیامدهای مثبت توسعه و احداث کتابخانه می‌باشند. با عنایت به رخدادهای احتمالی آینده پروژه، برحسب دو عامل مهم «نحوه برنامه‌ریزی و مدیریت اجرایی» و نیز «نحوه جلب رضایت و مشارکت اجتماعی»، چهار سناریوی شکست، جبران، استقبال و امید برای کاهش پیامدهای منفی و افزایش آثار مثبت میتوان پیش‌بینی نمود.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
شهرام سلامتی گبلو؛ رسول قربانی؛ ایرج تیموری
چکیده
با گسترش موج شهرنشینی در دنیا و افزونی جمعیت، کودکان در تحولات مدرن شهری نادیده گرفته‌شده و لزوم توجه به آنها در شهرها بیش‌ازپیش احساس میشود. ازاین‌رو تحقیق پیرامون سنجش وضعیت محلات شهر ازنظر مؤلفه‌های شهر دوستدار کودک ضروری به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایشی، ابعاد و مؤلفه‌های شهر دوستدار کودک را موردسنجش ...
بیشتر
با گسترش موج شهرنشینی در دنیا و افزونی جمعیت، کودکان در تحولات مدرن شهری نادیده گرفته‌شده و لزوم توجه به آنها در شهرها بیش‌ازپیش احساس میشود. ازاین‌رو تحقیق پیرامون سنجش وضعیت محلات شهر ازنظر مؤلفه‌های شهر دوستدار کودک ضروری به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایشی، ابعاد و مؤلفه‌های شهر دوستدار کودک را موردسنجش قرار داده است. سپس با استفاده از روش نمونهگیری خوشه‌ای- فضایی، تعداد 10 محله از مناطق پنج‌گانه شهر اردبیل (از هر منطقه 2 محله) به‌عنوان محلات نمونه انتخاب و تعداد 400 پرسشنامه محقق ساخته به‌تناسب جمعیت هر محله توزیع شده است. برای تحلیل دادهها از آماره T تک نمونه‌ای در نرم‌افزار SPSS و میزان مسئله‌مندی محله‌ها ازنظر معیارهای پژوهش از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره استفاده شد. یافته‌های تحقیق نشان داد که ابعاد و مؤلفه‌های شهر دوستدار کودک ماهیت متفاوتی در محلات مختلف شهر اردبیل داشته و ابعاد محیطی ـ کالبدی و سازمانی ـ مدیریتی ازلحاظ مقایسه ابعادی، پر مسئله‌سازترین ابعاد در محلات موردمطالعه می‌باشند. همچنین باوجود تفاوت‌های مکانی محلات، محله شماره 1 از منطقه 4 و محله شماره 3 از منطقه 2 شهرداری اردبیل نسبت به سایر محلات موردتحقیق مسئله‌دارتر می‌باشند.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
جعفر سعیدی
چکیده
چکیده
شناخت دلایل و عوامل مؤثر بر توسعه‌یافتگی و توسعه‌نیافتگی یکی از مهم‌ترین موضوعات مطالعات اجتماعی و اقتصادی در نیم‌قرن اخیر میباشد. توسعه منطقه‌ای به‌عنوان یکی از پیش‌نیازهای توسعه‌یافتگی بر جنبه‌های گوناگون توسعه جهت دستیابی به توازن و تعادل منطقه‌ای، کاهش نابرابریهای زیرساختی، تعدیل شکاف‌های ساختاری و سرزمینی ...
بیشتر
چکیده
شناخت دلایل و عوامل مؤثر بر توسعه‌یافتگی و توسعه‌نیافتگی یکی از مهم‌ترین موضوعات مطالعات اجتماعی و اقتصادی در نیم‌قرن اخیر میباشد. توسعه منطقه‌ای به‌عنوان یکی از پیش‌نیازهای توسعه‌یافتگی بر جنبه‌های گوناگون توسعه جهت دستیابی به توازن و تعادل منطقه‌ای، کاهش نابرابریهای زیرساختی، تعدیل شکاف‌های ساختاری و سرزمینی تأکید می‌نماید. چنین الگویی از توسعه علاوه بر اینکه به لحاظ مدیریت بهینه منابع و توان بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه‌ای بسیار کارآمد است، باهدف کاهش یا حذف تفاوت‌های بین منطقه‌ای و درون‌منطقه‌ای، انتظام مکانی - فضایی فعالیت‌های اقتصادی - اجتماعی و ساختاری را نیز بر اساس ظرفیت‌های محلی مناطق ساماندهی میکند. پژوهش حاضر باهدف تحلیل ساختاری پیشران‌های مؤثر بر توسعه منطقه‌ای در استان چهارمحال و بختیاری صورت گرفته است. رویکرد حاکم بر این پژوهش کاربردی - نظری و از حیث ماهیت و روش، توصیفی - تحلیلی و پیمایشی میباشد. گردآوری دادهها و اطلاعات، به‌وسیله مطالعه منابع کتابخانهای - اسنادی و برداشت‌های میدانی (مصاحبه و پرسشنامه) صورت گرفت. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل دادهها با استفاده از مدل‌های کمی و نرم‌افزاری (روش تحلیل اثرات متقابل و نرم‌افزار میک‌مک) تعداد (20) عامل، به‌عنوان پیشران‌های کلیدی مؤثر بر توسعه منطقه‌ای در استان چهارمحال و بختیاری، استخراج و انتخاب گردید.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
میترا فرجی؛ راحله رستمی؛ مریم شباک
چکیده
شهرنشینی در جهان سریع‌تر از سابق در حال رشد است. مناظر و طرح‌های محیط‌های شهری بر سلامت روان تأثیر می‌گذارند. این مطالعه به‌منظور تعیین رابطه بین ادراک از متغیرهای محیطی و سلامت روان در محله‌های مسکونی و همچنین نقش ترجیحات محیطی به‌عنوان متغیر میانجی در بین مردم مازندران انجام گردید. پژوهش حاضر با توجه به بررسی نقش ترجیح محیط ...
بیشتر
شهرنشینی در جهان سریع‌تر از سابق در حال رشد است. مناظر و طرح‌های محیط‌های شهری بر سلامت روان تأثیر می‌گذارند. این مطالعه به‌منظور تعیین رابطه بین ادراک از متغیرهای محیطی و سلامت روان در محله‌های مسکونی و همچنین نقش ترجیحات محیطی به‌عنوان متغیر میانجی در بین مردم مازندران انجام گردید. پژوهش حاضر با توجه به بررسی نقش ترجیح محیط به‌عنوان متغیر واسطه‌ای بینش جدیدی را در مورد ارتباط میان مؤلفه‌های محیط کالبدی و سلامت روان ارائه میدهد. داده‌های موردنیاز ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از پرسشنامه در دو بخش و بهطور همزمان جمعآوریشدهاند. در بخش اول ﺑﺮای اندازهگیری ﺳﻼﻣﺖ روان از پرسشنامهی استاندارد استفاده گردید. سپس ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶ ادراک ویژگیهای ﻣﺤﻠﻪ و ترجیحات افراد نسبت به محیط ﻣﺤﻠﻪ، تأثیر مؤلفه‌های یکسان، شامل؛ امنیت، امکانات، زیبایی‌شناسی و مقصد اندازهگیری شدند. سپس توسط برازش مدل یابی معادلات ساختاری مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاکی از این بود که ادراک ویژگیهای محیط بر میزان سلامت روان مؤثر بوده و عامل ترجیح محیط به‌عنوان متغیر واسطه‌ای بر میزان سلامت نتیجهی معکوس داشت. بهطوریکه کاهش ترجیحات محیط، منجر به افزایش سلامت روان گردید.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
امید مزرعتی تاج آبادی؛ پویان شهابیان؛ جمال الدین هنرور
چکیده
پیادهروی یک فعالیت اساسی و عابرین پیاده، خونِ حیاتی فضاهای شهری هستند. هدف از این پژوهش سنجش تطبیقی وضعیت پیاده مداری دو محله مرزداران و تختی تهران به همراه اعتبارسنجی نتایج و مقایسه مدل‌های تخصصی است. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات و مقایسه تطبیقی دو محله با سه مدل کمّی واک اسکور، اسمارتراک و چیدمان فضا و تحلیل آماری به‌وسیله نرم‌افزار ...
بیشتر
پیادهروی یک فعالیت اساسی و عابرین پیاده، خونِ حیاتی فضاهای شهری هستند. هدف از این پژوهش سنجش تطبیقی وضعیت پیاده مداری دو محله مرزداران و تختی تهران به همراه اعتبارسنجی نتایج و مقایسه مدل‌های تخصصی است. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات و مقایسه تطبیقی دو محله با سه مدل کمّی واک اسکور، اسمارتراک و چیدمان فضا و تحلیل آماری به‌وسیله نرم‌افزار Spss LISREL، صورت گرفته است. روش تحقیق به‌صورت توصیفی-تحلیلی و با ماهیت پیمایشی، از نوع کاربردی است. جامعه آماری نیز در این تحقیق 250 نفر از ساکنین دو محله تختی و مرزداران هستند. در تجزیه‌وتحلیل مدل‌های تخصصی پیادهمداری، محله تختی (بافت فشرده) امتیاز واک اسکور 93.07 درصد، تراز هم پیوندی 1.76 در چیدمان فضا و Z-score مثبت 3 در مدل اسمارتراک؛ و محله مرزداران (بافت نوساخته) امتیاز واک اسکور 77.86 درصد، تراز هم پیوندی 1.69 در چیدمان فضا و Z-score منفی 3 در مدل اسمارتراک به‌دست آمد. بر اساس این نتایج و مقایسه آنها با تحلیلهای آماری، با بررسی معیارهای عملکردی، کالبدی، اجتماعی و زیست‌محیطی، محله تختی با میانگین آماره 3.52 دارای قابلیت پیاده مداری مطلوبتری نسبت به محله مرزداران با میانگین آماره 2.40 است که تأییدکننده نتایج مدل‌های کمّی بر پیاده مداری محله تختی است.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
ابوذر قاسمی‌نژاد؛ محسن شبستر؛ علی اصغر اسماعیل زاده
چکیده
امروزه حاشیهنشینی به یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی و موانع توسعه اجتماعی تبدیل شده است. این مطالعه باهدف بررسی شرایط علی و زمینهای تعلیق توسعة اجتماعی در بین حاشیهنشینان پاکدشت و قیامدشت انجام گرفته است. جامعه موردمطالعه کلیة ساکنان مناطق حاشیهنشین پاکدشت و قیامدشت هستند که به شیوة نمونهگیری هدفمند و نظری انتخاب ...
بیشتر
امروزه حاشیهنشینی به یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی و موانع توسعه اجتماعی تبدیل شده است. این مطالعه باهدف بررسی شرایط علی و زمینهای تعلیق توسعة اجتماعی در بین حاشیهنشینان پاکدشت و قیامدشت انجام گرفته است. جامعه موردمطالعه کلیة ساکنان مناطق حاشیهنشین پاکدشت و قیامدشت هستند که به شیوة نمونهگیری هدفمند و نظری انتخاب شدند. به این اعتبار، با 38 نفر از ساکنان این مناطق مصاحبه عمیق فردی به عمل آمد. توقف مصاحبه بر اساس معیار اشباع نظری و تحلیل دادهها به روش دادهبنیاد و بر اساس رویکرد اشتروسی انجام گرفته است. یافتهها نشان میدهد که شرایط علی تعلیق توسعة اجتماعی عبارت‌اند از: برگشتناپذیری متقابل، کنشهای موقتی و ابزاری، خودپنداره ضعیف، تسلسل نسلی فقرو خیر محدود. زمینههای تعلیق توسعه اجتماعی نیز خود را قالب مقولاتی همچون نقشهای ناهمگرا، شکاف در آگاهی اجتماعی، بیسامانی مرزهای خانوادگی و بیاعتمادی نهادی نشان داده است. تضادهای قومیتی باعث برتریجوییهای قومی و درنتیجه عدمهمگرایی شده است. در تعارضهای هویتی نیز به دلیل نابرابریهای عمده، قدرت انطباقپذیری این اقوام ساکن با جهان مدرن (در اینجا تهران) را دشوار کرده است. لذا، این افراد در این مناطق به کنشهای موقتی و ابزاری گرایش پیداکرده و نمیتوانند تعاملات اجتماع پایداری ایجاد کنند درنتیجه توسعه اجتماعی تحقق نمییابد.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
محمود مشفق
چکیده
هدف این مقاله مطالعه سطح و روند تحولات شاخص‌های تمرکزگرائی جمعیت با توجه به اهداف سیاستهای تعادل منطقه‌ای و شهری طی برنامه‌های اول تا پنجم توسعه ایران (1394-1368) است. روش تحقیق روندپژوهی جمعیتی و منبع دادهها سرشماری‌های کشور است. نتایج نشان میدهد که علی‌رغم تصریح اهداف توازن و تعادل توسعه منطقه‌ای و شهری در تمامی برنامه‌های ...
بیشتر
هدف این مقاله مطالعه سطح و روند تحولات شاخص‌های تمرکزگرائی جمعیت با توجه به اهداف سیاستهای تعادل منطقه‌ای و شهری طی برنامه‌های اول تا پنجم توسعه ایران (1394-1368) است. روش تحقیق روندپژوهی جمعیتی و منبع دادهها سرشماری‌های کشور است. نتایج نشان میدهد که علی‌رغم تصریح اهداف توازن و تعادل توسعه منطقه‌ای و شهری در تمامی برنامه‌های توسعه اول تا پنجم جمعیت در تمامی سطوح ملی، کالبدی، استانی و شهری همواره به‌سوی مراکز گرایش داشته است. دو نوع تمرکزگرائی جمعیت تشخیص داده شد، یکی تمرکزگرائی سطح ملی با محوریت البرز جنوبی که همواره مستمر، عام و فراگیر بوده است و به‌عنوان نقطه ثقل اسکان جمعیت در سطح ملی عمل کرده است، دوم تمرکزگرائی منطقه‌ای که جریانی ضعیف‌تر، موقعیتی و غیر فراگیر بوده است که به‌عنوان مراکز ثقل منطقه‌ای سکناگزینی جمعیت عمل کرده است. طی دوره زمانی برنامه اول و پنجم توسعه میزان نخست شهری در کشور روبه کاهش نهاده، اما در مقابل شهرهای طبقه دوم جمعیتی (250 -100 هزار)، دارای بالاترین رشدهای جمعیتی و تمامی شهرهای طبقات متوسط جمعیتی (99999-10000) دارای رشد منفی جمعیتی بوده‌اند. به‌طورکلی، نتایج نشان میدهد عدم تعادل منطقه‌ای و شهری در کشور تا حدود کمی تعدیل‌شده و مراکز ثقل تمرکزگرائی جمعیت شهری ازنخست شهرها به شهرهای مرتبه دوم تغییر نموده است، ولی همچنان رشد جمعیت شهرهای متوسط زیر 100 هزار نفر منفی است؛ لذا میتوان گفت توزیع فضائی جمعیت منطقه‌ای و شهری از وضعیت ساختار پیرامون به مرکز شدید به ساختار پیرامون به نیمه پیرامون در حال تغییر است.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
محدثه یوسف پور؛ محمود جمعه پور؛ علی خاکساری رفسنجانی
چکیده
افزایش جمعیت، تمرکز آن در کلان‌شهرها، با سیاست ایجاد شهرهای جدید همراه شد. بی‌توجهی به بافت فرهنگی و هویتی جمعیت مهاجر سبب ایجاد مسائلی در پایداری اجتماعی همچون عدم دستیابی به جمعیت پیش‌بینی‌شده و پس‌ازآن عدم وجود برنامه‌ریزی اقتصادی، منجر به عدم خوداتکایی اقتصادی در شهر جدید پردیس شد. هدف از این پژوهش بررسی پراکندگی هویتی در ...
بیشتر
افزایش جمعیت، تمرکز آن در کلان‌شهرها، با سیاست ایجاد شهرهای جدید همراه شد. بی‌توجهی به بافت فرهنگی و هویتی جمعیت مهاجر سبب ایجاد مسائلی در پایداری اجتماعی همچون عدم دستیابی به جمعیت پیش‌بینی‌شده و پس‌ازآن عدم وجود برنامه‌ریزی اقتصادی، منجر به عدم خوداتکایی اقتصادی در شهر جدید پردیس شد. هدف از این پژوهش بررسی پراکندگی هویتی در شهر جدید پردیس و یافتن راهکارهایی جهت ایجاد هویت مستقل است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی، به‌لحاظ هدف و روش یک پژوهش کاربردی و کیفی با راهبرد تحلیل محتواست. جامعه‌ی هدف، دو گروه شهروندان و بدنه مدیریت شهری بوده که پس از مصاحبه با 38 نفر، تشخیص اشباع نظری داده شد. ابزار جمع‌آوری دادهها و اطلاعات، مصاحبه هدفمند و نیمه ساختاریافته، مشاهده، اسناد شهری و ابزار تحلیل دادهها MAX QDA بوده است. پس از کدگذاری، 10 مقوله فرعی و 2 مقوله اصلی تحت عناوین «مهاجرت» و «تصویر متمایز شهر» به‌دست‌آمده است. نتایج حاصل نشان داد که بدنه مدیریت شهری «تعاملات دوسویه بخش شمالی و جنوبی شهر» و پس‌ازآن «گسترش پارک فناوری» را مؤثر بر ایجاد یک هویت مستقل دانسته اما شهروندان «به‌کارگیری بومیان» در پارک فناوری و پس‌ازآن «بهره از نقاط مشترک اقوام» در تعریف فعالیت‌های جاذب را بر خلق هویتی خودمختار اثرگذار دانسته‌اند.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
نرجس قائم پناه؛ ابراهیم مولوی؛ محمد امیدواریان
چکیده
جداره‌های شهری، از مؤثرترین عناصر محیطی تأثیرگذار بر کیفیت فضاهای شهری محسوب می‌شوند و ارتقا کیفی آنها به بالا رفتن کیفیت کالبدی در شهر منجر میشود. امروزه منظر شهری و شاخص‌های زیبایی‌شناسی آن، جایگاه تعریف‌شده و روشنی دارد، اما سؤال از منظر شهری ذهن را به سمت مؤلفه‌های تأثیرگذار با آن سوق میدهد. لذا هدف از این نوشتار استخراج ...
بیشتر
جداره‌های شهری، از مؤثرترین عناصر محیطی تأثیرگذار بر کیفیت فضاهای شهری محسوب می‌شوند و ارتقا کیفی آنها به بالا رفتن کیفیت کالبدی در شهر منجر میشود. امروزه منظر شهری و شاخص‌های زیبایی‌شناسی آن، جایگاه تعریف‌شده و روشنی دارد، اما سؤال از منظر شهری ذهن را به سمت مؤلفه‌های تأثیرگذار با آن سوق میدهد. لذا هدف از این نوشتار استخراج راهکارهای مؤثر بر ارتقای جنبه زیبایی‌شناسی در بعد عینی-کالبدی جداره شهری و همچنین اولویت‌بندی آنها از منظر شهروندان در پیاده‌راه ارم شهر قم میباشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و با سطح خطای 5 درصد، 384 نفر محاسبه‌شده و روش‌شناسی پژوهش، با توجه به ماهیت و روش پاسخ‌دهی به مسائل تحقیق از نوع توصیفی-کمی و ازلحاظ هدف، کاربردی است. به‌منظور تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده، از نرم‌افزار لیزرل جهت طراحی معادله ساختاری استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر این نکته است که جداره‌های شهریِ محدودۀ پیاده‌راه ارم، نیازمند کیفیت‌بخشی در مؤلفه‌های منظر شهری نظیر زیبایی و تنوع بصری در تزئینات جداره، توجه به الحاقات در نما و همچنین توجه ویژه در به‌کارگیری تنوع در بافت مصالح است. شهروندان مؤلفه عدم وضعیت آشفتگی و اغتشاش بصری در پیاده‌راه را با ضریب تأثیر 82/0، مثبت و مناسب ارزیابی کرده و این مؤلفه را بالاترین اولویت و ترجیحات بصری خود می‌دانند.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
محمد غفاری؛ مهلا رضایی
چکیده
شناسایی انگیزه گردشگران جهت سفر به یک منطقه کمک ویژه‌‌ای به شناخت رفتار گردشگران میکند. هدف از انجام این پژوهش شناسایی، دستهبندی و اولویت‌بندی انگیزه گردشگران داخلی از سفر به شهر کرمان است. روش پژوهش ازنظر هدف کاربردی، از منظر ماهیت از نوع توصیفی و از حیث نوع داده از نوع ترکیبی است. از روشهای کتابخانهای و میدانی برای جمع‌آوری ...
بیشتر
شناسایی انگیزه گردشگران جهت سفر به یک منطقه کمک ویژه‌‌ای به شناخت رفتار گردشگران میکند. هدف از انجام این پژوهش شناسایی، دستهبندی و اولویت‌بندی انگیزه گردشگران داخلی از سفر به شهر کرمان است. روش پژوهش ازنظر هدف کاربردی، از منظر ماهیت از نوع توصیفی و از حیث نوع داده از نوع ترکیبی است. از روشهای کتابخانهای و میدانی برای جمع‌آوری داده‌های پژوهش استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل آن دسته از گردشگران داخلی است که به شهر کرمان در فروردین 1401 سفر کردهاند و همچنین در دسترس پژوهشگر قرار دارند. روش نمونهگیری پژوهش، نمونهگیری غیراحتمالی و از نوع نمونهگیری آسان یا در دسترس است. جهت شناسایی و دستهبندی انگیزه گردشگران از روش تحلیل عاملی اکتشافی و جهت اولویت‌بندی انگیزه‌های شناساییشده از روش تاپسیس استفاده شده است. نتایج تجزیه‌وتحلیل دادهها نشان داد انگیزه گردشگران داخلی جهت سفر به شهر کرمان به ترتیب شامل موارد زیر است: انگیزه بازدید از جاذبههای فرهنگی-تاریخی، انگیزه مذهبی، انگیزه کاری، بهرهمندی از سفر اقتصادی، بهرهمندی از سفر گروهی، دیدار دوستان و بستگان، خرید، تفریح و سرگرمی، انگیزه نوستالژیک، بهرهمندی از محیط طبیعی، یادگیری.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
الهام سویزی؛ قدیر صیامی؛ ملیحه صلاحی
چکیده
برنامه‌ریزی کاربری زمین دغدغه‌‌ای مهم در توسعه شهری برای پاسخگویی به نیازها، رفع چالش کمبود زمین و تعیین نحوه گسترش فیزیکی شهر است. بازتوسعۀ شهری با احیاء اراضی قهوه‌ای که به‌سبب عملکردی، امروزه متروکه و بلااستفاده مانده‌اند، به بهره‌برداری بهینه از اراضی درون‌شهری، کاهش آلودگی‌ها و بهبود فضای اجتماعی- اقتصادی شهر می‌انجامد؛ ...
بیشتر
برنامه‌ریزی کاربری زمین دغدغه‌‌ای مهم در توسعه شهری برای پاسخگویی به نیازها، رفع چالش کمبود زمین و تعیین نحوه گسترش فیزیکی شهر است. بازتوسعۀ شهری با احیاء اراضی قهوه‌ای که به‌سبب عملکردی، امروزه متروکه و بلااستفاده مانده‌اند، به بهره‌برداری بهینه از اراضی درون‌شهری، کاهش آلودگی‌ها و بهبود فضای اجتماعی- اقتصادی شهر می‌انجامد؛ لذا این پژوهش کاربردی با روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد آینده‌نگاری به تحلیل ساختاری عوامل مؤثر بر توسعه میان‌افزا در اراضی قهوه‌ای پادگان برونسی مشهد و شناسایی اولویت‌های مداخله پرداخته و توسط مطالعات اسنادی و پیمایشی، اطلاعات را گردآوری نموده است. نمونه آماری پژوهش 8 نفر خبره شهری است که به‌صورت هدفمند انتخاب شده‌اند. تعداد 15 متغیر مؤثر بر برنامه‌ریزی پایدار اراضی قهوه‌ای در حوزه‌های کالبدی- فضایی، اجتماعی- اقتصادی، مدیریتی- نهادی و زیست‌محیطی شناسایی و در پنج دستۀ تأثیرگذار، دو‌وجهی، تأثیرپذیر، مستقل و تنظیمی طبقه‌بندی و با نرم‌افزار میک‌مک ارزیابی شدند و سناریوهای محتمل و مطلوب تبیین گردید. نتایج بیانگر ترتیب درجه تأثیرگذاری عوامل قیمت زمین، دسترسی به امکانات و خدمات و نیز تعداد کاربری در اراضی بلااستفاده، بر پایداری برنامه‌ریزی است؛ لذا توجه به آنها در مداخلات توسعه‌ای محدوده مطالعاتی و محدوده‌های مشابه می‌بایست در اولویت‌های تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری مدیران شهری قرار گیرد.
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
مانا وحیدبافنده؛ جواد ایمانی شاملو؛ ملیکا فدوی؛ نیلوفر سلطان وش
چکیده
همه گیری کرونا با کاهش شدید تقاضا، چالش بسیار بزرگی را برای سیستم حمل‌ونقل عمومی ایجاد کرد. بر همین اساس باید سیاست‍ها به گونه ایجاد شوند که خطرات احتمالی، سلامتی مسافران را تهدید نکند. درحالی‌که درک علمی و جمعی در ارتباط میان این دو حوزه در حال افزایش است اما نبود بررسی جامع از تحقیقات فعلی با تمرکز بر سیاستگذاری درست، امری ...
بیشتر
همه گیری کرونا با کاهش شدید تقاضا، چالش بسیار بزرگی را برای سیستم حمل‌ونقل عمومی ایجاد کرد. بر همین اساس باید سیاست‍ها به گونه ایجاد شوند که خطرات احتمالی، سلامتی مسافران را تهدید نکند. درحالی‌که درک علمی و جمعی در ارتباط میان این دو حوزه در حال افزایش است اما نبود بررسی جامع از تحقیقات فعلی با تمرکز بر سیاستگذاری درست، امری حائز اهمیت تلقی میشود. پژوهش حاضر باهدف ترکیب کمی پژوهشهای صورت گرفته در حوزه موردمطالعه انجام شده است تا بتوان با هم‍پوشانی منابع و تلفیق آنها شدت اثر سیاستهای تأثیرگذار را شناسایی نمود. به‌منظور بررسی هدف پژوهش از روش فراتحلیل استفاده شده است و مقالات علمی پژوهش فارسی و انگلیسی جامعه آماری پژوهش را تشکیل داده‍اند. جستجو‍ها به‌صورت دستی صورت گرفته است و مبتنی بر کلیدواژه‍های (حمل‌ونقل عمومی، کووید 19) است. جامعه آماری نهایی 50 مقاله علمی-پژوهشی (فارسی و انگلیسی) میباشد. به‌منظور انجام فراتحلیل دادهها وارد نرم‌افزار استاتا شده‌اند تا نمودار جنگلی (نمودار انباشت) ترسیم شود و همچنین از نرم‌افزار وس‍ویور برای ارتباط تحلیلی میان مقالات پژوهش استفاده شده است. نتایج نشان‌دهنده آن است که شکاف عمیق پژوهشی برای درک سیاستگذاری در منابع وجود دارد.
