برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
راهکارهای ارتقاء کیفیت نمای بناهای مسکونی شهر تهران

مرجان گلی پور؛ پویان شهابیان؛ بهناز امین زاده گوهرریزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 اسفند 1402

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.76147.1593

چکیده
  تحولات اخیر و سرعت ساخت‌وساز در شهرها و متعاقب آن نابسامانی در سیمای فضاهای شهری مبین ضعف‌ها و چالش‌هایی در سطوح مختلف است که نگاه موشکافانه‌تری به مسئله نمای شهری را می‌طلبد و کلیه ساختمان‌ها را در برمی‌گیرد ولی ساختمان‌های مسکونی بیشترین عناصر و تأثیرگذارترین عوامل منظر یک شهر می‌باشند. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به راهکارهای ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
تحلیل فضایی شورش های شهری پس از انقلاب اسلامی در ایران

پگاه خیراللهی؛ حمید دهقانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 آذر 1403

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.81080.1649

چکیده
  شورش های شهری، اعتراضاتی خشونت بار، ناگهانی و مبتنی بر انگیزه های اقتصادی هستند که عمدتا با اشغال فضاهای شهری به عنوان بستر اصلی اعتراضات همراه هستند. فضای شهری نیز خودشان متشکل از فضاهای مصرف، فضاهای قدرت و فضاهای شبکه ای هستند که هرسه، ابزار و هدفی برای شورش های شهری هستند. پژوهش حاضر با تأکید بر مهم ترین ترین شورش هایی که پس از انقلاب ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
تحلیل گفتمان سیاست‌های فرهنگی شهرداری تهران در دوره شهرداری غلامحسین کرباسچی

سیده مریم محمودی؛ محمدتقی کرمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 آذر 1403

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.81861.1661

چکیده
  سیاست فرهنگی مفهومی مدرن و برآمده از گسترش مفهوم و ایده شهروندی اجتماعی است. دولت، بازار و نهادهای مدنی ازجمله شهرداری‌ها مهم‌ترین نهادهای ورودکننده به سیاست فرهنگی هستند. شهرداری نهادی عمومی و غیردولتی است. شهرداری تهران دارای جایگاه مهم و برجسته‌ای از منظر سیاسی و موقعیتی اثرگذار و نیز بازیگر مهمی در عرصه فرهنگ است که وظیفۀ آن ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
تبیین فضایی اثرگذاری شاخص‌های رویت‌پذیری در نظام باغهای صفوی(نمونه مطالعاتی: باغهای دوره صفوی)

الهام کشتکار؛ جمال الدین سهیلی؛ شیدا خوانساری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 آذر 1403

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.81515.1655

چکیده
  باغ ترکیبی از جماد و نبات است؛ پس اثری زنده و نمایانگر فرهنگ هر قوم و شرایط اقلیمی زادگاهش است. باغ ایرانی در طول عمر تجربی‌ا‌ش تمام ویژگی‌های یک پدیده را داراست‌: دگرگونی می‌پذیرد؛ تحول می‌پذیرد؛ از درون خود تجربه می‌زاید؛ و جز اینها بر محیط و محیط جامع انسانی اثرگذاری می‌کند. باغ ایرانی به‌عنوان یکی از مظاهر باغسازی جهان در ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
جستجوی راهکارهای برون‌رفت از آسیب‌های ناشی از تحول مشاغل خرد در عرصه شهر؛ مطالعه موردی: منطقه دو شهر رشت

محمد نوری‌پور سدهی؛ حسن احمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 بهمن 1403

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.78004.1614

چکیده
  در اثر تحولات سریع در عرصه شهرها، مشاغل خرد آسیب‌پذیر شده‌اند. اهمیت این پژوهش آن است که با بررسی تحول مشاغل خرد شهری، آسیب‌های ناشی از تغییرات مشاغل شناخته شوند و اثرات آن‌ها در عرصه شهر و زندگی شهروندان مورد مطالعه قرار گیرند تا راهبردها و راهکارهای مناسبی جهت رفع و کاهش آسیب‌های ناشی از تحولات مشاغل خرد شهری ارائه شوند. به همین ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
تحلیل منازعات بازیگران شهری در رسانه های اجتماعی: آینده‌نگاری با متد مکتور

سبحان یحیائی؛ محمد مهدی مولایی؛ ریحانه کشتکاران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 بهمن 1403

https://doi.org/10.22054/urdp.2025.80621.1641

چکیده
  این مقاله به تحلیل بازیگران شهری در رسانه‌های اجتماعی و نقش این رسانه‌ها در برساخت مفهوم شهر و تولید فضای شهری می‌پردازد. در این پژوهش، تحلیل تهران به عنوان یک کلانشهر پیچیده، با استفاده از «نظریه‌ی فضا» هانری لوفور صورت گرفته است. به این منظور پس از تجزیه و تحلیل کمی و کیفی محتوای پست‌های رسانه‌های اجتماعی (توییتر و اینستاگرام) ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
شناسایی مؤلفه‌ها و چالش‌های مکان‌سازی جهت توسعه فضاهای شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی (بوستان گلشن محله خاک سفید تهران)

فائزه محمدی ششکل؛ محمد شیخی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 بهمن 1403

https://doi.org/10.22054/urdp.2025.82689.1670

چکیده
  در بسیاری از سکونتگاه‌های غیررسمی، کیفیت فضاهای شهری به دلیل فقدان برنامه‌ریزی و توجه به نیازهای ساکنان، به شدت پایین است. این موضوع، چالش‌های متعددی را در زمینه‌های مختلف از جمله سلامت، امنیت، اقتصاد و محیط‌زیست به وجود می‌آورد. مکان‌سازی به‌عنوان رویکردی نوین در طراحی و مدیریت فضاهای شهری، می‌تواند به ارتقای کیفیت زندگی ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
تحلیل انسجام فرم کالبدی با تاکید بر نقش بازار در هسته تاریخی شهر کرمان

میترا قربی؛ مهین نسترن؛ محمود قلعه نویی؛ علیرضا قربی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 بهمن 1403

https://doi.org/10.22054/urdp.2025.82563.1672

چکیده
  بازار در شهر ایرانی نه تنها نمود ابعاد اجتماعی –فرهنگی و اقتصادی شهر است بلکه بستر استخوان‌بندی شهر ایرانی ‌و اتصال‌دهنده محلات و فضاهای شهری به یکدیگر بوده است. بازار عنصری نظم‌دهنده، ساختاردهنده و منسجم‌کننده فرم فیزیکی شهر محلات شهری است که امروزه به‌واسطه تغییرات ناشی از سبک زندگی شهری جایگاهش درشهر تغییر کرده است. از ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
واکاوی تحقق‌پذیری پایداری سکونتگاه‌ها در برنامه‌های آمایش استانی مناطق کمتر توسعه‌یافته با رویکرد RBM

سمانه نیازخانی؛ اسفندیار زبردست؛ آنگلا میلیون

دوره 9، شماره 31 ، دی 1403، ، صفحه 1-30

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.80953.1647

چکیده
  تبیین نتایج «برنامه‍های آمایشی» به‌عنوان محصول برنامه‍ریزی فضایی با «پایداری سکونتگاه‌ها» به‌عنوان محصول پایداری و توسعه پایدار با رویکردهای جدید یک مسئله جدی است. در این پژوهش، محور اقتصاد با رویکرد RBM موردنظر است. هدف، قابلیت دستیابی به پایداری سکونتگاه‌ها با تأکید بر رشد اقتصادی و اشتغال پایدار از طریق برنامه‌های ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
نقش تحول‌آفرین طراحی برای نوآوری اجتماعی در توسعه جوامع محلی

همایون گلستانه؛ حسن صادقی نائینی

دوره 9، شماره 31 ، دی 1403، ، صفحه 31-67

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.81817.1659

چکیده
  طراحی برای نوآوری اجتماعی به‌عنوان رویکردی مؤثر برای مقابله با مسائل پیچیده اجتماعی و ترویج توسعه جامعه پایدار در سراسر جهان ظهور کرده است. این مقاله یافته‌های حاصل از یک تحلیل جامع از 14 ابتکار طراحی برای نوآوری اجتماعی را تلفیق می‌کند که از طریق رویکردها و فرآیندهای مشارکتی متنوع، به مسائل پیچیده اجتماعی ازجمله انسجام اجتماعی، ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
تحلیل مدیریت تعارض ناشی از توسعه گردشگری در مناطق حفاظت‌شده

رقیه قنبری قادیکلایی؛ محمود ضیائی؛ وجه الله قربانی زاده؛ محمود جمعه پور

دوره 9، شماره 31 ، دی 1403، ، صفحه 69-105

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.79215.1631

چکیده
  تعارض مسئله مبتلابه مناطق حفاظت‌شده در ایران است و فائق آمدن بر آن چالشی بزرگ برای برنامه ریزان است. توسعه گردشگری می‌تواند یکی از عوامل اصلی تشدید این تعارضات باشد. ازاین‌رو هدف این مقاله شناسایی ویژگی‌ها و دلایل بروز تعارضات ناشی از توسعه گردشگری در مناطق حفاظت‌شده به‌خصوص تالاب میانکاله در ایران و همچنین شناسایی شیوه‌های ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
فراتحلیل: ارتباط برنامه‌ریزی مسکن و طرح‌های توسعه شهری ایران

محمدحسین شریف زادگان؛ محمدرضا رستمی

دوره 9، شماره 31 ، دی 1403، ، صفحه 107-144

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.79715.1637

چکیده
  بستر قانونی مداخله در فرآیند تأمین مسکن مناسب در شهرهای کشور، طرح‌های توسعه است که در مقیاس‌های مختلف ( از سطح ملی تا محلی) باید به‌طور سیستماتیک و یکپارچه سیاست‌های تأمین مسکن مناسب را در خود جای دهند و از طریق حاکمیت قانون ، ضمانت اجرایی آن را تضمین نمایند.  در این پژوهش سعی شده تا با استفاده از مرور روایی، چیستی و چگونگی ارتباط ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
برنامه‌ریزی سناریوی شکوفایی شهری (مطالعه موردی: کلانشهر اصفهان)

مهین طهماس نژاد؛ حمید صابری؛ احمد خادم الحسینی؛ حجت مهکویی

دوره 9، شماره 31 ، دی 1403، ، صفحه 145-183

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.77396.1609

چکیده
  کلانشهر اصفهان طی چند دهه اخیر با توسعه‌ی بی‌رویه فیزیکی، توسعه صنایع، هزینه‌های خدمات، آلودگی هوا، حاشیه‌نشینی و... باعث تسریع در روند شکل‌گیری توسعه ناپایدار شده است که لزوم توجه به شاخص‌ها و ‏روندهای توسعه محور در حوزه پایداری را می‌طلبد. شکوفایی دارای شاخص‌هایی است‌ که بر‌ پایداری اجتماعی‌ به‌عنوان‌ یکی‌ از‌ ارکان‌ ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
تحلیلی بر چالش‌ها و موانع حمل‌ونقل شهری هوشمند در کلانشهر تبریز بر بستر اینترنت اشیاء

اکبر اسمعیلی؛ رسول قربانی؛ حسن محمودزاده

دوره 9، شماره 31 ، دی 1403، ، صفحه 185-219

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.78634.1623

چکیده
    گسترش روزافزون شهرها و ترافیک از یک‌سو و توسعه فناوری‌های نوین از سوی دیگر کشورها را با مسائل جدیدی مواجه ساخته است. نهادها و شیوه‌های مدیریت قدیمی با جهان پیچیده و به‌سرعت در حال تغییر در تضادند، درنتیجه برنامه ریزان در تلاش‌اند تا با نگاهی یکپارچه، مدل‌هایی را برای توسعه شهرهای قرن 21 به‌منظور پاسخگویی به انتظارات جدید، ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
مطالعه‌ی برساخت زنان از موانع مشارکت در طرح ریحان شهر: موردمطالعه منطقه 12 شهرداری تهران

احمد دراهکی؛ مژده بهاری

دوره 9، شماره 30 ، مهر 1403، ، صفحه 1-48

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.78343.1618

چکیده
   تحقیق حاضر باهدف بررسی موانع مشارکت زنان در طرح ریحان شهر منطقه 12 شهرداری تهران می‌باشد. این پژوهش از روش کیفی و استراتژی نظریه‌ی مبنای بهره گرفته است. برای گردآوری داده‌ها از مصاحبه­های عمیق و نیمه‌ساختار یافته با حضور 35 مشارکت‌کننده استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد پدیده محوری شناسایی‌شده بازسازی اجتماعی ناهمگونی ساختاری ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
ارزیابی پیامدهای اجتماعی - فرهنگی پروژه‌های شهری: موردمطالعه پارکلت کتاب خیابان فخر رازی

ستار پروین

دوره 9، شماره 30 ، مهر 1403، ، صفحه 49-85

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.79364.1632

چکیده
  پژوهش‌هایی که باهدف ارزیابی تأثیرات اجتماعی- فرهنگی انجام می‌شوند به دنبال ارتقای کیفیت زندگی، توانمندسازی اجتماعات انسانی و تحقق عدالت اجتماعی هستند. در این پژوهش تلاش شده است تا به ارزیابی پیامدهای اجتماعی و فرهنگی احداث پارکلت کتاب به‌مثابه یک فضای شهری کوچک، منعطف و کاربردی در خیابان فخر رازی پرداخته شود. در بخش کمی که از روش ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
اهمیت دلبستگی مکانی در مدیریت شهری و نقش فاکتورهای طراحی

مائده هاشم زاده؛ حسن صادقی نائینی؛ ناعمه دنیامالی؛ مهدیه جعفرنژاد شهری

دوره 9، شماره 30 ، مهر 1403، ، صفحه 87-125

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.78328.1627

چکیده
  این مطالعه به بررسی تأثیر محصولات شهری در افزایش ارتباط افراد با شهرهای خود و تقویت ارتباطات اجتماعی میان ساکنان آن‌ها پرداخت. به این منظور، با بررسی دقیق پایگاه‌های داده علمی امرالد[1]، ابسکو[2] و وب آف ساینس[3] اسناد منتشرشده از سال 2013 تا نوامبر 2022 موردمطالعه قرار گرفت. از مجموع 1532 مقاله‌ی اولیه، پس از چندین مرحله ارزیابی، 14 مقاله‌ی ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
شناسایی شاخص‌های تأثیرگذار در خلق خیابان‌های شهری ایده‌آل؛ نمونه موردی: خیابان شهید بهشتی شهر کرج

فیروز جعفری؛ رسول قربانی؛ سارا ساحلی

دوره 9، شماره 30 ، مهر 1403، ، صفحه 127-160

https://doi.org/10.22054/urdp.2023.70335.1483

چکیده
   خیابان‌های شهری، فضاهایی پویا و واجد حس حرکت به شمار می‌روند که برای استفاده پیاده و سواره و یا بعضاً فقط پیاده طراحی می‌شوند. این فضاها غالباً به نیازهای افراد استفاده‌کننده از آن، به‌درستی پاسخگو نبوده و مردم به خیابان به‌عنوان مسیری صرفاً برای گذر سواره می‌نگرند. هدف از این پژوهش، بررسی جامعی از خیابان شهری و شناسایی شاخص‌های ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
مسئله سیاست اجتماعی مسکن در ایران: بررسی اثرات اجرای پروژه مسکن مهر بر گسترش پدیده جدایی‌گزینی فضایی-اجتماعی در مجموعه کلان‌شهری تهران

علیرضا وزیری زاده؛ نسرین حق شناس

دوره 9، شماره 30 ، مهر 1403، ، صفحه 199-244

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.79022.1628

چکیده
   در سه دهه گذشته، چیرگی کامل دینامیز‌های بازار-محور بر نظام مسکن ایران به افول شدید استطاعت‌پذیری خصوصاً برای اقشار کم‌درآمد منجر شده است. در نتیجه این امر نیاز‌های مسکن فراوان و رو به تزایدی، عمدتاً از طرف اقشار کم‌درآمد جامعه، بی‌پاسخ مانده است. از طرف دیگر کاهش شدید استطاعت‌پذیری باعث گسترش پدیده جدایی‌گزینی اجتماعی-فضایی ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
بررسی تأثیر دلبستگی به مکان بر رفتارهای حامی محیط زیستی شهروندان (مطالعه موردی: شهر رشت)

علی اکبر سالاری پور؛ آرمان حمیدی؛ عالیه فریدی فشتمی؛ امیرحسین نوربخش

دوره 9، شماره 29 ، تیر 1403، ، صفحه 1-38

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.76342.1597

چکیده
  امروزه بخش بزرگی از رفتارهای محیط زیستی شهروندان تحت تأثیر ارتباط و میزان دلبستگی آن‍ها با شهر است. به‌طوری‌که دلبستگی به مکان و شهر مؤلفه‌ای حیاتی در پرورش شهروندان حامی محیط‌زیست محسوب می‍گردد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- کمی می‍باشد. جهت جمع‍آوری اطلاعات باهدف سنجش تأثیر میزان دلبستگی به شهر و همچنین خصوصیات فردی شهروندان، ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
تحلیل رفتاری میزان مقبولیت عمومی استفاده از دوچرخه در شهر آق‌قلا

رقیه بخشنده؛ کورش افضلی؛ محمد هادی الماسی

دوره 9، شماره 29 ، تیر 1403، ، صفحه 39-67

https://doi.org/10.22054/urdp.2023.73982.1553

چکیده
  در دهه‌های اخیر، استقرار و استفاده از دوچرخه در بسیاری از شهرهای جهان رواج داشته ولی بااین‌وجود استفاده از آن در شهرهای ایران محدود می‌باشد. هدف از پژوهش؛ بررسی میزان مقبولیت عمومی استفاده از دوچرخه در شهر کوچک آق‌قلا می‌باشد. رویکرد پژوهش، کمّی توأم با منطق استدلال قیاسی و ماهیت آن پیمایشی است. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها از یک ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
تحلیل تطبیقی در سنجش کیفیت فضایی بازار تبریز مبتنی بر نحو فضایی و ماتریس PPS (نمونه موردمطالعه: بازار تبریز)

سید محمد مهدی حسینی کیا؛ لیلا مدقالچی؛ آیدا ملکی؛ پریسا هاشم پور

دوره 9، شماره 29 ، تیر 1403، ، صفحه 69-111

https://doi.org/10.22054/urdp.2024.76529.1600

چکیده
  مسئله یافتن شیوه مناسب تحلیل یک فضا همواره ذهن پژوهشگران را معطوف به خودساخته است. اغلب تحقیقات فضایی تنها با استفاده از یکی از روش‌ها و تکنیک‌های تحقیق کمی و یا کیفی انجام می‌گردد و نتایج آن‌ها تنها قسمتی از ویژگی‌های فضایی را روشن می‌نماید. هدف از این پژوهش، تحلیل تطبیقی دو روش چیدمان فضایی که بر ساختار فضایی تمرکز دارد و رویکرد ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
تأثیرات اجتماعی احداث مجموعه‌های فرهنگی و هنری (نمونه موردی: تئاتر شهر کرج)

هادی برغمدی؛ ُسیمین زمانی

دوره 9، شماره 29 ، تیر 1403، ، صفحه 113-144

https://doi.org/10.22054/urdp.2023.73053.1540

چکیده
  اوقات فراغت جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره است. حکومت‌ها در تلاشند با ایجاد مراکز تفریحی و فرهنگی، فضای سالمی برای برآوردن این نیاز فراهم نمایند. در همین راستا شناسایی عوامل مؤثر در جهت افزایش تقاضای فضای فرهنگی در اجرای موفق این مراکز و درنتیجه رضایت شهروندان نقش مهمی دارد. این پژوهش به‌دنبال پاسخ به این پرسش است: ساخت تئاتر ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
بررسی و ارزیابی مؤلفه‌های تأثیرگذار در شکل‌گیری کالبدی و فضایی زیستی خانه‌های سنتی شهر پاوه

جمال الدین هنرور؛ مختار رستمی؛ مریم ازنب؛ فائزه طاهری سرمد

دوره 9، شماره 29 ، تیر 1403، ، صفحه 145-185

https://doi.org/10.22054/urdp.2023.74342.1557

چکیده
   فضاهای زیستی در هر منطقه، تحت تأثیر خاستگاه­های فرهنگی، محیطی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی آن منطقه شکل گرفته است. شهر پاوه در شمال­ استان کرمانشاه دارای خانه­های ارزشمند تاریخی است که اکثراً به‌صورت پلکانی و با توجه به توپوگرافی و شیب زمین‌ساخته شده­اند. این تحقیق باهدف شناخت عناصر کالبدی و فضایی در خانه‌های سنتی پاوه انجام ...  بیشتر

برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای
واکاوی نقش مکان‌های سوم شهری در کیفیت محیطی شهر اهواز

حسن حویزاوی؛ حمید صابری؛ مهری اذانی؛ فرشته احمدی

دوره 9، شماره 29 ، تیر 1403، ، صفحه 187-223

https://doi.org/10.22054/urdp.2023.75276.1574

چکیده
  هدف از این پژوهش واکاوی نقش مکان‌های سوم شهری در کیفیت محیطی شهر اهواز است. این پژوهش با رویکردی کمَی، به روش پیمایشی و متکی بر مطالعات کتابخانه‌ای- اسنادی در سال 1402 در شهر اهواز انجام شد. جامعه آماری کلیه شهروندان اهوازی (885000 نفر) در سال 1395 می‌باشند که به‌وسیله فرمول کوکران تعداد 390 نفر به‌عنوان حجم نمونه و به‌صورت تصادفی به‌وسیله ...  بیشتر